Baas Partisi (Irak ağırlıklı hizip)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu madde Irak liderliğindeki ancak birçok ülkede şubeleri bulunan pan-Arap Baas Partisi hakkındadır. Baas Partisi'nin 1951'de kurulan bölgesel şubesi için Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi sayfasına bakınız.
Arap Sosyalist Baas Partisi
حزب البعث العربي الاشتراكي
Genel sekreterSalah el-Muhtar[1]
Kuruluş tarihi8 Şubat 1963
Kapanış tarihi1 Mayıs 2003 (de facto)
ÖnceliBaas Partisi (birleşik)
MerkezBağdat, Irak (2003'e kadar)
İdeolojiArap milliyetçiliği
Baasçılık
Saddamcılık
Resmî renklerSiyah, kırmızı, beyaz ve yeşil (Pan-Arap renkleri)
Parti bayrağı

Arap Sosyalist Baas Partisi ("Baas", "diriliş" veya "rönesans" anlamına gelir; Arapça: حزب البعث العربي الاشتراكي, Ḥizb al-Ba'th al-'Arabī al-Ishtirākī), Irak yanlısı Baas hareketi olarak da anılan merkezi 2003 yılına kadar Irak'ın Bağdat kentinde bulunan Baasçı bir siyasi partidir. Orijinal Baas Partisi'nin 1966'daki bölünmesinden sonra ortaya çıkan (aynı adlara sahip) iki partiden biridir.

1966'da orijinal Baas Partisi ikiye bölündü; biri Suriye'deki Baas Partisi'nin Şam liderliğini, diğeri ise Irak'taki Bağdat liderliği tarafından yönetiliyordu. İki Baas partisi aynı adı korudu ve Arap dünyasında paralel yapıları sürdürdü, ancak ilişkileri o kadar uzlaşmaz hale geldi ki, Suriye kanlı İran-Irak Savaşı sırasında İran'ı Irak'a karşı destekleyen tek Arap devleti oldu; Körfez Savaşı'nda Irak'a karşı ABD liderliğindeki koalisyona da katıldı. Baasçılar ilk kez 1963'te Irak'ta iktidarı ele geçirdiler, ancak birkaç ay sonra görevden alındılar. Partinin bölgesel örgütü, Irak'ı 1968 ile 2003 yılları arasında Ahmed Hasan el-Bekir ve Saddam Hüseyin'in önderliğinde uzun yıllar yönetti. Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi, 2003 yılında Irak'ın işgalinden sonra Geçici Koalisyon Yönetimi tarafından yasaklandı.

Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Şu madde dizisinin bir parçasıdır:
Baasçılık
Flag of the Baath Party
Organizasyonlar
Arap Baası 1940-1947
Arap Baas Hareketi 1940-1947
Baas Partisi 1947-1966
Baas Partisi (Irak) 1968-2003
Baas Partisi (Suriye) 1966-günümüz
Kişiler
Zeki el-Arsuzi
Edebiyat
Diriliş Yolunda
Tek Kader için Savaş
Tarih
Baas döneminde Irak
Ramazan Devrimi
Kasım 1963 Darbesi
17 Temmuz Devrimi
İran-Irak Savaşı
Körfez Savaşı
BM yaptırımları
Irak Savaşı
Debaasifikasyon
Baas döneminde Suriye
Suriye Irak'a Yardım Komitesi
1963 / 1966 Darbeleri
Düzeltici Hareket
İç Savaş
Bölgesel organizasyonlar
Cezayir (
)
Bahreyn (
)
Mısır (
)
Irak (
)
Ürdün (
)
Kuveyt (
)
Lübnan (
)
Libya (
)
Moritanya (
)
Filistin (
)
Sudan (
)
Suriye (
)
Tunus (
)
Yemen (
)
Ayrılan gruplar
Arap Sosyalist Devrimci Baas Partisi (1960-1962/63)
Sosyalist Lübnan (1965-1970)
Arap Devrimci İşçi Partisi (1966-günümüz)
Arap Demokratik Sosyalist Baas Partisi (1970-günümüz)
Sudan Baas Partisi (2002-günümüz)
İlgili konular

Genel sekreterler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulusal Kongre[değiştir | kaynağı değiştir]

Not: 1.-8. Ulusal Kongreler için, 1966 Şubat'ından önce birleşik Baas Partisi tarafından düzenlenen ulusal kongrelere bakın.

  • 9. Ulusal Kongre (Şubat 1968)
  • 10. Ulusal Kongre (Mart 1970)
  • 11. Ulusal Kongre (1977)
  • 12. Ulusal Kongre (1992)

Organizasyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Mişel Eflak, Selahaddin el-Bitar, Münif Razzaz ve diğerlerinin liderliğindeki Eflakçı hizbini deviren 1966 Suriye darbesinin ardından orijinal Baas Partisi, Irak'ın ve Suriye'nin hakim olduğu iki partiye bölündü. İki hareket ayrı Ulusal Komutanlıklar kurdu. Ulusal Komutanlıklar teoride her iki harekette de en yüksek parti organıydı ve kendi baasçı hareketlerini kontrol ediyorlardı. Ancak, her iki ülkede de Ulusal Komutanlık, ilgili Bölge Komutanlığının kontrolü altındaydı. Irak hakimiyetindeki Baas hareketinde, tüm Ulusal Komutanlık üyeleri kendi bölgesel şubelerinden geliyordu - örneğin, Baas Partisi'nin Ürdün'deki şubesini temsil eden bir üye her zaman vardı.[2] Teoride, Ulusal Komutanlık, diğer bölgelerdeki (ülkelerdeki) Bölge Komutanlıklarının işlerini kontrol etme yetkisine sahip ulusal kongreler arasındaki en yüksek parti organıydı.[3][4]

Ulusal Kongre delegeleri, yeniden seçilmeye uygun olan Ulusal Komutanlık üyelerini seçti. Ulusal Komutanlığın birkaç fiili yetkisi olsa da, önde gelen üyelerinin birçoğu Irak Bölgesel Komutanlığı ve Devrim Komuta Konseyi'nde de sandalyelere sahipti.[5] Eflak, Irak hakimiyetindeki Baas Partisi tarafından Şubat 1968'de Lübnan'ın Beyrut kentinde düzenlenen Dokuzuncu Ulusal Kongre'de Ulusal Komutanlık Genel Sekreteri seçildi.[6] 1989'da yerine Saddam Hüseyin'in geçtiği ölümüne kadar görevini sürdürdü.[7] Saddam'ın 30 Aralık 2006'da idam edilmesinden sonra, İzzet İbrahim ed-Duri, 3 Ocak 2007'de Baas Partisi'nin fiili lideri oldu. Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Irak Bölgesel Komutanlığı Sekreteri olarak, eski Baas Partisi'nin hayatta kalan en yüksek rütbeli üyesiydi. Ed-Duri'nin 2020'de ölümüyle birlikte partinin şu anki lideri bilinmiyor.

Bölgelere göre şubeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bahreyn[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Milliyetçi Demokratik Meclis

Milliyetçi Demokratik Meclis (Arapça: التجمع القومي الديمقراطي, romanize: Al-Tajamu'u Al-Qawmi Al-Dimuqratiyah) Bahreyn'de Irak hakimiyetindeki Baas Partisi'ni temsil ediyor.[8] Grup, Genel Sekreter olarak Hassan Ali ve Genel Sekreter Yardımcısı olarak Mahmud Kasab tarafından yönetiliyor.[9] 1960'larda ve 1970'lerde Baasçı Irak'ta eğitim görmüş Bahreynliler tarafından kurulmuştur. Parti 2002 parlamento seçimlerini boykot etti, ancak 2006 seçimlerine katıldı.[10] 2011 parlamento ara seçimleri, Bahreyn Ayaklanması'yla dayanışma içinde parti tarafından boykot edildi.[11] Partinin merkezi Zinj'dedir.[12]

Parti, hükûmetin vatandaşlığa kabul politikalarına karşı çıkıyor ve etnik Bahreynlilerin iş için yabancı işçilerle eşit şekilde rekabet etmesinin adil olmadığını iddia ediyor.[8] Milliyetçi Demokratik Meclis, Saddam Hüseyin yanlısıdır[12] ve internet sayfasına göre Arap Baharını destekliyor.[13] 2003 Irak işgaline karşıdır ve işgali Irak halkına karşı bir vahşet eylemi olarak değerlendirdi.[14] Parti, demokrasiye barışçıl bir geçişle mevcut monarşinin devrilmesini aktif olarak destekliyor.[15]

Cezayir[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Cezayir Arap Sosyalist Baas Partisi

Partinin Cezayir şubesi olan Cezayir Arap Sosyalist Baas Partisi (Arapça: حزب البعث العربي الاشتراكي في الجزائر, Hizb Al-Ba'ath Al-'Arabi Al-Ishtiraki fi Al-Jaza'ir; Fransızca : Parti Baath arabe socialiste d'Algérie), Ahmed Çutri (Bölge Komutanlığı sekreteri) tarafından yönetiliyor.[16] Parti yasaklandı ve Çutri, Cezayir Baas hareketine karşı hükûmetin baskısı nedeniyle 1990'larda Irak'a kaçmak zorunda kaldı.[16] Parti, Irak'taki baas isyanına sempati duyuyor ve Irak kolunun lideri İzzet İbrahim ed-Duri'yi destekliyor.[16] 2003 yılında Cezayir'e döndükten sonra Çutri, "Başkan Saddam'ın Baasçı İnancı"nı yazdı.[16]

Eritre[değiştir | kaynağı değiştir]

Baasçı örgütler 1970'lerde Eritre Kurtuluş Cephesi'nin önderliğinde, Bağdat ve Şam yanlısı grupların cephede siyasi hakimiyet için rekabet etmesiyle ortaya çıktı. Bu bölünme, EKC'nin çöküşüne ve Eritre Halk Kurtuluş Cephesi'nin baskın kurtuluş hareketi olarak ortaya çıkmasına katkıda bulundu.[17] Irak yanlısı önemli bir Baasçı olan Abdülkadir Ceylani 1980'lerde EKC-HKC-Devrimci Konseyi'nin lideriydi.[18]

Filistin[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Arap Kurtuluş Cephesi
Filistin şubesi
Kuruluş 1969
Genel Sekreter Rakad Salem
Gazete Savt el-Camahir
Ana Sayfa alfpalestine.org 24 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Arap Kurtuluş Cephesi'nin (AKC) kurulmasından önce, dağınık bir Irak yanlısı Baas gerilla hareketi vardı.[19] AKC 1969'da Irak hakimiyetindeki Baas Partisi'nin Ulusal Kongresi'nde Filistin'deki Suriye yanlısı Baas örgütü olan es-Saike'nin Baas hareketi üzerindeki hakimiyetini zayıflatmak için kuruldu. Es-Saike'nin aksine, AKC hiçbir zaman büyük bir üyelik havuzuna erişemedi. Irak'ta çok az Filistinli vardı ve Irak'ta yaşayan Filistinliler genellikle iyi eğitimliydi. Bu nedenle, AKC Filistin hareketi üzerinde es-Sayka'nın yaptığı kadar etkili olamazdı ve asla olmayacaktı. Bu, AKC'nin Irak yanlısı Baas hareketi tarafından kontrol edilmesine neden oldu, böylece etkinliğini ve etkisini zayıflattı, ancak onu Filistinliler ve Baasçılar arasındaki çatışmalardan kurtardı (es-Saike'de var olan bir sorundu bu). Ancak, Irak yanlısı Baas hareketindeki iç çatışmalar nedeniyle AKC'nin etkisi tarihi boyunca periyodik olarak zayıfladı. Irak yanlısı Baas hareketinin AKC üzerindeki kontrolü nedeniyle AKC, Filistin Kurtuluş Örgütü'nde (FKÖ) her zaman Irak yanlısı bir konumdaydı. AKC, 1974'te FKÖ'nün On Nokta Programını reddeden Reddetme Cephesi'nin kurucu üyesiydi. Abdülvahab Kayyali (FKÖ Yürütme Komitesi üyesi), Reddetme Cephesi örneğini (istifa) izlemek yerine protesto etmek için komitedeki koltuğunu dondurdu.[20]

Irak'ın işgali, merkezi Bağdat'ta bulunan Irak egemenliğindeki Baas Partisi'ni devirdi. Bu, hareketi zayıflattı ve Irak Ordusu AKC'nin faaliyetlerinin çoğunu koordine ettiğinden AKC de önemli ölçüde zayıfladı.[21]

AKC'nin ilk lideri Ürdün Baas Şubesinden Zaid Haydar'dı. Diğer liderler arasında Münif Razzaz, Abdurrahim Ahmed ve Mahmud İsmail yer alıyor. Son zamanlarda, Rakad Salem tarafından yönetildi ve merkezi Batı Şeria'daki Ramallah'ta bulunuyordu. İsrail Savunma Kuvvetleri, Ekim 2002'de Salem'i tutukladı.[22] Ürdün Baas Şubesinin eski lideri Şahir Ebu Şahut, 1970'ten 1975'e kadar Filistin'deki Baas Şubesini Bağdat'tan yönetti.[19]

Irak[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi

Irak'ta Baas partisi sivil bir grup olarak kaldı ve ordunun güçlü desteğinden yoksundu. Partinin çok az etkisi oldu ve hareket 1958'den sonra ve 1966'da tekrar birkaç gruba ayrıldı. Hareketin güçlü bir halk desteğinden yoksun olduğu bildirildi,[23] ancak güçlü bir parti aygıtının inşası yoluyla parti güç kazanmayı başardı. Irak merkezli parti başlangıçta pan-Arabizme bağlıydı (Suriyeli muadili gibi). 1968'de iktidara geldikten sonra, parti Irak milliyetçiliğini benimsedi ve Iraklıları Orta Çağ-İslam kimliğiyle Mezopotamya'nın kültürel mirasçıları olarak tanımlamaya teşvik etti.[24] Saddam Hüseyin, kendisini II. Nebukadnezar ve Hammurabi ile karşılaştırarak büyük bir neo-Mezopotamya Irak ulusunun lideri olarak görülmeyi amaçladı.[24]

Haziran 2003'te Geçici Koalisyon Yönetimi (GKY) Baas partisini yasakladı. GKY'nin attığı ek adım - Baas Partisi'nin ilk dört kademesinin tüm üyelerinin yeni hükûmete, devlet okullarına ve kolejlere girmesini yasaklamak - çok sayıda deneyimli insanın yeni hükûmete katılımını engellediği için eleştirildi. Doktorlar, profesörler, öğretmenler ve bürokratlar da dahil olmak üzere binlerce kişi görevlerinden alındı. Birçok öğretmen işini kaybetti, okullarda ve üniversitelerde protestolara yol açtı. Önceki Baas partisi yönetimi altında, parti üyesi olmadan hükûmette veya okulda yüksek bir konuma ulaşılamazdı ve parti üyeliği üniversiteye giriş için ön koşuldu. Birçok Baasçı ideolojik nedenlerle katılırken, daha pek çoğu seçeneklerini iyileştirmenin bir yolu olduğu için üyeydi. ABD'nin baskısını takiben, Irak hükûmeti tarafından Ocak 2008'de tartışmalı Hesap Verebilirlik ve Adalet Yasası ile Baassızlaştırma politikası ele alındı. Hükûmet, bu yasanın politikayı kolaylaştırdığı iddiasındaydı, ancak çoğu kişi bunun daha fazla işten çıkarmaya yol açacağından korkuyordu.[25] Baas Partisi, 2020'deki ölümüne kadar Saddam'ın eski yardımcısı İzzet İbrahim ed-Duri tarafından yönetildi.

Kuveyt[değiştir | kaynağı değiştir]

1983 itibarıyla şube Faysal es-Sani tarafından yönetiliyordu.[26] Kuveyt Baas Partisi şubesi Körfez Savaşı sırasında Irak'ın Kuveyt'i İşgali nedeniyle çöktü.[27] Irak Ulusal Diyalog Cephesi lideri Salih el-Mutlak, partiyi yeniden inşa etmeye çalışmakla suçlandı.[27]

Libya[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Libya Arap Sosyalist Baas Partisi

1969'da Kral İdris'e karşı yapılan darbenin ardından Muammer Kaddafi liderliğinde yeni bir devrimci hükûmet kuruldu. Hükûmet Nasırcı olarak tanındı çünkü yeni yönetim hedefini "birlik, hürriyet, sosyalizm" (Baas Partisi'nin sloganı) yerine "hürriyet, sosyalizm ve birlik" olarak ilan etti. Bu düzen değişikliği, Baasçılar ve Nasırcılar arasındaki ideolojik bölünme nedeniyle önemliydi.[28] Kaddafi devriminin ardından birkaç Halk Komitesi kuruldu. Başlangıçta halk tarafından yönetilen bu komiteler birkaç baasçıyı tutukladı.[29]

Libya Baas şubesinin kurucusu Emir Tahir Deghayes, daha sonra Kaddafi'nin güvenlik güçleri tarafından tutuklandı ve üç gün hapiste kaldıktan sonra öldü.[30] Deghayes'in ölümünün büyük bir hükûmet karşıtı gösteriyi ateşlediği iddia edildi (ki bu gösteri bastırıldı), ardından birkaç önde gelen Baasçının hapse atıldı.[31] 1982'de 25 Libyalı Baasçı'nın yasadışı örgüt üyeliğiyle suçlandığı ve işkenceden sonra serbest bırakıldığı bir dava başladı. Ertesi yıl, aynı suçlamayla yeniden yargılandılar: üçü ölüm cezasına, diğerleri müebbet hapis cezasına çarptırıldı.[32] 1980'lerin tutuklamaları ve davaları, Libya bölgesel Baasçı örgütünün dağılmasına yol açtı.[33]

Arap milliyetçisi bir örgüt olan Libya Ulusal Hareketi (LUH), Baasçı avukat Ümran Burveys tarafından kuruldu.[34] LUH başlangıçta Iraklı Baasçılar[35] tarafından finanse edildi ve nispeten yüksek kaliteli propaganda materyalleri üretti. Örneğin, 1980'lerde Sawt at-Talia ile birlikte Libya'ya gizlie sokulan ses kasetlerini yayınladı. Örgüt ayrıca Bağdat Radyosu için de yayınlar yaptı.[36]

Lübnan[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Sosyalist Arap Lübnan Öncü Partisi

Parti, Lübnan Arap Sosyalist Öncü Partisi (Arapça: حزب طليعة لبنان العربي الاشتراكي, romanize: Hizb Al-Taliyeh Lubnan Al-'Arabi Al-Ishtiraki) olarak bilinir. Lübnan'daki parti şubesidir. Şube, ikinci kongresini Ekim 2011'de gerçekleştirdi.[37]

Ancak Baas partisinin Irak yanlısı Lübnan şubesinin varlığının kökleri çok daha uzun. 1966'da Baas hareketinde parti üyelerinin Suriye ve Irak ittifakları arasında bölünmesinin ardından, Irak kanadı Abdülmecid Rafeyi tarafından yönetildi.[38][39] Bölünme sırasında öne çıkan diğer üyeler ise Cihad George Karam, Rafik Nasib Eflakiye, Karam Muhammed Assahli, Hani Muhammed Şüheyb, Ammar Muhammed Şabli, Hassan Halil Garib ve Asaf Habin Alharakat idi.[40]

İlk başta, Irak yanlısı Baas şubesi ve Suriye yanlısı Baas şubesi Ulusal Cephe'de yan yana çalıştı, ancak Suriye ve Irak Baasçı grupları arasındaki gerilimin artmasıyla iki taraf bir çatışma zeminindeydi.[41] Parti, 1960'lardaki gösterilerde[42] aktifti ve siyasi faaliyetleri nedeniyle Lübnan makamları tarafından gözaltına alınan el-Rafeyi,[43] 1968 genel seçimlerinde Trablusşam'dan adaydı.[44] Parti 1970'lerin ilk yarısında genişledi[45] ve 1972 genel seçimlerinde el-Rafeyi Trablusşam'dan parlamentoya seçildi.[46] Eski bir üye olan Ali el-Halil, Tire'den seçildi. Parti Güney Lübnan'da aktifti ve Irak'tan gelen cömert yardımlarla kuruldu.[47] Lübnan İç Savaşı sırasında, Lübnan parlamentosu 1975'te Ulusal Diyalog Komitesi'ni kurdu. Suriye yanlısı Baas Partisi'nden Asım Kanso üye oldu, ancak Irak yanlısı Baas Partisi'nden hiçbir isme komitede yer verilmedi.[48] Dönemin Baas şubesinin lideri Tahsin el-Etraş, Kasım 1981'de vurularak öldürüldü.[49] Parti, İlerici Sosyalist Parti'den Velid Canbolat liderliğindeki bir siyasi örgüt olan Lübnan Ulusal Hareketi'nin bir üyesiydi.[50] Parti, varlığı boyunca Filistin Arap Kurtuluş Cephesi'ni kontrol etti.[51]

Mısır[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Arap Sosyalist Baas Partisi - Mısır Bölgesi

Arap Sosyalist Baas Partisi - Mısır Bölgesi (Arapça: حزب البعث العربي الاشتراكي- مصر Hizb Al-Ba'ath Al-Arabi Al-Ishtiraki – Misr) Mısır'da aktif bir şubedir.

Parti, Suriye'de Beşşar Esad'ının görevden alınmasını destekliyor, ancak çatışmaya İsrail, Türkiye veya İran dahil herhangi bir dış müdahale çağrısında bulunmuyor, çünkü parti tüm bu ülkelerin art niyetleri olduğuna ve Suriye'yi baltalamaya çalıştığına inanıyor.[52]

Parti 1990'ların başında yasadışı ilan edildi ve iki Iraklı istihbarat görevlisi 14 Nisan 1991'de ellerinde 38.000 dolar ile gözaltına alındı, bu para Mısırlı yetkililerin Mısır'daki sabotaj operasyonlarını finanse etmek için kullanıldığını iddia etti.[53] Şair Muhammed Afifi Matar da dahil olmak üzere diğer birçok Mısırlı Baasçı da Nisan 1991'de Irak'taki bir terörist komploya karışma şüphesiyle gözaltına alındı.[54]

Moritanya[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Ulusal Öncü Parti

İlk Irak yanlısı faaliyetler 1968'deydi, ancak örgütsel olarak 1972'de kuruldu.[55] Moritanya Baasçıları tarihlerini iki aşamaya ayırırlar: kuruluş (1976-1982) ve yayılma (1982-1990).[55] 1968-1970 dönemi hakkında çok az bilgi mevcuttur ve Baasçı faaliyetler ciddi olarak 1970'lerin başında başlamıştır.[55] Partinin ilk gizli kongresi 1976'da yapıldı.[55] Muhtar Veled Dâde'nin yönetimine karşı çıktılar ve ilk yıllarının çoğunu iktidardaki Moritanya Halk Partisi'ne ve devlet kurumlarına sızmak için kullandılar.[55] 1978 darbesinin ardından Baas şubesi bilinçli bir karar alarak Haratinleri bünyesine katmaya çalıştı.[55] Arayışlarında kendilerine yardım etmek için Moritanya'da Baas ve Haratin'i yayınlamaya başladılar.[55] 1978-1984 döneminde parti, askeri kuruluş içinde üye toplama çabalarını yoğunlaştırdı.[55] Baas Partisi, Moritanya'daki Araplaştırma politikalarının en ateşli destekçilerinden biriydi. Baas lideri Muhammed Yehdih Veled Breideleil, çabalarından dolayı 1984 yılında kısa bir süre için Enformasyon Bakanı olarak atandı.[55] Muhammed Huna Veled Haydala'nın yönetimi altında Baasçılar taciz edildi ve 1982 ile 1983 yılları arasında hükûmet tarafından 55 Baasçı tutuklandı.[55] Bununla birlikte, 1986-1987'de Baas, subay birliklerine ve askere alınan saflara sızmayı başardı ve onları Veled Haydala ve yönetimi için bir tehdit haline getirdi.[55] Veled Haydala, Saddam Hüseyin'in onayı ile 1988'de ordudaki Baasçı personeli sınır dışı etti ve yasakladı.[55] Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle, Baas partisi popüler cazibesini kaybetti ve Irak büyükelçiliğinden gelen mali yardım kurudu.[55] 1990'a gelindiğinde, orijinal Baas hareketinden geriye pek bir şey kalmamıştı.[55]

Başka bir parti, Ulusal Öncü Parti (Arapça: حزب الطليعة الوطني, romanize: Hizb Al-Taliyeh Al-Watani, Fransızca: Parti Avant-Garde nationale veya PAGN), 1991'de kuruldu ve 1990'da dağılan eski Baas hareketinin yerini aldı.[56] Moritanya Baas Partisi, ülkedeki en büyük Arap milliyetçisi siyasi gücü olmaya devam ediyor. Şube, 2003 Irak'ın İşgali'nin ardından Saddam Hüseyin'in düşüşünden sonra bile, Bağdat merkezli Baas Partisi ile iyi ilişkiler sürdürdü.[57] Parti, 1992 parlamento seçimleri sırasında parlamento koltukları için aday çıkarmayı başardı ve senato seçimleri için aday çıkaran tek partiydi (Demokrasi ve Yenilenme için Cumhuriyetçi Parti hariç). Ancak parti ülke çapında oyların yalnızca yüzde birini aldı ve ne parlamentoda ne de senatoda bir sandalye elde edemedi. Parti lideri Kabri Veled Talib Ciddu, seçim kampanyası nedeniyle yeni seçilen hükûmet tarafından Dışişleri Bakanlığı görevine layık görüldü.[58]

Şube, eleştirmenler tarafından ırkçı olarak kabul edilen bir görüş olan ülkenin tam Araplaştırılmasını destekliyor. Veled Haydala, halefi Muaviye Veled Seyyid Ahmed et-Tayi tarafından da devam eden Baas karşıtı bir politika başlattı. Ancak Moritanya hükûmeti Körfez Savaşı sırasında Irak'ı destekledi ve Irak-Moritanya ilişkileri o kadar yakınlaştı ki Saddam'ın ailesinin Amerikan işgalinden sonra ülkeye sığındığına dair yanlış söylentiler uluslararası çapta yayıldı. Yine de baasçılara yönelik baskı azalmadı. 2003 yılında, birkaç baasçı hükûmeti devirmeye çalıştıkları şüphesiyle hapse atıldı.[57] Irak ve Moritanya arasındaki yakın ilişkinin bir nedeni Moritanya Baas Partisi'nin gücüydü.[59] Parti, İsrail ile ikili ilişkilerin yeniden kurulmasının ardından 1999 yılında yasaklandı.[60] Ulusal Öncü Parti, Irak hükûmetiyle işbirliği içinde ülkede huzursuzluk çıkarmak için planlar geliştirmekle suçlandı.[61]

Parti lideri Muhammed Veled Abdullah Veled Eyye, hükûmetin İsrail ve ABD ile ilişkilerini kesmesini ve Saddam Hüseyin'e yardım etmesini talep eden büyük bir hükûmet karşıtı protestonun ardından 2003 yılında tutuklandı. O ve diğer 13 baasçı hükûmet güçleri tarafından tutuklandı ve mayıs ayında partinin genel merkezine bir baskın düzenlendi.[62] Çalışma ve Ulusal Birlik Partisi (Fransızca: Parti pour le Travail et l'Unité Nationale, kısaca PTUN) adında bir başka Irak yanlısı baas partisi, onun yerini aldı. Ancak, PTUN Irak Baas Şubesine yakın olmakla birlikte, grup küçük ve büyük ölçüde aktif değil.[63]

Sudan[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Arap Sosyalist Baas Partisi - Sudan Bölgesi

Arap Sosyalist Baas Partisi - Sudan Ülkesi, Baas Partisi'nin Sudan'daki bölgesel şubesidir. Kemal Bolad 1989'da,[64] Tayser Mutassır 1990'da Bölge Sekreteriydi.[65] Şube her zaman küçük olmasına ve 2003 yılında tahmini 1.000 üyeye sahip olmasına rağmen, çoğunlukla şubenin Irak tarafından finanse edilmesi nedeniyle, yetersiz üyelik sayılarının önerdiğinden daha büyük bir etkiye sahip olmuştur.[66]

Arap milliyetçisi Sudan hükûmetiyle yıllarca işbirliği yaptıktan sonra, Baas Partisi 1990'da ilişkileri kopardı ve muhalefet partisi oldu - Sudan 1991 Körfez Krizi'nde Irak'ı desteklemeseydi bu durum Irak'ı rahatsız ederdi.[67] 1990'da parti büyük ölçüde Baasçı Irak'ta eğitim görmüş öğrencilerden oluşuyordu.[65] 1990'da küçük olan parti, belirli sektörlerde etkiliydi, Ulusal İslami Cephe'ye karşıydı ve sıkı bir laikti.[65] Üyeler tarihsel olarak Baas ve Sudan komünistleri gibi diğer laik parti hareketleri arasında bölünmüş durumda.[65] Saddam Hüseyin'in Sudan'ı yöneten Ulusal Kurtuluş için Devrimci Komuta Konseyi ile dostane ilişkisi nedeniyle, Baas şubesi yetkililer tarafından baskı altına alındı.[65] Daha sonra 1990 yılında, 26 Baas askeri subayı, başarısız bir askeri darbenin ardından Hartum'da idam edildi.[66] 2002 yılında, Muhammed Ali Cadeyn liderliğindeki bir grup şubeden ayrıldı ve ne Irak yanlısı Baas hareketi ne de Suriye yanlısı Baas hareketi ile hiçbir ilişkisi olmayan bağımsız Sudan Baas Partisi'ni kurdu.[68] Ertesi yıl, Irak'ın işgalinden sonra 80 Sudanlı Baasçı, siyasetten uzak durmak şartıyla Sudan'a geri döndü.[66]

Suriye[değiştir | kaynağı değiştir]

Partinin Suriye kolu, Suriye Baas hükûmetine karşı yapılan İslamcı ayaklanma sırasında Müslüman Kardeşler'i destekledi.[69]

Tunus[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Tunus Baas Hareketi

Tunus'taki ilk Baasçı şube, o zamanlar birleşik Baas Partisi altında, 1955'te kuruldu. Ancak Baas Partisi, Zeynel Abidin Bin Ali tarafından yasadışı ilan edildi. Ardından Tunus Devrimi'ni takiben,[70] Tunus Baas Hareketi (Arapça: حركة البعث التونسي Haraket Al-Ba'ath Al-Tounisi; Fransızca: Mouvement Baath tunisien) 3-5 Haziran 2011'de Birinci Kongresinde kuruldu ve 22 Ocak 2011'de yasal olarak tescil edildi. Ancak Baasçılar 1950'lerden beri yeraltı siyasetinde aktifler.[71] Baas Hareketi Saddam Hüseyin'i ölümünün beşinci yıldönümünde andı. Baas Hareketi Yürütme Komitesi Genel Sekreteri Ömer Osman Belhacı, "Hüseyin'in infazı sembolikti, bir kişiyi değil, temsil ettiği ve uğruna savaştığı fikirleri öldürdüler. Hüseyin, sömürgeciliğe karşı olduğu ve Arap ülkelerinin Arap birliğinin ve bağımsızlığının savunucusu olduğu için öldürüldü." Ayrıca Muammer Kaddafi'nin öldürülmesini desteklemediğini belirterek, Kaddafi'nin de herkes gibi adil yargılanma hakkı olduğunu söyledi.[71]

Ömer bir keresinde bir gazeteciye "Suriye rejimi Baas'a sırtını döndü ve artık Baasçı değil" demişti.[70] Parti, Suriye'nin Arap Birliği'nden atılmasını desteklemiyor ve yabancı ülkelerin Suriye İç Savaşı'nda tarafsız bir rol oynaması gerektiğini iddia ediyor.[72] 4 Şubat 2012'de Baas Hareketi Yürütme Komitesi, geçici Tunus hükûmetinin Suriye büyükelçisini sınır dışı etmesini kınayan bir bildiri yayınladı. Baas Hareketi, Suriyeli protestocularla dayanışma içinde olduğunu ifade etti ve silahsız göstericilerin vurulmasını kınadı. Komite, Suriye büyükelçisinin sınır dışı edilmesinin çatışmayı askerileştireceğini, Arap kamuoyunu hükûmete karşı harekete geçireceğini ve askeri müdahaleye yol açacağını öngördü.[73] Devrimden sonra Arap Demokratik Öncü Partisi Tunus'ta ikinci "Irak" Baas Partisi olarak ortaya çıktı. Üyeleri daha genç ve siyasi konumu tarihsel olarak Baas Hareketi'nin solunda yer alıyor ve başkanlığını Hayreddin Suabni ve Ahmed Sıddık yapıyor. Baas Hareketi, güçlü bir halk desteğine sahip, komünist egemen bir cephe olan Halk Cephesi'nin bir üyesi.[74][75]

Ürdün[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Ürdün Arap Sosyalist Baas Partisi

1966'daki bölünme sırasında, Ürdün şubesinin tahmini 1.000 üyesi vardı.[76] Arap Kurtuluş Cephesi'nde (AKC) aktifti ve AKC'nin ilk lideri Ürdünlü Zayid Haydar'dı.[22] 1966'da Irak yanlısı Baas direnişine katılan Münif Razzaz, sonunda bir AKC lideri oldu.[19] Oradan parti merdivenini tırmandı ve Irak makamları tarafından ev hapsine alınmadan önce Ulusal Komutanlığa üye oldu.[19] Şahir Ebu Şahut, 1966'daki bölünmeden sonra Ürdün'deki parti şubesinin ilk lideri oldu.[19]

Irak ve Suriye'de otoriter siyasi sistemlerin kurulmasından bu yana Baas Partisi'nin popülaritesi büyük ölçüde azaldı, ancak Baas ideolojisi popülerliğini koruyor.[77] Bunun nedeni, her iki Baas partisinde de (Irak yanlısı ve Suriye yanlısı), ideolojinin yerini Saddamist söylem veya Esad yönetimine körü körüne bağlılığı almasıdır.[77] Ürdün'ün Amman kentindeki Amerikan büyükelçiliğine konuşan Ürdünlü bir akademisyen, "partinin dışında içeriden çok daha fazla gerçek Baasçı var" diyerek, mevcut partinin daha fazla takipçi kazanmak için ideolojik bileşenleri küçümsediğini (ve hatta değiştirdiğini) belirtti.[77]

Parti, Baas Partisi şubesi statüsü nedeniyle 1990'larda bir miktar destek elde edebildi ve Irak üniversitelerine binlerce bursun finanse edilmesine yardımcı oldu.[77] Ancak 2003 Irak işgali ile parti neredeyse iflasa sürüklendi ve Irak'tan öğrencilerin dönüşünü finanse edemediği için takipçilerinin çoğunu kaybetti.[77]

Baas şubesinin 1992'de yasal kaydı reddedildi.[78] Parti yasal olarak 1993 yılında tescil, ancak Arap Sosyalist Baas Partisi'nden Ürdün Arap Sosyalist Baas Partisi'ne (Arapça: حزب البعث العربي الاشتراكي الاردني, Hizb Al-Ba'ath Al-'Arabi Al-Ishtiraki Al-Urduniy) değiştirmek zorunda kaldı.[79] Ürdün'ün eski enformasyon bakanı Halil Haddadin, 1993 ve 1997 seçimlerinde Irak yanlısı, Saddamist bir platformda Parlamento'ya seçildi.[80] Şu anda Baas şubesinin meclis üyesi yok.[77]

2003 Irak işgalinden bu yana ilk bölgesel kongresinde, Bölge Komutanlığı Saddam Hüseyin'den geldiği iddia edilen bir mektubu yayınlayacağını iddia etti.[77] Ancak Ürdün basını olayı büyük ölçüde görmezden geldi.[77] Bugün, Baasçı ideolojinin aksine, hem Irak hem de Suriye yanlısı Baas şubelerinin Ürdün siyaset sahnesinde büyük ölçüde alakasız olduğu düşünülüyor.[77] Partiler mali sorunlar yaşıyorlar ve dindar Ürdünlüler tarafından laikliği nedeniyle eleştiriliyorlar, diğer Ürdünlüler ise Arap milliyetçiliği ideolojisinden bıkmış durumda.[77]

1995 yılında yapılan bir ankette, Ürdünlülerin yüzde 16,8'i Irak Baas şubesinin varlığından haberdar olduklarını söyledi ve bu sonuç Irak Baas şubesini Ürdün'deki en iyi bilinen üçüncü siyasi parti yaptı (Suriye şubesi olan Baas Arap İlerleme Partisi'ni yüzde 10'un üzerinde bir farkla geride bıraktı).[81] 2003 yılında partinin 200'den az üyesi olduğu tahmin ediliyordu.[82] 2007 yılına dayanan bir Cablegate belgesine göre, Arap Sosyalist Baas Partisi'nden Ahmed el Dumur, siyasi sahnede İslami Hareket Cephesi egemenliğine yönelik en büyük tehditlerden biri olarak görülüyordu.[83]

Yemen[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Ulusal Arap Sosyalist Baas Partisi - Yemen Bölgesi

Ulusal Arap Sosyalist Baas Partisi - Yemen Bölgesi (Arapça: حزب البعث العربي الاشتراكي القومي - قطر اليمن Hizb Al-Ba'ath Al-Arabi Al-Ishtiraki Al-Qawmi - Qutr Al-Yaman),[84] Bölge Komutanlığı Sekreteri Kasım Salam Said[85] tarafından yönetiliyor, Abdulvahid Hawaş ise Sekreter Yardımcısı olarak görev yapıyor.[86] Parti, Al-Ehyaa Al-Arabi (Arapça: الإحياء العربي, Türkçe: Arap Rönesansı) adında bir gazete yayınlamaktadır.[87]

Parti 1990 yılına kadar gizli siyasi faaliyetlerde bulundu ve 10 Şubat 1997'de Ulusal Arap Sosyalist Baas Partisi olarak tescil edildi. Başlangıçta 1995 yılında Arap Sosyalist Baas Partisi olarak kaydolmaya çalışmıştı, ancak bu isim yetkililer tarafından Suriye yanlısı Baasçı partiye verildi.[85] Siyasi olarak parti, iktidardaki Genel Halk Kongresi ile müttefik ve 2011 Arap Baharı sırasında bu pozisyon bir iç bölünmeye neden oldu.[88] Mart 2011'de, partinin Hudeyde şubesinin şehirdeki protestoculara yönelik şiddetli saldırıların ardından ayaklanmanın yanında yer aldığı bildirildi.[89]

Parti, 1993 parlamento seçimlerine Suriye yanlısı Arap Sosyalist Baas Partisi ile ittifak halinde katıldı ve yedi sandalye kazandı. Seçimden sonra, iki Baasçı grup arasındaki ilişkiler soğudu ve ayrı ayrı seçimlere itiraz ettiler. Parti, 1997 parlamento seçimlerine (herhangi bir sandalye kazanamayarak) itiraz etti ve 1999 cumhurbaşkanlığı seçimlerinin boykot edilmesi çağrısında bulundu. Şube başkanı Said, Suudi Arabistan'ı eleştiren bir makale nedeniyle Şubat 2000'de Enformasyon Bakanlığı tarafından dava edildi.[90] 2003 parlamento seçimlerinde parti 23.745 oy (ulusal oyların yüzde 0,4'ü) aldı ve tekrar parlamentoya giremedi.[85] Ancak, 2006 yerel meclis seçimlerinde iki ilçe meclisi sandalyesi kazandı.[91]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Преемником Иззата Ибрагима ад-Дури на посту Генерального секретаря партии «Баас» стал заслуженный дипломат Саддама Хусейна 7 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // Голос Арабов, 18 лістапада 2020 (суполка ў «УКантакце»)
  2. ^ Iraq: A Country Study. Kessinger Publishing. 2004. ss. 191-192. ISBN 1-4191-2671-7. 
  3. ^ Bush in Babylon: The Recolonisation of Iraq. Verso. 2004. s. 106. ISBN 1-84467-512-2. 
  4. ^ Historical Dictionary of Iraq. The Scarecrow Press, Ltd. 2004. s. 192. ISBN 978-0-8108-4330-1. 
  5. ^ Historical Dictionary of Iraq. The Scarecrow Press, Ltd. 2004. s. 169. ISBN 978-0-8108-4330-1. 
  6. ^ Conflict and Cooperation in the Gulf Region. VS Verlag. 1998. s. 36. ISBN 3-531-16205-5. 
  7. ^ Steel & Silk: Men and Women who shaped Syria 1900–2000. Cune Press. 2006. s. 347. ISBN 978-1-885942-40-1. 
  8. ^ a b "Bahrainis take to the streets over job security". The National. 2 Mayıs 2010. 25 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2012. 
  9. ^ "Nationalist Democratic Assembly" (Arapça). Nationalist Democratic Assembly. 15 Kasım 2007. 19 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2012. 
  10. ^ "Nationalist Democratic Assembly". Al-Wasat (Arapça). 15 Kasım 2007. 18 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2012. 
  11. ^ "National Rally fifth Association announces boycott of the elections complementary". Al-Wasat (Arapça). 16 Ağustos 2011. 18 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2012. 
  12. ^ a b "Attorney Calls for further investigation into the incident" ["النيابة" تطلب مواصلة التحري في حادث "الزنج"]. Al-Wasat (Arapça). 5 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2013. 
  13. ^ "News" (Arapça). Nationalist Democratic Assembly. 15 Kasım 2007. 19 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2012. 
  14. ^ "Statement issued by the Nationalist Democratic Assembly" (Arapça). Ahewar.org. 28 Mart 2003. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2012. 
  15. ^ "Democratic Rally: Do not drop the slogan of the system due to certain circumstances" (Arapça). Islamtimes.org. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2012. 
  16. ^ a b c d "Baath Party resumes underground activities". alarabiya.net. 8 Eylül 2008. 9 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2013. 
  17. ^ Third World Colonialism and Strategies of Liberation: Eritrea and East Timor Compared. Cambridge University Press. 2013. s. 155. ISBN 978-1-107-03123-4. 31 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2021. 
  18. ^ Evil Days: Thirty Years of War and Famine in Ethiopia. Human Rights Watch. 1991. s. 252. ISBN 978-1-56432-038-4. 
  19. ^ a b c d e Nationalist Voices in Jordan: The Street and the State. University of Texas Press. 2005. s. 203. ISBN 978-0-292-70625-5. 
  20. ^ The Palestinian Liberation Organisation: People, Power, and Politics. Cambridge University Press. 1984. s. 163. ISBN 978-0-521-27216-2. 
  21. ^ The Palestine Liberation Organization: Terrorism and Prospects for Peace in the Holy Land. ABC-CLIO. 2011. s. 58. ISBN 978-0-313-38151-5. 
  22. ^ a b Encyclopedia of the Palestinians. Infobase Publishing. 2005. ss. 51-52. ISBN 978-0-8160-5764-1. 
  23. ^ The Economist, London, 24-30 June 1978, p. 78.
  24. ^ a b Alexander J. Motyl. Encyclopedia of Nationalism: Leaders, Movements, and Concepts, Volume II. Academic Press, 2001. Pp. 240.
  25. ^ Paley (23 Ocak 2008). "Iraq's New Law on Ex-Baathists Could Bring Another Purge". The Washington Post. 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2011. 
  26. ^ Islamic Extremism in Kuwait: From the Muslim Brotherhood to Al-Qaeda and other Islamic Political Groups. Routledge. 2010. s. 217. 
  27. ^ a b "Kuwait Receives Iraqi Political Figures In Run-up To Parliamentary Elections". Cablegate. 20 Ocak 2010. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2013. 
  28. ^ Libya: a Modern History. Taylor & Francis. 1981. s. 123. ISBN 0-7099-2727-4. 
  29. ^ Libya: a Modern History. Taylor & Francis. 1981. s. 180. ISBN 0-7099-2727-4. 
  30. ^ Libya: a Modern History. Taylor & Francis. 1981. s. 277. ISBN 0-7099-2727-4. 
  31. ^ Libya: a Modern History. Taylor & Francis. 1981. s. 281. ISBN 0-7099-2727-4. 
  32. ^ Libya: a Country Study. Kessinger Publishing. 2004. s. 296. ISBN 1-4191-3012-9. 
  33. ^ Libya: The Struggle for Survival. Palgrave Macmillan. 1993. s. 166. ISBN 0-312-08997-X. 
  34. ^ Political Parties of the Middle East and North Africa. Westport, Conn: Greenwood Press. 1994. 
  35. ^ The Middle East. 111-12. Londra: IC Magazines. 1984. s. 20. 
  36. ^ Middle East Contemporary Survey. 8. Moshe Dayan Center for Middle Eastern and African Studies. 1983-84. s. 583. 
  37. ^ "Political Report of the Second Congress of the Party, the Socialist Arab Lebanon Vanguard (XVII)" (Arapça). Second Congress of the Socialist Lebanon Vanguard Party. Almansore.com. 29 Aralık 2010. 25 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012. 
  38. ^ Solh, Raghid El-. Lebanon and Arabism 31 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. London: I. B. Tauris in association with the Centre for Lebanese Studies, 2004. p. 331
  39. ^ Rabinovich, Itamar, and Itamar Rabinovich. The War for Lebanon, 1970-1985 11 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Ithaca: Cornell University Press, 1985. p. 79
  40. ^ "Political society as the "vanguard party, Arab Socialist Party of Lebanon" (Arapça). Lebanon Knowledge Development Gateway. 25 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012. 
  41. ^ The war for Lebanon, 1970-1985. Cornell University Press. 1985. s. 79. ISBN 978-0-8014-9313-3. 
  42. ^ The Breakdown of the State in Lebanon, 1967-1976. Harvard University Press. 2000. s. 143. ISBN 978-0-674-08105-5. 
  43. ^ The Breakdown of the State in Lebanon, 1967-1976. Harvard University Press. 2000. s. 144. ISBN 978-0-674-08105-5. 
  44. ^ The parliamentary election of Lebanon 1968. 2. BRILL Archive. 1972. s. 106. 
  45. ^ The Breakdown of the State in Lebanon, 1967-1976. Harvard University Press. 2000. s. 74. ISBN 978-0-674-08105-5. 
  46. ^ Political parties of the Middle East and North Africa. Greenwood Press. 1994. s. 307. ISBN 978-0-313-26649-2. 
  47. ^ The Breakdown of the State in Lebanon, 1967-1976. Harvard University Press. 2000. s. 198. ISBN 978-0-674-08105-5. 
  48. ^ The Breakdown of the State in Lebanon, 1967-1976. Harvard University Press. 2000. s. 316. ISBN 978-0-674-08105-5. 
  49. ^ Civil war in Lebanon, 1975-92. Palgrave Macmillan. 1998. s. 111. ISBN 978-0-312-21593-4. 
  50. ^ The Current Legal Regulation of the Use of Force. Martinus Nijhoff Publishers. 1986. s. 205. ISBN 978-90-247-3247-0. 
  51. ^ Guerrillas for Palestine. Taylor & Francis. 1976. s. 58. 
  52. ^ "The statement of the Arab Baath Socialist Party of Egyptian on the aggression against Syria". Aladhwaa. 7 Mayıs 2013. 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2013. 
  53. ^ "Two Iraqi Plotters Detained". New Strait Times. 15 Nisan 1991. 31 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013. 
  54. ^ The Terrorist List: The Middle East, Volume 1 A-K. ABC-CLIO. 2009. s. 405. 12 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2023. 
  55. ^ a b c d e f g h i j k l m n "An Overview of Ba'athist tendencies in Mauritania" (PDF). The Moor Next Door. November 2010. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013. 
  56. ^ Religion and Politics: Islam and Muslim Civilization. Ashgate Publishing. 2009. s. 217. ISBN 978-0-7546-7418-4. 
  57. ^ a b A Political and Economic Dictionary of the Middle East. Taylor & Francis. 2004. s. 87. ISBN 1-85743-212-6. 
  58. ^ Political Handbook of the World 2008. CQ Press. 2008. s. 848. ISBN 978-0-87289-528-7. 
  59. ^ Globalization, Human Security, and the African Experience. Lynne Rienner Publishers. 1999. s. 114. ISBN 1-55587-699-4. 
  60. ^ Profiles of People in Power: The World's Government Leaders. Routledge. 1999. s. 345. ISBN 1-85743-126-X. 
  61. ^ Political Handbook of the World 2008. CQ Press. 2008. s. 848. ISBN 978-0-87289-528-7. 
  62. ^ Africa South of the Sahara 2004. Routledge. 2003. s. 702. ISBN 1-85743-183-9. 
  63. ^ "Summary Of Political Parties And Coalitions In Mauritania, May 2006". Cablegate. 15 Mayıs 2006. 16 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2013. 
  64. ^ Dictionary of the African Left: Parties, Movements and Groups. Dartmouth. 1989. ss. 58-60. ISBN 1-85521-014-2. 
  65. ^ a b c d e "Sudan And The Arabs: Possibly Step-sisters; Certainly Not Brothers". Cablegate. 1 Nisan 1990. 11 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2013. 
  66. ^ a b c "Return Of Sudanese Ba'athists". Cablegate. 30 Nisan 2003. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2013. 
  67. ^ Darfur and the International Community: The Challenges of Conflict Resolution in Sudan. I.B.Tauris. 2010. s. 210. ISBN 978-1-84511-977-5. 
  68. ^ "Wide Reactions to Jadein Group Statement by Baathists". Sudan Vision Daily. 10 Nisan 2003. 18 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2012. 
  69. ^ "The Syrian Muslim Brotherhood". Cablegate. 26 Şubat 1985. 8 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2013. 
  70. ^ a b "Tunisian Baathists have strong standing: party leader". Al Arabiya. 23 Eylül 2011. 4 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2012. 
  71. ^ a b "Tunisian Baath Party Celebrates 5th Anniversary of Saddam Hussein's Death". Tunisia-live.net. 4 Ocak 2012. 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2012. 
  72. ^ "Tunisian Political Parties respond to the suspension of Syria from the Arab League". Tunisia-live.net. 13 Kasım 2011. 9 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2012. 
  73. ^ "Tunisia: Baath Party Condemns President's Decision to Expel Syrian Ambassador". AllAfrica.com. 5 Şubat 2012. 8 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2012. 
  74. ^ "Tunisia: Splintered history of the Tunisian Left". MuslimNews.co.uk. 10 Şubat 2013. 8 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2013. [ölü/kırık bağlantı]
  75. ^ "Tunisie, Sondage : Ennahdha et Nidaa Tounes en tête des intentions de vote" (Fransızca). Tunivisions.net. February 2013. 24 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2013. 
  76. ^ The Future Catches Up: Transnational Parties and Democracy. iUniverse. 2002. s. 60. ISBN 978-0-595-22888-1. 
  77. ^ a b c d e f g h i j "The Baath Party In Jordan: Short On Funds And Members Madaba". Cablegate. 22 Eylül 2005. 15 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2013. 
  78. ^ Jordan in Transition. Palgrave Macmillan. 2002. s. 79. ISBN 978-0-312-29538-7. 
  79. ^ Political parties in the World. University of Michigan. 2002. s. 280. ISBN 0-9536278-7-X. 
  80. ^ Dancing with Saddam: The Strategic Tango of Jordanian–Iraqi Relations. Lexington Books. 2003. s. 19. ISBN 0-7391-0649-X. 
  81. ^ Jordan in Transition. Palgrave Macmillan. 2002. s. 120. ISBN 978-0-312-29538-7. 
  82. ^ "Jordan's Political Parties: Islamists, Leftists, Nationalists And Centrists". Cablegate. 20 Mayıs 2003. 1 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2013. 
  83. ^ "Jordanian Municipal Elections: The Islamist - Government Showdowns In Irbid, Karak, And Madaba". Cablegate. 26 Temmuz 2007. 13 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2013. 
  84. ^ "Values of the Baath and the genius of the martyred leader Saddam Hussein's martyrdom day incarnation" (Arapça). National Arab Socialist Ba'ath Party – Yemen Region. 29 Aralık 2010. 25 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012. 
  85. ^ a b c "Political parties in the Republic of Yemen" (Arapça). National Information Center. Government of Yemen. 30 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012. 
  86. ^ "Third Yemeni Ba'ath party planned". Yemen Observer. 7 Şubat 2009. 5 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012. 
  87. ^ "Arab political parties: Yemen: the Arab Socialist Baath Party, the National" (Arapça). United Nations Development Programme. Arab parliament. 23 Ekim 2009. 2 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012. 
  88. ^ "Temporary leadership of the Baath Arab Socialist National freeze peace and fragmentation of the party accused" (Arapça). Assafir Press. 9 Mayıs 2011. 30 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012. 
  89. ^ "National Arab Socialist Ba'ath Party in Hodeidah breaks its relationship with the ruling party after the massacre of peaceful protesters in Sanaa" (Arapça). Felix News. 30 Mart 2011. 19 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012. 
  90. ^ "Yemen: Country Reports on Human Rights Practices". Department of State. 23 Şubat 2001. 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2011. 
  91. ^ "President Saleh calls on local councils to hold a meeting on 1 November". Almotamar.net. 18 Ekim 2006. 7 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2012. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Baas_Partisi_(Irak_ağırlıklı_hizip)&oldid=31174380" sayfasından alınmıştır