Brunei
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Brunei بروني دارالسلام Brunei Barış Ülkesi Devleti Negara Brunei Darussalam | |||||
---|---|---|---|---|---|
Slogan "الدائمون المحسنون بالهدى" "Sentiasa berbuat kebajikan dangan petunjuk Allah" "Her zaman Allah'ın hizmetinde ve rehberliğinde" | |||||
Başkent ve en büyük şehir | Bandar Seri Begawan 4°53′K 114°56′D / 4.883°K 114.933°D | ||||
Resmî dil(ler) | Malayca (Bahasa Melayu)[1] | ||||
Resmî Alfabe | Malay alfabesi | ||||
Demonim | Bruneyli | ||||
Hükûmet | İslami Monarşi | ||||
| |||||
Tarihçe | |||||
| |||||
• Su (%) | 8,6 | ||||
Nüfus | |||||
• 2019 tahminî | 459.500[2] (175..) | ||||
• Yoğunluk | 72,11/km2 (134.) | ||||
GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 28,470 milyar $[3] (131.) | ||||
• Kişi başına | 61.816 $[3] (8..) | ||||
GSYİH (nominal) | 2019 tahminî | ||||
• Toplam | 10,647 milyar $[3] (139.) | ||||
• Kişi başına | 23.117 $[3] (32.) | ||||
İGE (2019) | 0.838[4] çok yüksek · 47. | ||||
Para birimi | Brunei Doları (BND · $) | ||||
Zaman dilimi | UTC+8 | ||||
Trafik akışı | sol | ||||
Telefon kodu | +6731 | ||||
İnternet alan adı | .bn | ||||
|
Brunei, resmî adıyla Brunei Ülkesi, Barışın Ülkesi[5] veya Bruney Darüsselam[6] (Malayca: Negara Brunei Darussalam, Cavi: نڬارا بروني دارالسلام), Güneydoğu Asya'daki Borneo adasında yer alan sultanlık. Ülkenin tek komşusu Malezya'dır. Başkenti Bandar Seri Begavan'dır. İslami monarşi ile yönetilen ülkenin resmî dili Malaycadır. Ülkenin gelir kaynaklarının başında doğal gaz ve petrol vardır. Ülke ekonomisi Sultan'ın ve Shell'in elindedir. Katar'dan sonra GSMH ölçütüne göre dünyanın en zengin ikinci ülkesi olarak kabul edilmektedir.
Brunei Sultanı Hassanal Bolkiah dünyanın en zengin isimleri arasında yer alır.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Brunei Güneydoğu Asya'da yer alan Borneo adasında konumlanmıştır. Ülkenin toplam yüzölçümü 5.765 km2 olup birbirleriyle kara bağlantısı olmayan 2 adet parçadan oluşur. Nüfusun büyük kısmı batıdaki parçada yaşamaktadır. Güney Çin Denizi'ne 161 km kıyısı bulunan ülkenin tek kara komşusu 381 km'lik sınırı ile Malezya'dır. Brunei yaklaşık 500 km2 karasal suya sahiptir, münhasır ekonomik bölgesinin büyüklüğü ise 200-deniz-mili (370 km; 230 mi) olmaktadır.[7]
Brunei, Köppen iklim sınıflandırmasına göre tropikal yağmur ormanı iklimine (Af) sahiptir. Ülkenin büyük kısmı ova cinsi tropik yağmur ormanı ekolojik bölgesi içindedir, ancak iç kesimlerde dağ cinsi yağmur ormanları vardır.[8]
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]2014 verilerine göre etnik açıdan ülke nüfusunun %65,7'si Malay, %10,3'ü Çinli, %3,4'ü yerli halk, %20,6'sı ise diğer küçük etnik gruplara mensuptur.[9] Malay terimi ülkede yer alan Brunei, Tutong, Belait, Dusun, Murut, Kedayan ve Bisaya adlı yerli grupları kapsamakta olup Bumiputera olarak adlandırılan bu gruplara devlet tarafından özel ayrıcalıklar tanınmaktadır. Ülkede yabancı göçmen sayısı fazladır.[7][10]
Resmî din olan İslam, özellikle de Sünni Şafii İslam %80'i aşkın inanan oranıyla ülkedeki baskın dindir. Budizm ve Hristiyanlık her biri için yaklaşık %7 olmak üzere ülkedeki diğer büyük dinlerdir. Yerli dinler gibi diğer dinlere inananlar veya dinsiz kişiler toplumun %5'ini oluşturmaktadır.[7]
Ülkenin resmî dili Standart Malayca olmasına rağmen halk tarafından Standart Malaycadan farklı olan Brunei Malaycası konuşulmaktadır. Çinli azınlıklar çeşitli Çin dilleri konuşmaktadır. İngilizce çoğunluk tarafından bilinmekte olup ülkede kullanılan başlıca iş dilidir.[11]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Brunei Tourism". Tourismbrunei.com. 27 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009.
- ^ "Department of Economic Planning and Development - Population". www.depd.gov.bn (İngilizce). 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2017.
- ^ a b c d "World Economic Outlook Database, January 2019". International Monetary Fund. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2019.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ "Brunei Darussalam". Brunei Darussalam Büyükelçiliği, Ankara. 3 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- ^ "ÜLKE İSİMLERİ VE TANIMLAMALARI LİSTESİ" (PDF). mfa.gov.tr. Şubat 2019. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b c "Brunei". CIA World Factbook. 2021. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.
- ^ "Brunei Darussalam Country Profile". UK Foreign & Commonwealth Office. 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2011.
- ^ Brunei Demographics Profile 2014. Brunei Government. 2015. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.
- ^ Brunei Statistical Yearbook (PDF). s. 13. 7 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ A.C.K. Ozog (1996). The unplanned use of English: The case of Brunei Darussalam. In P.W. Martin, C. Ozog & G. Poedjosoedarmo (Eds.), Language use & language change in Brunei Darussalam (pp. 156–66). Athens, Ohio: Ohio University Center for International Studies.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yönetim
- Government of Brunei Darussalam website
- Chief of State and Cabinet Members 26 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Genel bilgi
- "Brunei". The World Factbook (2024 bas.). CIA.
- Brunei from UCB Libraries GovPubs
- Curlie'de Brunei (DMOZ tabanlı)
- Wikimedia Atlas'da Brunei
- İş
- Brunei Business Directory 19 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Gezi
- Brunei Tourism website
- Brunei Attractions website
- Brunei information on globalEDGE