Aborijin mitolojisi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Avustralya ve Tazmanya’ya 40 bin ile 60 bin yıl önce gelen ve günümüzde bile avcı toplayıcı olarak yaşayan Aborijinler, pek çok klan ve dil grubuna ayrıldığından bir bütün olarak Aborijin mitolojisinden söz etmek zordur. Buna rağmen sözlü geleneğe dayanan yaratılış ile insan-doğa ilişkisini açıklamaya yoğunlaşan söylence ve mitolojiler arasında benzerlikler bulmak mümkündür.[1] Aborijinler yeryüzü üzerinde mevcut canlı ve cansız tüm varlıkları kutsal olarak kabul etmekte, ata totemi kültüne dayanan bir inanç sistemi geliştirmiş olup, Rüya Zamanı adını verdikleri bir dönemde ata ruhlarının yeryüzü üzerinde dolaşarak dağ, dere, göl, deniz, bitki, hayvan ve insanları yarattığına inanmaktadırlar. Aborijin mitolojisinde en önemli tanrısal varlık her şeyden ve atalardan önce var olduğuna inanılan ‘Her şeyin Babası’ olup, çeşitli kabilelerde Baiame, Biame’, ‘Nooralie’ ve Mungan Ngour bu ruhun oğlu ise ‘Daramulun’, ‘Gayundi’, ‘Gnawdenoorte’ ve ‘Tun-dun’ adlarıyla bilinmektedir.[2] İnanışa göre Baiame hayvanları yarattıktan sonra önce erkek ardından kadını yaratırken diğer hayvanların şikayetlerini dikkate alarak mükemmelleştirmiş, insanların uyması gereken dini kuralları ve tören geleneklerini oluştururken, Aborijin dini törenlerinde özellikle inisiasyon sırasında kullanılan 'boğa gümbürtüsü' çalgısı tjuringa veya inma'yı da insana hediye etmiştir.[2]
Figürler ve unsurlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Düşzamanı - Aborjinlerin Düşzamanı için kullandıkları terim.
- Altjira - Aranda kabilesi Gök tanrısı.
- Anjea - Bolluk tanrıçası.
- Bagadjimbiri - İki kardeş ve yaratışı tanrı.
- Bahloo - Ay tanrıçası.
- Baiame - Kamilaroi kabilesinin atası ve yönetici tanrısı.
- Bamapana - Murngin halkının hilekar kahramanı.
- Banaitja - Yaratıcı tanrı.
- Beralku - Ölüler adası.
- Bobbi-Bobbi - Semada yaşayan Gökkuşağı Yılanı'na benzer dev yılan.
- Brolga
- Bunbulama - Yağmur tanrıçası.
- Bunjil - Kulin halkının yüce tanrısı bazen bir kartal olarak tezahür eder.
- Bunyip - Billabong'larda gizlenen efsanevi bir yaratık.
- Daramulum - Wiradhuri ve Kamilaroi halkının gök ve hava tanrısı, şamanların yönetici tanrısı ve aysal (lunar) uluhiyet.
- Dhakhan - Kabi halkının atası tanrı.
- Dilga - Bolluk ve yetişme tanrıçası.
- Djanggawul - İkisi kız biri erkek olan ve Avustralya kıtasını ve üzerindeki bitki örtüsünü yaratan üç kardeş.
- Djunkgao - Okyanus akıntılarıyla ilişkili bir grup kız kardeş.
- Rüyazamanı - Aborjin kültürünün merkezi ve birleştirici teması.
- Eingana - Tüm suların, hayvanların ve insanların anası yaratıcı tanrıça.
- Erathipa - Hamile kadına biçim veren bir kaya.
- Galeru - Djanggawul'i yutan gökkuşağı yılanı.
- Gidja - Ay tanrısı, kadınların yaratıcısı.
- Gnowee - Güneş olmadan önce dünyada yaşayan güneşsel tanrıça
- Inapertwa - Numakulla'nın kendileriyle yerküre üzerindeki tüm yaşamı yarattığı küçük yaratıklar.
- I'wai - Koko Y'ao halkının kahramanı.
- Julana - Kumun altında saklanarak kadınları şaşırtan çapkın bir tanrı.
- Julunggul - Gökkuşağı yılanı ve doğurganlık tanrıçası.
- Kalseru
- Karora - Yaratıcı tanrı.
- Kidili - an ancient moon-man who attempted to rape some of the first women on Earth (Mandjindja)
- Kondole - a mean and rude man who became a whale
- Kunapipi - Ana tanrıça ve pek çok kahramanın yönetici uluhiyeti.
- Kutjara
- Makara - the seven sisters who eventually became the Pleiades
- Mamaragan - Sesiyle gökkuşağını oluşturan şimşek tanrısı.
- Mamu
- Mangar-kunjer-kunja - İnsanları yaratan kertenkele tanrı
- Mimi - Arnhem Land halkının peri benzeri varlıkları
- Minawara - Nambutji'nin ataları
- Mokoi - Kara büyüyü kullanan büyücüleri öldüren kötü ruh
- Mura-mura - Rüyazamanını anlatan bir başka kelime
- Nargun - Çocukları kaçıran dişi bir canavar
- Ngariman - Bagadjimbiri'yi öldüren kedi-insan
- Nogomain - ölümlü ebeveynlere çocuk ruhu veren bir tanrı
- Puckowe - Göklerde yaşayan büyükanne ruh
- Pundjel - Dini ayinleri ortaya koyan yaratıcı tanrı
- Gökkuşağı yılanı - Su deliklerinde yaşayan, suyu kontrol eden yaratıcı ruh
- Tjilpa - Kedi halkının atası
- Tjinimin - Avustralya halkının atası
- Ulanji - Binbinga'nın yılan atası.
- Ungud - Bazen erkek bazen dişi olan yılan tanrı
- Wagyl - Su yollarını yaratan yılan benzeri yaratık
- Wahwee
- Walo - günüş tanrıçası
- Waramurungundi - İlk kadın (Gunwinggu)
- Wati-kutjara - kertenkele insanlar
- Wawalag - Djanggawul kızları olan iki kızkardeş
- Wollunqua - yağmur ve bolluk yılan-tanrısı
- Wondjina - bulut ve yağmur ruhları
- Wuluwaid - yağmur tanrısı
- Wuragag - İlk insan (Gunwinggu)
- Wuriupranili - Meşale taşıyan güneş tanrıçası.
- Wurrunna - bir kahraman
- Yara-ma-yha-who -küçük bir vampir benzeri insan, canavar
- Yowie - kertenkele ve karınca karışı bir dev yaratık
- Yhi - Işık ve yaratılış tanrıçası, güneşsel (solar) uluhiyet
- Yurlungur - Bakır yılan.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Dixon, R. M. W. (1996) "Origin legends and linguistic relationships." Oceania, Volume 67. No. 2 ss. 127–140
- ^ a b Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016. ss. 19-20 ISBN 978-605-8389199