Belen
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Belen | |
|---|---|
 İlçeden bir görünüm (Mayıs 2008) | |
 Hatay ili siyasi haritası | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Hatay |
| Coğrafi bölge | Akdeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mahmut Sami YILMAZ |
| • Belediye başkanı | İbrahim Gül (MHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 213 km² |
| Rakım | 624 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 33,540 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 31350 |
| İl alan kodu | 0326 |
| İl plaka kodu | 31 |
Belen, Hatay ilinin 15 ilçesinden birisidir. Amanos Dağlarında yer almaktadır.
Belen, Türkiye'nin önemli geçitlerinden "Belen Geçidi"ne de adını veren bir yerleşim yeridir. Belen ~500 metre rakımdadır geçidi yaklaşık 5 km ileride Kıcı mahallesinden sonradır. Gedik Nur Dağlarında 740 metre yüksekliktedir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
İskenderun'u Antakya'ya bağlayan yolun üzerinde yer alan Beylan'da Birinci Dünya Savaşı öncesinde 1.791 Ermeni yaşıyordu.[2] Burada bir kilise ve 180 öğrencinin devam ettiği bir de okul vardı.
Dağ geçidinin çevresinde basamaklar halinde inşa edilmiş olan Beylan, aşağıdaki ovada, İssus'ta, Pers Kralı Darius/Dara'yla savaşmaya hazırlanan Büyük İskender'in geçişine tanıklık etmişti (İÖ 333). Ermeniler daha ziyade ipekböcekçiliği ve dokumacılıkla uğraşırlardı.
Belen'in şehir teşkilatlanmaları 1516 yılına Yavuz Sultan Selim dönemine kadar dayanmaktadır. Belen Osmanlı döneminde Halep Vilayeti'ne bağlı bir kaza (ilçe) olmuştur. Hatay'ın Türkiye'ye katılmasıyla İskenderun ilçesine bağlı bucak (nahiye) haline getirilen Belen, 7 Mayıs 1990'da 3644 sayılı kanun ile ilçe oldu.[3]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
2020 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre Belen'in nüfusu 33.896'dır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[4] | 22.893 | 15.629 | 7.264 |
| 2000[5] | 28.382 | 18.646 | 9.736 |
| 2007[6] | 26.256 | 20.303 | 5.953 |
| 2008[7] | 27.928 | 21.293 | 6.635 |
| 2009[8] | 28.016 | 20.892 | 7.124 |
| 2010[9] | 28.950 | 21.936 | 7.014 |
| 2011[10] | 29.549 | 22.588 | 6.961 |
| 2012[11] | 29.496 | 22.577 | 6.919 |
| 2013[12] | 30.061 | 30.061 | veri yok |
| 2014[13] | 30.577 | 30.577 | veri yok |
| 2015[14] | 30.842 | 30.842 | veri yok |
| 2016[14] | 31.571 | 31.571 | veri yok |
| 2017[14] | 32.336 | 32.336 | veri yok |
| 2018[14] | 33.540 | 33.540 | veri yok |
| 2019[14] | 33.313 | 33.313 | veri yok |
| 2020[14] | 33.896 | 33.896 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçesinde Türkmen kültür ve gelenekleri yaşanmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Tarihî yerler[değiştir | kaynağı değiştir]
Bakras Kalesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Aynı adla anılan mahallenin hemen üst tarafındadır. Mahallenin yolu Antakya - İskenderun yolunun 27. km'sinde yoldan 4 km kadar batısında sarp bir tepe üzerinde yapılmıştır. Strabon'un bu kaleden bahsettiğine bakılırsa, tarihi çok eski olmalıdır. Kale önceleri Belen geçidinin girişine, Antakya kurulduktan sonra Selevkos başkentini koruma gayesine hizmet etti. Haçlılar döneminde de Antakya Prensliği'nin kuzeyde en önemli noktasıydı. Birkaç defa el değiştirdikten sonra Tapınak Şövalyeleri'nin eline geçen kale 1268 yılında Baybars tarafından kuşatılarak zaptedildi. Birkaç katlı ve bir alay askeri barındıracak büyüklükte olan kale genel olarak harap olmaya yüz tutmuş olmakla birlikte, birçok mekanları sağlam durmaktadır. Günümüzde Bakras Kalesi Belen ilçesi sınırları içerisinde, Ötençay mahallesinde yer almaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçesinin yüzölçümü 184 km²'dir.[15] Belen, Hatay il merkezine 54 kilometre uzaklıktadır. İlçe topraklarının doğusunda Kırıkhan, güneyinde Antakya, batısında Arsuz ve kuzeyinde İskenderun bulunur. Ayrıca Belen 184 km²'lik yüzölçümüyle Hatay yüzölçümünün %3,3'ünü oluşturur. Belen ilçe toprakları genelde dağlık alanlarla kaplıdır. Amanos Dağları üzerinde rakımı 624 metre yükseklikte bulunan Belen'in Akdeniz kesimine inen eğimli arazisinde yüksek vadiler ve platolar bulunmaktadır. Belen İlçe merkezi Amanos Dağları üzerinde dağlık bir alanda kurulmuştur. İlçenin rakımı 740 metredir. İlçenin en önemli akarsuları Deliçay, Soğanlı ve Belen çaylarıdır. Belen, Hatay'ın dağlar üzerinde kurulu tek ilçesidir.[kaynak belirtilmeli]
Dağ ve tepeler[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçe topraklarının %85,5'ini dağlar %15,3'ünü ovalar ve %5,7'sini platolar oluşturur. Amanos Dağları üzerindeki Belen ilçesinin en yüksek noktası 660 metre ile Elmadağ tepesidir.[16]
Jeolojik yapı[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçe topraklarının ana çatısını Amanos Dağları oluşturur. Bu dağ sırasının jeolojik yapısını peridotit ve serpantin gibi gabro yeşil kütleler oluşturmaktadır.
Bitki örtüsü[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçesinin doğal bitki örtüsünü makiler ve ormanlar oluşturur. Amanos Dağları'nın Amik Ovası ve Akdeniz kısmına bakan bölümlerinde 700 metreden 1200 metreye dek kızılçam, sedir, çınar, karaçam ve ardıç gibi ormanları bulunur.
Akarsular[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçesinin en önemli akarsuları Deliçay, Soğanlı, Belen ve Ötençay çaylarıdır. Dağlardan kaynaklanan sular küçük dereler halinde ovaya dökülmektedir.
İklim[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçesinde Akdeniz iklimi görülmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçmektedir. Temmuz ayı 5 mm yağışla yılın en kurak ayıdır. Aralık ayı 179 mm yağışla yılın en fazla yağış alan ayıdır. Ağustos ayı 26 °C ile yılın en sıcak ayıdır. Ocak ayı 6,2 °C ile yılın en soğuk ayıdır. Yılın en kurak ve en sıcak ayı arasındaki yağış miktarı 174 mm'dir. Yıl boyunca ortalama sıcaklık 20,1 °C civarında seyretmektedir.[17]
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçesinin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri arpa, buğday, tahıl, patates, soğan, domates, patlıcan, portakal, limon, muz ve zeytin en çok yetiştirilen tarım ürünleridir. Ayrıca köylerde ve yaylalarda besicilik yoluyla hayvancılık yapılmaktadır. Belen ilçesinin ormanlar içinde 10 mahallesi vardır. İlçenin birçok mahallesinde küçük baş ve büyük baş hayvancılık yapılmaktadır. Belen geçidi ilçe sınırları içerisindedir. Belen, dağlar üzerinde kurulu bir ilçe olması nedeniyle çok sayıda rüzgâr enerji santrali (rüzgâr tribünleri) bulunmaktadır ve 420 hektarlık bir alanda kurulmuştur. İlçede; Belen İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü[18] ve T.C. Ziraat Bankası Belen Şubesi[19] tarafından çiftçilere tarım ve hayvancılık alanında destek verilmektedir.
Altyapı bilgileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçe merkezi ve mahallelerinde elektrik, su, telefon ve kanalizasyon şebekesi mevcuttur. Ancak köylerde elektrik ve su şebekesi vardır. Fakat telefon ve kanalizasyon şebekesi yoktur. İlçede; Belen Ptt Merkez Müdürlüğü,[20] Tedaş Belen İlçe İşletme Şefliği, Hatsu Belen İlçe İşletme Şefliği ve Türk Telekom Belen İşletme Şefliği bulunmaktadır.
Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçe merkezinden bağlı mahalle ve köylere ulaşım otobüs, minibüs ve dolmuşlar vasıtasıyla sağlanmaktadır. İlçe merkezinde günün her saatinde köylere dolmuş ve minibüs bulmak mümkündür. Belen ilçesine ulaşım karayolu ile sağlanmaktadır. İskenderun - Belen ilçe yolu 15 km'dir. Hatay - Belen otoyolu ise 56 km'dir.[21]
Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
2015 yılı verilerine göre ilçede; Belen Halk Eğitim Merkezi, 4 lise, 28 ilk ve ortaokulu ile 2 sürücü kursu bulunmaktadır.[22]
Sağlık[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçesinde; Belen Toplum Sağlığı Merkezi, Belen 5.Nolu 112 Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonu, 4 Aile Sağlığı Merkezi, 1 Sağlık Kabini ve 14 eczane bulunmaktadır.[23]
Asayiş ve güvenlik[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen ilçesinin asayiş ve güvenliği, Belen İlçe Emniyet Müdürlüğü[24] ve Belen İlçe Jandarma Komutanlığı[25] birimleri tarafından sağlanmaktadır. İlçe Emniyet Müdürlüğü'ne bağlı Belen Polis Merkezi Amirliği ile Mobese Komuta Merkezi bulunmaktadır.
Yerel yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]
2019 Türkiye yerel seçimleri sonucunda İbrahim Gül, Belen Belediye başkanlığı görevini yürütmektedir.
| Belen Belediye Başkanları | |
|---|---|
| İbrahim Dönmez (AP) | 1963-1968 |
| Mehmet Arslan (BĞMSZ) | 1968-1973 |
| Mehmet Okur (AP) | 1973-1980 |
| Şevket Çalışkan (ANAP) | 1984-1991 |
| Havran Özden (ANAP) | 1991-1994 |
| Cemil Yılmazlar (MHP) | 1994-2004 |
| Mustafa Seydi Evren (AK Parti) | 2004-2009 |
| Cemil Yılmazlar (MHP) | 2009-2014 |
| Adnan Vurucu (AK Parti) | 2014-2019 |
| İbrahim Gül (MHP) | 2019-günümüz |
İdari yapı[değiştir | kaynağı değiştir]
2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Belen ilçesinin idari sınırları yeniden belirlenmiştir. Belde belediyeleri kapatılarak mahalleye dönüştürülmüştür. Belen 19 mahalleden oluşmaktadır.[26]
Mutfak[değiştir | kaynağı değiştir]
Belen tava, etin domates, biber, sarımsak ve çeşitli baharatlarla harmanlanıp toprak tepside fırında pişirilmesiyle hazırlanan bir tavadır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "BELEN İçin 5 Günlük Hava Tahmini". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2015.
- ^ Kévorkian, Raymond H. (2012). 1915 öncesinde Osmanlı İmparatorluğu'nda Ermeniler. Paul B. Paboudjian. İstanbul: Aras Yayıncılık. ISBN 978-605-5753-32-0. OCLC 823655533.
- ^ "Kanun No.3644". T.C. Resmî Gazete. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Belen Nüfusu - Hatay". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Hatay Belen Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Komutanlığı. 1 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2014.
- ^ "Hatay Valiliği". Erişim tarihi: 28 Ocak 2015.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Belen İklim Grafiği, Sıcaklık Grafiği, İklim Tablosu". tr.climate-data.org. 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2015.
- ^ "Belen İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü". 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015.
- ^ "ZİRAAT BANKASI BELEN ŞUBESİ". firmasec.com. 12 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2015.
- ^ "BELEN POSTANESİ". firmasec.com. 19 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2015.
- ^ "İl ve İlçeler Arası Mesafe". illerarasimesafe.com. 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2015.
- ^ "Belen İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü". 23 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015.
- ^ "Hatay İl Sağlık Müdürlüğü". 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015.
- ^ "Belen İlçe Emniyet Müdürlüğü". 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2015.
- ^ "BELEN İLÇE JANDARMA KOMUTANLIĞI". firmasec.com. 19 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2015.
- ^ "Belen Haritası ve Belen mahalleleri". haritamap.com. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2015.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Wikimedia Commons'ta Belen ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- T.C. Belen Kaymakamlığı 27 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- T.C. Belen Belediyesi 28 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.