Auctoritas

Auctoritas, Türkçedeki "otorite" kelimesinin kökeni olan Latince bir kelimedir. Tarihsel olarak kullanımı Roma'nın siyasi tarihi tartışmalarıyla sınırlıyken, 20. yüzyılda fenomenolojik felsefenin başlangıcı kelimenin kullanım alanını genişletti.^[1]

Antik Roma'da, auctoritas, bir kişinin Roma toplumunda sahip olduğu genel prestij düzeyine ve bunun sonucu olarak, nüfuzuna, etkisine ve iradesi etrafında destek toplama yeteneğine vurgu yapan bir terimdir. Bununla birlikte, Auctoritas yalnızca politik bir terim değildi; aynı zamanda gizemli bir yanı da vardı ve kahraman Roma figürlerin gizemli "komuta gücünü" sembolize ediyordu.

Soylu kadınlar da bir dereceye kadar auctoritas elde edebilirdi. Örneğin, Julio-Claudianların eşleri, kız kardeşleri ve anneleri toplum, kitleler ve siyasi aygıt üzerinde muazzam bir etkiye sahipti. Auctoritas, Roma toplumsal normları nedeniyle kadınlarda daha az açık bir şekilde görülürdü, ancak yine de kadınlar güçlüydüler.

Etimoloji ve köken[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransız dilbilimci Emile Benveniste'ye, göre auctor kelimesi (ki bu da İngilizce " yazar anlamına gelen " author " kelimesiyle ilişkilidir) Latince augeo'dan ("büyütmek", "büyütmek", "zenginleştirmek") türetilmiştir. Auctor " is qui auget ", yani bir başkasının fiilii etkisini veya hukuki durumunu artıran kişidir.^[2] Tartışılır biçimde^{[kaynak belirtilmeli]}, Benveniste, Latince bir kelime olan "auctoritas"ın otorite konumuna gelen bireye değil, ilahi bir güç anlayışına dayandığını savundu.

Antik Roma'daki siyasi anlamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Politik olarak, Roma Senatosu'nun otoritesi (auctoritas patrum) auctoritas ile bağlantılıydı. Ancak bu Magistralar veya Halk tarafından kullanılan Potestas ve Imperium yetkileri ile karıştırılmamalıdır ^{[kaynak belirtilmeli]} . Bu bağlamda auctoritas, hukuki olarak bir eylemi yetkilendirme yetkisi şeklinde tanımlanabilir.^{[kaynak belirtilmeli]} .

19. yüzyıl klasikçisi Theodor Mommsen , auctoritas'ın gücünü, "tavsiyeden daha fazlası ve emirden daha az, kimsenin görmezden gelemeyeceği bir tavsiye" olarak tanımlar. Cicero güç ve otorite hakkında, "Cum potestas in populo auctoritas in senatu sit" der. ("Güç insanlarda bulunurken, yetki Senato'ya aittir.")^[3]

Özel alanda, kadınlar ve reşit olmayanlar gibi vesayet (koruma) altındakiler benzer şekilde, belirli eylemler için vasilerinin ("koruyucuların") onayını almak zorundaydılar. Örneğin, ailedeki auctoritas'ı karakterize eden (auctor) aile babası oğlunun düğününü geçerli ve meşru kılma yetkisi gibi yetkilere sahip olur. Bu şekilde, auctoritas, bir bilimsel otorite gibi, bir tür "pasif danışman" olarak işlev görebilir.

Herhangi bir yasal kavramı ve hukukun üstünlüğünü geçersiz ilan etmek ve önceden alınan kararları geçersiz kılmak için verilen Roma İmparatorluğu istisnası, bazı askeri ve siyasi durumlarda, anayasa içindeki temel hukuk yapısını geçersiz kılardı. İmparatorluk ayrıcalığı, devleti ve halklarını zarardan korumak için verilirdi. Roma Anayasası'nın temel yasalarının ve hukukun üstünlüğü organının hükümsüz kılındığı sırada, Roma İmparatorluğu'nda Senato tarafından bir diktatör seçilebilirdi.^{[kaynak belirtilmeli]}

Auctoritas ilkesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyetin düşüşünden sonra, Roma İmparatorluğu'nun ilk günlerinde İmparatorların princeps (Roma'nın "birinci vatandaşı") unvanı vardı ve aynı zamanda auctoritas principis (en yüce ahlaki otorite) İmperium ve Potestas ile birlikte birçok askeri, yargı ve idari yetkisi bulunmaktaydı . Yani kuvvetler ayrılığına bağlılık, bazı medeni haklar, anayasacılık, tam manasıyla hukuk devleti anlayışı tam olarak sağlanamamıştır.

Ortaçağ[değiştir | kaynağı değiştir]

Auctoritas kavramı, Papa'nın dünyevi gücünü güvence altına almak için Orta Çağ boyunca papalık tarafından sıklıkla hatırlatıldı. III. Innocentius, kralları ve imparatorları tahttan indirmek ve bir papalık teokrasisi kurmaya çalışmak için sık sık auctoritas kavramına başvururlardı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Referanslar 

Kaynaklar

• Cicero, De Legibus (MÖ 1. yüzyıl)
• Theodor Mommsen, Römisches Staatsrecht, Cilt III, Bölüm 2. (1887)
• William Smith, Yunan ve Roma Eski Eserler Sözlüğü . (1875, 1890 baskıları)
• Alvaro d'Ors, Derecho privado romano (10 ed. Eunsa, 2004)
• Rafael Domingo Osle, Auctoritas (Ariel, 1999)