Aleksandr Fridman
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Alexander Friedmann | |
|---|---|
 Alexander Friedmann | |
| Doğum | Alexander Alexandrovich Friedmann 16 Haziran 1888 Sankt-Peterburg, Russian Empire |
| Ölüm | 16 Eylül 1925 (37 yaşında) Leningrad, Sovyetler Birliği |
| Milliyet | Rus |
| Mezun olduğu okul(lar) | Sankt-Peterburg State University |
| Tanınma nedeni | |
| Evlilik | Natalia Malinina |
| Kariyeri | |
| Dalı | Mathematics and physics |
| Çalıştığı kurumlar | Petrograd Polytechnical Institute Main Geophysical Observatory |
| Doktora danışmanı | Vladimir Steklov |
| Doktora öğrencileri | |
| İmza | |
 | |
Alexander Alexandrovich Friedmann (Friedman veya Fridman), Rus ve Sovyet fizikçi ve matematikçi. Friedmann denklemleri olarak bilinen, geliştirdiği bir dizi denklem tarafından yönetilen, evrenin genişlediğine dair öncü teorisiyle tanınır.
Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]
Alexander Friedmann, besteci ve balerin Alexander Friedmann (vaftiz edilmiş bir Yahudi kantonistinin oğluydu) ve piyanist Ludmila Ignatievna Voyachek (Çek besteci Hynek Vojáček'in kızı) olarak dünyaya geldi.[1] Friedmann, bebekken Rus Ortodoks Kilisesi'nde vaftiz edilmiştir ve hayatının çoğunu Saint Petersburg'da geçirmiştir.
Friedmann, 1910'da St. Petersburg Devlet Üniversitesi'nden mezun olmuştur ve Saint Petersburg Maden Enstitüsü'nde öğretim görevlisi olmuştur.
Friedmann, okul günlerinde, aynı zamanda seçkin bir matematikçi olan Jacob Tamarkin'le ömür boyu sürecek bir arkadaşlık kurmuştur.[2]
Birinci Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]
Friedmann, Birinci Dünya Savaşı'nda İmparatorluk Rusyası adına, bir ordu havacısı, bir eğitmen ve devrimci rejim altında bir uçak fabrikasının başkanı olarak savaştı.[3]
Profesörlük[değiştir | kaynağı değiştir]
Friedmann 1922'de hareket eden ve madde içeren genişleyen bir evren fikrini ortaya atmıştır. Einstein ile yazışmalardan anlaşıldığı üzere, Einstein'ın gelişen bir evren fikrini kabul etmeye isteksiz olduğunu ve bunun yerine Newton'un zamanından beri inanıldığı gibi statik bir sonsuz evren sağlamak için denklemlerini değiştirmeye çalıştığını gösteriyor. Birkaç yıl sonra, 1926'da Hubble, kırmızıya kaymaya karşı uzaklık ilişkisini yayınladı. Yani mahalledeki tüm galaksiler mesafeleriyle orantılı bir oranda geriliyor gibiydi. Daha önce Carl Wilhelm Wirtz tarafından yapılan bir gözlemi resmileştirdi. 1927'de Belçikalı astronom Georges Lemaître'nin de bağımsız olarak gelişen bir Evren sonucuna ulaştığı belirtilebilir.[4]
Haziran 1925'te Friedmann'a Leningrad'daki Ana Jeofizik Gözlemevi müdürlüğü görevi verilmiştir. Temmuz 1925'te rekor kıran bir balon uçuşuna katıldı ve 7.400 m (24.300 ft) yüksekliğe ulaşmıştır.[5]
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Görelilik[değiştir | kaynağı değiştir]
Friedmann'ın Alman fizik dergisi Zeitschrift für Physik tarafından yayınlanan "Almanca: Über die Möglichkeit einer Welt mit konstanter negatifr Krümmung des Raumes" ("Uzayın sabit negatif eğriliğine sahip bir dünya olasılığı") dahil olmak üzere, Robertson ve Walker'ın analizlerini yayınlamasından on yıl önce, sırasıyla pozitif, sıfır ve negatif eğriliği tanımlayan üç Friedmann modelinin tümüne hakim olduğunu gösterdi.
Bu dinamik kozmolojik genel görelilik modeli, hem Büyük Patlama hem de Durağan Durum teorileri için standart oluşturacaktı. Friedmann'ın çalışması, her iki teoriyi de eşit olarak desteklemiştir. Bu nedenle, kozmik mikrodalga arka plan radyasyonunun saptanmasına kadar, Durağan Durum teorisi, mevcut favori Big Bang paradigması lehine terk edilmemiştir.
Hidrodinamik ve meteoroloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Genel göreliliğe ek olarak, Friedmann'ın ilgi alanları hidrodinamik ve meteorolojiyi içeriyordu.
Öğrencileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Fizikçi George Gamow, Vladimir Fock ve Lev Vasilievich Keller öğrencileri arasındaydı.
Kişisel hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
1911'de Ekaterina Dorofeeva ile evlenmiştir. Ancak daha sonra ondan boşanıp, 1923'te Natalia Malinina ile evlenmiştir. Her ikisi de dindarlıktan uzak olsa da dini bir nikah töreni yapmışlardır.[6]
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Friedmann, 16 Eylül 1925'te yanlış teşhis edilen tifo ateşinden ölmüştür. Kırım'daki balayından dönerken tren istasyonundan aldığı yıkanmamış armudu yerken bakteri kaptığı iddia edilmiştir.[7]
Friedmann adı[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir ay kraterine Fridman adı verilmiştir.[8]
Alexander Friedmann Uluslararası Semineri[değiştir | kaynağı değiştir]
Alexander Friedmann Uluslararası Semineri, periyodik bir bilimsel etkinliktir. Toplantının amacı, Relativite, Gravitasyon ve Kozmoloji ve ilgili alanlarda çalışan bilim adamları arasındaki iletişimi sağlamaktır. İlk Alexander Friedmann Uluslararası Yerçekimi ve Kozmoloji Semineri, doğumunun yüzüncü yılına ithafen 1988'de gerçekleşmiştir.
Seçilmiş Yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Friedman, A. (1922). "Über die Krümmung des Raumes". Zeitschrift für Physik. 10 (1): 377-386. Bibcode:1922ZPhy...10..377F. doi:10.1007/BF01332580.. English translation in: Friedman, A. (1999). "On the curvature of space". General Relativity and Gravitation. 31 (12): 1991-2000. Bibcode:1999GReGr..31.1991F. doi:10.1023/A:1026751225741. The original Russian manuscript of this paper is preserved in the Ehrenfest archive 26 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., together with some letters and unpublished work.
- Friedman, A. (1924). "Über die Möglichkeit einer Welt mit konstanter negativer Krümmung des Raumes". Zeitschrift für Physik. 21 (1): 326-332. Bibcode:1924ZPhy...21..326F. doi:10.1007/BF01328280.. English translation in: Friedmann, A. (1999). "On the Possibility of a World with Constant Negative Curvature of Space". General Relativity and Gravitation. 31 (12): 2001-2008. Bibcode:1999GReGr..31.2001F. doi:10.1023/A:1026755309811.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Hassani, Sadri (2013). Mathematical Physics: A Modern Introduction to Its Foundations. Springer Science+Business Media. ISBN 9783319011950. 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.
- ^ Pyenson L. Book review. Physics Today [serial online]. September 1994; 47(9):93. Available from: MasterFILE Premier, Ipswich, MA. Accessed October 18, 2012.
- ^ Pyenson L. Book review. Physics Today [serial online]. September 1994;47(9):93. Available from: MasterFILE Premier, Ipswich, MA. Accessed October 18, 2012.
- ^ Daintith J. Dictionary Of Scientists [e-book]. Oxford University Press; 1999. Available from: eBook Collection (EBSCOhost), Ipswich, MA. Accessed October 18, 2012.
- ^ Davidson et al., A Voyage Through Turbulence, Cambridge University Press, 9780521149310, September 2011 (for a partial and legal excerpt of the book, see: [1] 7 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
- ^ Eduard A. Tropp; Viktor Ya. Frenkel; Artur D. Chernin (2006). "The final year". Alexander A Friedmann: The Man who Made the Universe Expand. Cambridge University Press. s. 209. ISBN 9780521025881.
[Alexander Friedmann and Natalia Malinina] even had a religious wedding ceremony in the Crimea, though both were far from religious. “Just to make it stronger,” Friedmann said to his wife (she told this to her sister Sofia).
- ^ Френкель, Виктор Яковлевич (1 Temmuz 1988). "Александр Александрович Фридман (Биографический очерк)". Успехи физических наук (Rusça). 155 (7): 481-516. ISSN 0042-1294. 13 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2021.
- ^ Menzel, D. H. (1971). "Report on Lunar Nomenclature by The Working Group of Commission 17 of the IAU". Space Science Reviews (İngilizce). 12 (2): 136-186. Bibcode:1971SSRv...12..136M. doi:10.1007/BF00171763. 14 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2021.
Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]
- Poluboyarinova-Kochina, P. Ya. (January–February 1964). "Aleksandr Fridman" (PDF). Soviet Physics Uspekhi (English Edition): 467-472.
- Frenkel', V.Ya. (1988). "Aleksandr Aleksandrovich Fridman (Friedmann): a biographical essay". Soviet Physics Uspekhi. 31 (7): 645-665. Bibcode:1988SvPhU..31..645F. doi:10.1070/PU1988v031n07ABEH003574.
