Ahlaki kuşkuculuk
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ahlaki kuşkuculuk, hiç kimsenin ahlaki bilgiye sahip olmadığını iddia eden bir metaetik teoriler sınıfıdır. Birçok ahlaki şüpheci, ahlaki bilginin imkansız olduğuna dair daha güçlü, modal iddiada bulunur. Ahlaki kuşkuculuk, özellikle bilinebilir ve nesnel ahlaki gerçekler olduğu görüşünü savunan ahlaki gerçekçiliğe karşıdır.
Biçimler[değiştir | kaynağı değiştir]
Ahlaki kuşkuculuk üç alt sınıfa ayrılır: ahlaki hata teorisi (veya ahlaki nihilizm), epistemolojik ahlaki kuşkuculuk ve gayri-bilişselcilik.[1] Bu teorilerin üçü de aynı sonuçlara varır:
- (a) ahlaki iddiaların ("x durumu iyidir", "y eylemi ahlaki olarak zorunludur" vb. şeklindeki iddialar) doğru olduğuna inanmakta hiçbir zaman haklı değiliz ve ayrıca,
- (b) herhangi bir ahlaki iddianın doğru olduğunu asla bilemeyiz.
Ahlaki hata teorisi, herhangi bir ahlaki iddianın doğru olduğunu bilmediğimizi temelde 3 önermeye bağlar:
- (i) tüm ahlaki iddialar yanlıştır,
- (ii) tüm ahlaki iddiaların yanlış olduğuna inanmak için nedenimiz var ve
- (iii) reddetmek için nedenimiz olan herhangi bir iddiaya inanmakta haklı olmadığımız için, herhangi bir ahlaki iddiaya inanmakta haklı değiliz.
Teori[değiştir | kaynağı değiştir]
Ahlaki hata teorisi, iki önermeye bağlılığıyla karakterize edilen bir konumdur: (i) tüm ahlaki iddialar yanlıştır ve (ii) tüm ahlaki iddiaların yanlış olduğuna inanmak için nedenimiz vardır. En ünlü ahlaki hata teorisyeni Ethics: Inventing Right and Wrong'da bu metaetik görüşü savunan JL Mackie'dir. Mackie'nin, ahlaki hata teorisi için iki argüman sunduğu kabul edilir.
İnsanların Mackie'ye atfettiği ilk argüman, genellikle gariplik argümanı olarak adlandırılır ve kısaca "Eğer nesnel değerler olsaydı, bunlar evrendeki herhangi bir şeyden tamamen farklı, çok tuhaf türden varlıklar, nitelikler ya da ilişkiler olurdu." olarak özetlenebilir.[2]
Mackie'ye atfedilen ve genellikle anlaşmazlıktan kaynaklanan argüman olarak adlandırılan diğer argüman,[3] herhangi bir ahlaki iddianın (örn. "Bebekleri öldürmek yanlıştır") "neden iddiasını" ("kişinin bebekleri öldürmemek için bir nedeni vardır") gerektirdiğini söyler. Başka bir deyişle, eğer "bebekleri öldürmek yanlış" ise, o zaman herkesin bebekleri öldürmemek için bir nedeni vardır. Bu, bebekleri öldürmekten büyük zevk alan ve onların kanını eline bulaştırmadığında tamamen mutsuz olan psikopatları içerir. Ama elbette (herhangi bir misillemeye maruz kalmayacağını varsayarsak) bu psikopatın bebekleri öldürmek için her türlü nedeni vardır ve bunu yapmamak için hiçbir nedeni yoktur. Tüm ahlaki iddialar bu nedenle yanlıştır.
Epistemolojik ahlaki kuşkuculuk[değiştir | kaynağı değiştir]
Epistemolojik ahlaki şüpheciliğin tüm versiyonları, herhangi bir ahlaki önermeye inanmakta haksız olduğumuzu kabul eder. Ancak, ahlaki hata teorisinin aksine, bu sonuca yönelik epistemolojik ahlaki şüpheci argümanlar, "tüm ahlaki iddialar yanlıştır" öncülünü içermez. Örneğin, Michael Ruse,[4] herhangi bir ahlaki önermeye inanmakta haksız olduğumuz sonucu için Richard Joyce'un[3] "evrimsel bir argüman" dediği öne sürer. Ahlaki önermelere inanmak üzere evrimleştiğimizi, çünkü buna inanmamızın genetik uygunluğumuzu geliştirdiğini (başarılı bir şekilde çoğalmamızı daha olası hale getirdiğini) öne sürüyor. Bununla birlikte, bu önermelere inanmamız, hepsi yanlış olsa bile uygunluğumuzu artıracaktır (bizi daha işbirlikçi yapacaktır vb.). Bu nedenle, ahlaki inançlarımız kanıtlara tepkisizdir; bir paranoyağın inançlarına benzerler. Bir paranoyak nasıl komplo teorilerine inanmakta açıkça haksızsa, biz de ahlaki önermelere inanmakta haksızız. Bu nedenle ahlaki inançlarımızdan vazgeçmek için nedenimiz var.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Moral Skepticism (Stanford Encyclopedia of Philosophy)". 6 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2022.
- ^ D. Brink, "Moral Realism and the Skeptical Arguments from Disagreement and Queerness," Australasian Journal of Philosophy 62 (1984)
- ^ a b Joyce, Richard (2001). The Myth of Morality, Cambridge University Press.
- ^ M. Ruse, Taking Darwin Seriously (Oxford: Basil Blackwell, 1986)