Bayburt (il)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu madde Bayburt il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Bayburt (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.
Bayburt
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Harita
İl sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • ValiMustafa Eldivan[1]
Yüzölçümü
 • Toplam3.746 km²
Nüfus
 • Toplam80.607
 • Yoğunluk22/km²
 • Kır
35.119
 • Şehir
45488
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu458
İl plaka kodu69

Bayburt, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Bölgesi'nde bulunan bir ildir.

İl nüfusu 84.241'dir. Bu nüfusun % 67,7'si şehirlerde yaşamaktadır. İlin yüzölçümü 3.746 km2'dir. İlde km2'ye 22 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 25’dir.)[3] İl merkezinin denizden yüksekliği: 1555 m'dir.

04 Şubat 2021 TÜİK verilerine göre 3 ilçe, 5 belediye, bu belediyelerde 28 mahalle, ayrıca 170 köy bulunmaktadır.[3]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayburt şehrinin adı; eski Kafkas dillerden birini konuşan Urartu/Khaldiler'in bölgeye egemen olduğu dönemlerde, Khalt (Halti) halkı arasında gerçekleşen Hint-Avrupa dili Mitanni göçmenlerinin sızmaları sonucunda verilmiştir.

Khaltlar'ın arasına yerleşmek üzere bölgeye gelen grupların verdiği söyleniş şekliyle Bagbartu sözcüğü Mitannice'den gelmektedir.

Bayburt tarihinin bilinen geçmişi Anadolu'nun köklü kavimlerinden Azzi ve Hayasalar'la başlar. Onu Hatti, Hitit ve Urartu izler.

Günümüzde dahi; Karadeniz halkı, sahil boyunda yerleşenlerine (tamamen olmasa bile) Laz, iç ve dağlık kesimlerde yerleşenlerine Halt demektedir. Doğu Karadeniz'in iç kesimlerinde Yusufeli ile Şebinkârahisar arasındaki dağlık hat boyunca uzanan bölge; Urartu'nun Baş Tanrı'sı olan Khalt'ın izinden gidenlerin yurdu anlamına Haldia olarak tarih boyunca adlandırılmıştır.

Bölge MÖ 7. yüzyılda ilkin Kimmer, ardından İskit akınlarına uğrar. Urartu yıkılır ve bölgeye gelen Kraliyet İskitler'i o döneme göre Anadolu'nun en büyük kenti olan Gymnias'ı kurarlar. Gymnias kentinin bugünkü Bayburt ilinin sınırları içinde ve kuzeyinde olduğu tahmin edilmektedir.

Konuyla ilgili olarak daha detaylı bilgi için Anabasis'in "Onbinlerin dönüşü" adlı kitabına bakılabilir.

İskit egemenliği Ortadoğu'da sona erdikten sonra, bir dönem Ermeni ve daha sonra bölgemizin ünlü tarihçisi Mahmut Goloğlu'nun deyişiyle "Anadolu'nun ilk millî devleti: Pontos" devleti sınırları içinde kalan Bayburt, Pontos devletinin Helen etkisiyle kimlik değiştirmesi ve ardından da Pontos'un Roma tarafından yıkılmasıyla yeni bir döneme geçmiştir.

Bayburt'un bir müddet Roma İmparatorluğu hakimiyetine girdiği ve bu imparatorluğun ikiye ayrılması üzerine Doğu Roma toprakları içinde kaldığı bilinmektedir. Bizans İmparatorluğu teşkilatına göre ülke, bugünkü eyaletlere benzer birtakım temalara ayrılmıştı. Bayburt, Haldia Themasına bağlıydı ve bu eyaleti meydana getiren yedi piskoposluğun dördüncüsünü meydana getiriyordu. İmparator I. Justinianus tarafından kalesinin tahkim ve tamir edildiği bilinen Bayburt, Arap fetihleri sırasında Bagratlı Hanedanının hakimiyeti altında bulunmaktaydı.

Bayburt ve yöresi, Türkmenlerinin Anadolu'da ilk yerleştikleri bölgelerdendir. Tuğrul Bey'in Anadolu seferi (1054) sırasında Bayburt, Çoruh nehri ve Karadeniz dağlarına (Parhar) uzanan sahalara akınlarda bulunan Selçuklu kuvvetlerinin hücumlarına maruz kaldı ise de fethedilemedi. Kesin Türk hakimiyeti Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra gerçekleşti. Şehir 1072'den 1202'ye kadar bazen Erzurum yöresinde hüküm süren Saltuklu Beyliği'nin bazen de Danişmentliler'in hakimiyetinde kaldı. Bir ara I. Aleksios'un kumandanı Theodoros Gavras tarafından işgal edildiyse de, kısa süre sonra yeniden Danişmentliler'in hakimiyetine girdi. (1098) Selçuklu Hanedanı 1202'de Saltuklu Beyliği'ne son verince Bayburt'u da ele geçirdiler.

Bayburt'un asıl gelişmesi, Türkmen Şahı Süleyman Şah'ın kardeşi Erzurum Meliki Mugisuddin Tuğrul Şah ve oğlu Cihan Şah (1020-1230) döneminde oldu. Tuğrul Şah Bayburt kalesini yeniden inşa ve tahkim ettirdi. I. Alâeddin Keykubad tarafından Moğollara karşı sınırlar kuvvetlendirilirken Bayburt da Erzurum ile birlikte Konya'ya bağlandı. 1243 Kösedağ Muharebesi'nin ardından Moğolların Anadolu'yu istilası esnasında yapılan anlaşma gereği Bayburt, Selçukluların kontrolünde kaldı. Bu durum 1291'de burada Giyaseddin Mesud tarafından para bastırılmasından anlaşılmaktadır.

Türkmen olan ve Türkçe konuşan, İlhanlılar ve Safaviler devrinde Tebriz-Trabzon yolu üzerinde bulunması sebebiyle daha da gelişen Bayburt, Ceneviz ve Venedik kervanlarının konakladığı bir yerdi. Moğolistan'a giderken buraya uğrayan Marko Polo şehirde zengin Gümüş madenlerinin bulunduğunu belirtir. Hatta İlhanlılar buradan yüklü bir vergi geliri temin ediyorlardı. Bu dönemde Darül Celal adı ile anılan ve iktisadi bakımdan canlılık kazanan şehir aynı zamanda bir kültür merkezi durumundaydı. Burada Mahmudiye ve Yakutiye medreseleri kurulmuş, Mevlevilik gelişme göstermiş, ayrıca ahilik teşkilatı da yayılmıştı.

Son İlhanlı hükümdarı Ebu Said Bahadır Han'ın ölümünden sonra (1334) Bayburt, Eretnaoğulları'nın eline geçti. Zaman zaman Erzincan Beylerinin hücumlarına uğrayan şehir, bir ara Mutahharten'in idaresine girdi. Fakat çok geçmeden Kadı Burhaneddin zamanında, Akkoyunlu beylerinden Kutlu Bey oğlu Ahmet Bey'in yardımı ile alındı ve Ahmet Bey'e ikta olarak verildi. Bir ara Karakoyunluların da eline geçen şehir sonra tekrar Akkoyunluların eline geçti ve uzun süre öyle kaldı.

Bayburt yöresi 1501'de bir ara Türkmen, Safeviler tarafından alındı. Bu dönemde Trabzon valisi olan Yavuz tarafından bu bölgeye akınlar yapıldı (1507). Yavuz tahta çıktıktan sonra da çıktığı İran seferinde bir kısım kuvvetlerini Bayburt üzerine gönderdi. Ekim 1514'te Bayburt Şah İsmail'in elinden alındı. Bundan sonra Bayburt Erzincan ile birlikte Trabzon Beyi Bıyıklı Mehmet Paşa'ya verildi ve Sancak merkezi ilan edildi.

Kanuni'nin İran seferi sırasında önemi daha da artan Bayburt Kalesi 1541'de esaslı bir tamir gördü. 1553'te Türkmen, Şah İsmail'in oğlu Şah Tahmasb'ın akınlarına şahit olunduysa da, bundan sonra 19. yüzyıla kadar önemli bir olay yaşanmadı. 1828-1829 Osmanlı-Rus savaşı esnasında Rus birliklerinin işgaline uğradı. 1878 ve 1916'da Ruslar tarafından yeniden işgal edilen Bayburt bu işgaller sırasında önemli oranda tahrip edildi.

15 Ekim 1920'de (Hicrî 1 Safer 1339) Ermeniler, Bayburt'un 99 köyünde 7412 hanenin tahrip edilip 1387 Müslümanın öldürüldüğü geniş çaplı bir katliam gerçekleştirmiştir.[4]

1927'ye kadar Erzurum'a bağlı olan Bayburt bu tarihte Gümüşhane'ye bağlandı. 21.06.1989 tarihinde 3578 sayılı yasa ile il statüsüne kavuştu.[5] İl olduğunda Bayburt İli Bayburt ilçesi Merkez bucağına bağlı 101, Bayburt ilçesi Maden bucağına bağlı 21, Aydıntepe ilçesi Merkez bucağına bağlı 25, Demirözü ilçesi Merkez bucağına bağlı 30, çoğunluğu köy olmak üzere toplamda 177 yerleşim birimi vardı.[5]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeşilyurt, Bayburt'taki Manastır Ovası (Ağustos 2012)

Bayburt ili 40 derece 37 dakika kuzey enlemi ile 40 derece 45 dakika doğu boylamı, 39 derece 52 dakika güney enlemi ile 39 derece 37 dakika batı boylamı arasında yer alır. Doğu ve Güneydoğusunda Erzurum, batısında Gümüşhane, kuzeyinde Trabzon ve Rize, güneyinde Erzincan illeri ile çevrili Anadolu'nun kuzey-doğusunda Çoruh nehri kenarında ve denizden 1550 metre yükseklikte kurulmuş 3652 km² yüzölçümü olan bir ildir.

Bayburt ve çevresi yeryüzü şekilleri bakımından genel olarak üç bölümden oluşmaktadır. Birincisi sahanın batı yarısını oluşturan Bayburt ovası, ikincisi akarsuların oluşturduğu vadiler ve üçüncüsü de yörenin etrafını çevreleyen ve doğu yarısında yer tutan dağlık alanlardır.

Yaklaşık 900 km²'yi bulan Bayburt ovası 1450-1750 metre arasında değişen yüksekliktedir.

Arazinin %45'ini oluşturan dağlık alanda; Pulur (2300 m), Otlukbeli (2520 m), Saruhan (2400 m), Çoşan (2963 m), Kop (2600 m), ve Çavuşkıran (2850 m) dağları güney kesimde batıda doğuya doğru sıralanır. Kuzey kesimde ise; Zülfe (2750 m), Kemer (2856 m), Soğanlı (2750 m), Haldize (3000 m), Kırklar (3350 m) dağları mevcuttur. Çoruh nehrinin çizmiş bulunduğu yayın orta bölümündeki sahanın doğusunda ise; Kaledere tepesi (2500 m) ve Ziyaret tepesi (2400 m) yer alır.

İldeki Kop ve Soğanlı dağlarında çok sayıda yaylalar mevcuttur. Çoruh nehri ise 3239 metre yükseklikteki Mescit dağından doğarak güneydoğudan il sınırlarına girmekte ve Çoruh vadisine girerek ili terk etmektedir. İlin Soğanlı dağları üzerinde Haldizen (Balıklı Göl) ve Göloba (Atlı Göl) gibi bazı krater gölleri de mevcuttur.

Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Bayburt'un ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclisleri oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[6][7]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Bayburt Valisi, 1972-Kayseri doğumlu Mustafa ELDİVAN ’dır. Ağustos 2023/376 sayılı kararla, Çorlu Kaymakamı iken atanmıştır.[8]

Bayburt Belediye Başkanı, 1954-Bayburt doğumlu Hükmü Pekmezci (MHP), 31 Mart 2019 seçimlerinde %56,49 oy oranıyla seçilmiştir.[9]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Bayburt İl Genel Meclisi üye sayısı, 4 AK PARTİ ve 4 MHP olmak üzere 8’dir. Bayburt Belediye meclisi ise 10 MHP ve 5 AK PARTİ olmak üzere 15 üyeden oluşur.[10]

2018 Türkiye genel seçimleri sonucuna göre Bayburt'ın  Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki üye sayısı 1'dir: AKP ( Fetani Battal)[11]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[12])

Bayburt ili nüfusu: 86.047'dir. Bu nüfusun% 62,78'i şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 3.746 km2'dir. İlde km2'ye 23 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 26’dır.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 2,10 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ilçen: Aydıntepe (% 14,45)

04 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 3 İlçe, 5 belediye, bu belediyelerde 28 mahalle, ayrıca 170 köy bulunmaktadır.

2023 yılı sonunda Bayburt ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[13]
İlçe Nüfus

2022

Nüfus

2023

Fark Nüfus

Artışı %

Belediye

Sayısı

Mahalle

Sayısı

Köy

Sayısı

Köy

Nüfusu

Şehir

nüfusu

Şehirde

oturan %

Alanı

 km2[14]

 km2'ye

düşen kişi

Aydıntepe 6.119 7.070 951 14,45 1 4 23 4.290 2.780 39,32 446 16
Demirözü 7.900 8.072 172 2,15 2 7 26 3.752 4.320 53,52 594 14
Merkez 70.222 70.905 683 0,97 2 17 121 23.983 46.922 66,18 2705 26
Bayburt 84.241 86.047 1.806 2,10 5 28 170 32.025 54.022 62,78 3745 23

İlin yıllara göre nüfusları[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayburt il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1990[15] 107.330 73
  %38     41.295
66.035     %62  
2000[16] 97.358 80 -%9
  %42     41.356
56.002     %58  
2007[17] 76.609 81 -%21
  %49     37.473
39.136     %51  
2008[18] 75.675 81 -%1
  %49     36.912
38.763     %51  
2009[19] 74.710 81 -%1
  %49     36.941
37.769     %51  
2010[20] 74.412 81 -%0
  %50     37.537
36.875     %50  
2011[21] 76.724 81 %3
  %53     40.354
36.370     %47  
2012[22] 75.797 81 -%1
  %54     40.564
35.233     %46  
2013[23] 75.620 81 -%0
  %54     40.836
34.784     %46  
2014[24] 80.607 81 %7
  %56     45.488
35.119     %44  
2015[25] 78.550 81 -%3
  %59     46.276
32.274     %41  
2016[25] 90.154 80 %15
  %62     55.670
34.484     %38  
2017[25] 80.417 81 -%11
  %62     49.603
30.814     %38  
2018[25] 82.274 81 %2
  %55     45.467
36.807     %45  
2019[25] 84.843 80 %3
  %62     52.517
32.326     %38  
2020[25] 81.910 81 -%3
  %62     50.423
31.487     %38  
2021[25] 85.042 80 %4
  %65     55.046
29.996     %35  
2022[25] 84.241 81 -%1
  %66     55.326
28.915     %34  

Konum[değiştir | kaynağı değiştir]

Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[26] Önceden bağlı olduğu ilçe Alanı km² Rakım mt. Merkeze Uzaklık km[27] Ulaşan Yollar[27]
Bayburt Merkez 2.705 1.555 / -02, -02, -02
Aydıntepe 1987 Merkez 446 1.627 23 -02=>69-75
Demirözü 1987 Merkez 594 1.685 31 -02=>69-50
BAYBURT 1989 GÜMÜŞHANE 3.746

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekonomik hayat, tarihi gelişim içinde temel değiştirmemiştir. Ticaret ve sanayiin gelişmediği ilde tarım ve hayvancılık başlangıçtan beri ekonomiyi sürükleyici bir rol oynamıştır. Tarım ürünü olarak ilde hububat çeşitleri, yem bitkileri, şeker pancarı ve az da olsa meyve sebze üretimi yapılmakta, genelde ilin sebze ihtiyacı diğer illerden karşılanmaktadır. Arazinin büyük bir kısmı kıraç olup Çoruh vadisinde; Aydıntepe ve Sünür ovalarında sulu tarım yapılmaktadır.

Hayvancılık ilin geçim kaynaklarından en önemlisidir. Arazi hayvancılık yapmaya çok elverişlidir. Mera hayvancılığı yapılmaktadır. Son yıllarda besi hayvancılığına doğru bir gelişme gözlenmektedir. Süt inekçiliği ıslah çalışmaları da devam etmektedir. İlimiz ilçe ve köylerinde arıcılık yapan aile sayısında büyük artış gözlenmekte, il sathında çok nefis kokulu bal üretimi yapılmaktadır.

Bayburt ili çok eski transit ticaret yolu olan Trabzon-İran arasındaki "İpek ve baharat yolu"nun bir durağıdır. ekonomisi tarım, hayvancılık ve ticaret ağırlıklıdır. Tarım dışında kalan ekonomik yapısı, üretim yolu ile satışa arz şeklinde değil, dışarıdan getirip satışa sunma şeklinde gelişmiştir.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Bayburt Üniversitesi
Bayburt Üniversitesi giriş kapısı

2008 yılında kurulan Bayburt Üniversitesi 9 fakülte, 1 enstitü, 6 meslek yüksekokulu, 12 araştırma ve uygulama merkezi faaliyetlerini sürdürmektedir.[28]

İlde ilk ve orta seviyede eğitim-öğretim, Millî Eğitim Müdürlüğüne ne bağlı okullarda yapılmaktadır. Yaygın eğitim ise Halk Eğitim Merkezi aracılığıyla yürütülmektedir.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayburt kültürü Erzurum kültürü ile aynıdır. Sadece Aydıntepe ilçesinin kuzeyinde bulunan köyleri Trabzon ve Doğu Karadeniz kültürü etkisi altındadır. Aslında sadece Bayburt değil Erzurum, Erzincan, Bayburt ve Gümüşhane illerinin kültürü birbirleriyle hemen hemen aynıdır. Bu yöreye Kuzeydoğu Anadolu veya Çoruh Vadisi Havzası denilmektedir. Bayburt yemekleri: Lor Dolması, Kete, Süt Böreği, Turşu Pancarı, Hasıta, Herle, Kavurma, Tatlı Çorba, Kavut, Borani, Un Helvası. Bayburt Yöresel Oyunları: Bu yörede başlıca oynanan halk oyunu Bar'dır. Bar oyunu: Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Artvin(Yusufeli), Giresun(Şebinkârahisar, Çamoluk, Alucra), Ordu(Mesudiye, Gölköy), Sivas(Akıncılar, Gölova, Suşehri, Koyulhisar,)ve Samsun(Vezirköprü, Havza, Ladik) yörelerinde oynanan Orta Asya'da yaşayan Türk Boylarının oynadığı bir oyundur. Fakat daha önceleri geniş bir alanı kapsayan bu oyunun oynandığı yöreler zamanla daralmış ve bar oyunu Dik Horon gibi Dizden Kırma gibi Horon, Bar ve Halay oyunlarının karışımını alarak aslını kaybetmiştir. Günümüzde ise Bar oyunu Erzurum ile özdeşleşmiş durumdadır. Fakat Bayburt'ta da genel olarak oynanmaya devam etmektedir. Bar oyunu Erzurum Barları ve Bayburt Barları diye tasnif edilmiş durumda olmasına rağmen iki ilde karışık bir şekilde birbirlerinin barlarını oynamaktadırlar. Bayburt'ta Bar oyununun yanı sıra Kelkit Vadisi ile özdeşleşen Dizden Kırma, Sıksara, İspir Sallaması, Dik Horon gibi oyunlar da oynanmaktadır. Bayburt Yöresel Kıyafetleri: Bayburt'ta erkekler yöresel kıyafet olarak Bar Oyununun kıyafetini giyerler. İçten bir gömlek üstüne kolları kısa olan bir ceket altına koyu renkli kumaştan bir pantolon bellerine ise renkli bir kuşak bağlarlar. Ayaklarına ise kundura tarzında bir ayakkabı giyerler. Bu kıyafeti Erzurum ilinin erkekleri de giyer. Kadınların yöresel kıyafeti ise. Ehramdır. Ehram yine sadece Bayburt'ta değil Erzurum'da da kadınların giydiği bir kıyafettir. Bayburt'a ''Bayburt Ehramı'' Erzurum'da ise ''Erzurum Ehramı ve Kumaşı'' olarak tescillenmiştir.

Tarihi yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayburt Kalesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Bayburt Kalesi

Osmanlı döneminde bu kaleye Çinimaçin Kalesi ismi verilmiştir. Bunun da nedeni kalenin dış yüzeylerinde mor, yeşil ve firuze renkli çinilerin kullanılmış olmasıdır.

Kalenin doğu kesiminde XVIII.-XIV. yüzyılda yapıldığı sanılan bir de kilise kalıntısı bulunmaktadır. Kalenin batı tarafında ise yağlı mağarası bulunmaktadır.

Dede Korkut Türbesi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlin güney doğusunda merkeze 39 km mesafedeki Masat Köyü yakınında bulunan, yapılış şekli ve mimarisi ile çok eskilere dayandığı anlaşılan ve halk arasında Ali Baba diye geçen Türkmen türbesinin, Dede Korkut'a ait olduğu tezi şair Orhan Şaik Gökyay tarafından ortaya atılmıştır. Güvenç Abdal'ın talbi, Ali Baba veya Büyük Baba adıyla anılan türbeyi inceleyen Gökyay 1986 baskılı "Dede Korkut Hikayeleri" adlı kitabında türbenin fotoğraflarını da vererek Dede Korkut'a ait olduğunu ifade etmiştir. Türbe üzerinde eski Türkçe ile 718 tarihi okunmaktadır.

Her yıl Temmuz ayının 3. haftasında uluslararası düzeyde dede Korkut Kültür ve Sanat Şöleni düzenlenmekte, şölen esnasında ilde Dede Korkut'la ilgili sempozyum, sergi, şiir gibi dallarda faaliyetler yapılmaktadır.

Sünür Kutlu Bey Camii[değiştir | kaynağı değiştir]

Akkoyunluların kurucusu Turali bey oğlu Fahrettin Kutlu Bey tarafından yaptırılan caminin kapısı üzerindeki kitabeden 1538 yılında onarıldığı anlaşılmaktadır. Minaresi ise 1616 tarihi taşıyan tarihi bir kitabeye sahiptir. İran Şahı Tahmasp'ın işgali sırasında tahrip edilmiş ve bu olay kapı üzerindeki kitabede yer almaktadır. Kanuni döneminde 1538 yılında onarım görmüştür.

Aydıntepe Yeraltı Şehri[değiştir | kaynağı değiştir]

Aydıntepe ilçesinde yer alan kent, tüf içerisinde, yüzeyden 2-2,5 metre derinde, başka yapı malzemesi kullanılmadan ana kayaya oyulmuş galeriler, tonozlu odalar ve bu odaların açıldığı daha geniş mekanlardan oluşmaktadır. Yaklaşık bir metre genişliğinde ve 2-2,5 metre yüksekliğinde tonoz örtülü galeriler yer yer her iki yanda genişlemektedir. 3-8 metrekareye yakın planlı odalar bu mekana açılmaktadır. Gözetleme mekanlarının oluşturduğu havalandırma amaçlı konik biçimdeki deliklerin galeri odaların aydınlatılması amacıyla duvarlara oyukların açıldığı görülmektedir.

Bunun tarihi Halde şehrine ait olduğu söylendiği gibi, geç Roma veya erken Hristiyanlık devirlerine ait olabileceği de söylenmektedir. bunların yanı sıra aydıntepe ilçesine bağlı GÜMÜŞDAMLA köyünde bulunan ve bu zamana kadar korunan sarkıç köprü ihtişamını kaybetmemiştir.

Sırakayalar Şelaleleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayburt -Erzurum karayolunun 6 km'sinden ayrılarak 16 km daha yol aldıktan sonra ulaşılan Sırakayalar şelaleleri, ilin merkez Sırakayalar köyünün girişinde ve köy içinde olmak üzere iki tanedir. Yaz aylarında çevreleri mesire yeri olarak kullanılan her iki şelalede görülmeye değer doğal güzelliklere sahiptir.

Mağaralar[değiştir | kaynağı değiştir]

Çimağıl Mağarası: İl merkezine 36 km mesafedeki Çimağıl köyünün Taşındibi mahallesindedir. Mahalleden sonra yaya olarak yaklaşık bir saatte ulaşılabilen mağara, 600 metre uzunluğunda ve 11 bölümden oluşmaktadır. Tavan yüksekliği yer yer 30 metreyi bulmakta, güzel sarkıt ve dikitlerin yanı sıra mağarada yer yer su birikintileri de vardır.

Helva Köyü Buz Mağarası: Helva Köyünde yer almaktadır. İl merkezinden 33 km mesafede, hemen köyün yamacında yer alan mağaranın içinde Buzdan oluşmuş sarkıt ve dikitler bulunmaktadır. Buz Mağarası görenleri hayrete düşürecek cinsten. Hava sıcaklıklarının yüksekliğine rağmen içerisine girenleri soğuk kış aylarına götüren mağara; buzdan sarkıt, dikitleriyle ve kalın buz tabakasıyla da ziyaretçilerini büyüleyen bir görünüme sahip.

Geniş bir giriş kapısının olmasına rağmen doğal olan buzlarında erimenin görülmediği mağarayı yöre halkı, teknoloji öncesinde soğuk hava deposu olarak kullanmıştır.Doağl yollarla oluşan nadide güzelliklerdendir.

Yakutiye Camii[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu cami Bayburt Cumhuriyet Caddesi üzerinde, saat kulesi karşısında, eski Yakutiye Medresesinin bulunduğu alan üzerindedir. Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Bayburt halkının yardımlaşması ile 1913-1915 yılları arasında yapılmıştır. Cami ve minaresi tamamen kesme taştan olup, işçiliği taş işleme sanatının güzel örneğidir...

Bent Hamamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayburt kalesinin eteğinde, Çoruh Nehri’ne çok yakın bir noktada bulunan hamam 16. Yüzyılda Akkoyunlu Hacı Ferahşad Bey tarafından inşa ettirilmiştir. Nice tarihî olaya şahitlik eden yapı çok kere tadilat görmüştür ancak içyapısı orijinalliğini korumaktadır. Günümüzde aktif olarak kullanılmasa da turistlerin ilgisini çeken bir mekândır.

Bunlardan başka Bayburt'ta Yukarı Hinzeverek camii, Yakutiye Camii, Zahit Efendi Camii, Çarşı Hamamı, Kondolotlar Hamamı ve Şehit Osman Türbeleri gibi tarihi ve turistik değeri olan eserler de vardır.

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Bayburt'ta spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Futbol takımı Bayburt Grup İl Özel İdarespor, 2. Lige yükselmiştir. Ayrıca bu sezon, Bölgesel Amatör Lig'de yer alan Bayburt Belediye Spor, ligi 12.sırada tamamlamıştır. Bayburt'un liglerde başka takımı yoktur.

Ziraat Türkiye Kupası'na 2.turdan katılan Bayburt Grup İl Özel İdarespor, bu turda Pazarspor'a elenmiştir.

Bayburt'un önemli spor tesisleri:Bayburt Genç Osman Stadı (5.000), Merkez Kapalı Spor Salonu (1.000), Bayburt Kapalı Yüzme Havuzu-Y.olimpik (550) ve Kop Dağı Kış Sporları ve Kayak Merkezi.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ [ http://www.bayburt.gov.tr/bayburt-valisi 18 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ]
  2. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  3. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Güncel Nüfus Değerleri isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  4. ^ "Ermeniler Tarafından Yapılan Katliam Belgeleri II / Documents On Massacre Perpetrated By Armenians II" (PDF). Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı. 2001. s. 72 [804]. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  5. ^ a b "TBMM Tutanak" (PDF). TBMM. 21 Haziran 1989. 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2020. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2020. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2020. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2020. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2020. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2020. 
  15. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  23. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  24. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  25. ^ a b c d e f g h
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Bayburt Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Bayburt Nüfusu". nufusune.com. 
  26. ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  27. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
  28. ^ "Bayburt Üniversitesi". 8 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2021. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bayburt_(il)&oldid=32491520" sayfasından alınmıştır