Dezenfektan

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bir zeminin paspas ile uygulanan dezenfektan sıvısı kullanılarak dezenfekte edilmesi.
Otomatik bir dezenfektan makinesi

Dezenfektan, hareketsiz yüzeylerdeki mikroorganizmaları etkisiz hale getirmek veya yok etmek için kullanılan kimyasal madde veya bileşiktir.[1]

Dezenfeksiyon tüm mikroorganizmaları, özellikle dirençli bakteri sporlarını mutlaka öldürmez; her türlü yaşamı öldüren aşırı fiziksel veya kimyasal bir süreç olan sterilizasyondan daha az etkilidir.[1]

Dezenfektanlar genel olarak vücuttaki mikroorganizmaları yok eden antibiyotikler ve canlı doku üzerindeki mikroorganizmaları yok eden antiseptikler gibi diğer antimikrobiyal maddelerden ayrılır. Dezenfektanlar aynı zamanda biyositlerden de farklıdır. Biyositlerin amacı yalnızca mikroorganizmaları değil tüm yaşam formlarını yok etmektir.

Dezenfektanlar mikropların hücre duvarını yok ederek veya metabolizmalarına müdahale ederek çalışırlar. Aynı zamanda bir temizlik şeklidir ve yüzeydeki patojenik mikroorganizmaların miktarını azaltmak için fiziksel veya kimyasal yöntemlerin kullanıldığı süreç olarak tanımlanabilir.[2][3]

Dezenfektanlar aynı zamanda deri ve mukoza zarındaki mikroorganizmaları yok etmek için de kullanılabilir; zira tıp sözlüğünde tarihsel olarak bu kelime basitçe mikropları yok ettiği anlamına gelir.[4][5][6][7][8]

Sterilizatörler hem temizleyen hem de dezenfekte eden maddelerdir.[9] Dezenfektanlar antiseptiklerden daha fazla mikrop öldürür.[10]

Dezenfektanlar hastanelerde, diş muayenehanelerinde, mutfaklarda ve banyolarda bulaşıcı organizmaları öldürmek için sıklıkla kullanılır. Sanitizerler, dezenfektanlarla karşılaştırıldığında hafiftir ve çoğunlukla insanlarla temas eden şeyleri temizlemek için kullanılırken, dezenfektanlar konsantre olup zemin ve bina çevresi gibi yüzeyleri temizlemek için kullanılır.[11]

Bakteriyel endosporlar dezenfektanlara karşı çok dirençlidir. Ancak bazı mantarlar, virüsler ve bakterilerin de dezenfektanlara bir miktar dirençlidir vardır.[12]

Dezenfektanlar bakterileri hızla öldürmek için kullanılır. Proteinlerin zarar görmesine ve bakteri hücresinin dış katmanlarının yırtılmasına neden olarak bakterileri öldürürler. Daha sonra DNA materyali dışarı sızar.

Atık su arıtımında, klor, ultraviyole(UV) radyasyon veya ozonlama ile bir dezenfeksiyon adımı, örneğin atık sudan patojenlerin uzaklaştırılması için üçüncül arıtma olarak dahil edilebilir. Örneğin, vücudun temas ettiği bir nehre veya denize boşaltılacaksa. rekreasyon uygulamaları yapılmaktadır (Avrupa) veya golf sahalarını sulamak için yeniden kullanılmaktadır (ABD).

Sanitasyon sektöründe atık akıntılarının, kanalizasyon çamurunun veya dışkı çamurunun dezenfeksiyonu için kullanılan alternatif bir terim sanitasyondur.

Sanitasyon sektöründe atık akıntılarının, kanalizasyon çamurunun veya dışkı çamurunun dezenfeksiyonu için kullanılan alternatif bir terim sanitasyondur

Dezenfeksiyon (Fransızca: desinfection): Ortamdaki bakteri endosporları dışında kalan patojen mikroorganizmaların öldürülmesi veya üremelerinin durdurulması işlemidir. Sterilizasyon ortamdaki patojen olan ya da olmayan tüm mikroorganizmaların yok edilmesidir.

Sağlıklı olduğu halde mikrop taşıyanların çokluğu ve bulaşıcı hastalıkların belirsiz biçimlerinin sıklığı nedeniyle dezenfeksiyonun etkisi kısıtlıdır. Dezenfeksiyon özellikle dolaysız ve büyük bulaşmaları sınırlar.

Dezenfektanların etki biçimi, ışık, ateş ve kostikler (sönmemiş kireç) gibi fiziksel ya da mekaniktir. Ancak yaygın dezenfektanlar, kimyasal maddelerdir. Bunlar üç değişik biçimde kullanılabilir.

  1. Gaz halde (formol buharı,klor, kükürt dioksit, etilen oksit)
  2. Sıvı halde (fenol, krezilol, klorofenol, bakır sülfat, demir sülfat, demir permanganat, oksijenli su, tentürdiyot)
  3. Katı ya da kıvamlısıvı halde (Kireç, kalsiyum klorür, trioksimetilen)

Dezenfektanlar genel olarak kuvvetli zehirlerdir; bu yüzden ancak belirli koşullarda uygulanır. Dezenfekte edilen ürünler; doğrudan insan tarafından tüketilecek ya da kullanılacaksa dezenfektan artıklarının denetlenmesi gerekir.

Sağlıkta dezenfeksiyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Dezenfeksiyon ya hastalık sırasında ya da hastalık sonrasında uygulanır. Yalnız hastaya, onun dokundugu nesnelere, çamaşırına, tükürdüğüne, dışkısına değil, onu tedavi eden personele, ziyaret eden kişilere, yattığı odaya, eşyaya, duvarlara ve döşemeye de uygulanmalıdır. Kapalı yerlerin dezenfeksiyonu ya buharla (formol, sülfür anhidrit, klor) ya da püskürtülebilecek antiseptik eriyikle (Javel suyu, süblime, asit fenik vb.) yapılır. Eşyaların dezenfeksiyonu genellikle buharla ya da kuru ısıyla çalışan eütvlerle ya da dezenfektan gazlarla yapılır. Bildirilmesi zorunlu hastalıklarda (tularemi,besin zehirlenmeleri ve tetanos dışında)dezenfeksiyon zorunludur.

Tarımda dezenfeksiyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarımda ise, toprak dezenfeksiyonu bir tarım bitkisinde hastalık yapabilecek organizmaları yok etme amacına yöneliktir. Bu organizmalar hayvansal olabileceği gibi (böcekler,nematotlar) bitkisel de olabilir (mantarlar, yabancıl ot tohumları). Tam bir dezenfeksiyon için su buharı veya çok yönlü etkiye sahip kimyasal maddeler kullanılır. Maliyeti çok yüksek olduğundan ancak bahçe tarımında uygulanır. Yalnız birkaç türü hedef alan ve genellikle ekim karıkları boyunca yapılan sınırlı dezenfeksiyon, daha ucuz koruma araçları kullanılarak duyarlı bitkilere ya da bazı asalakların önemli ölçüde çoğalması halinde uygulanır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Klor ile dezenfeksiyon yöntemi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "Division of Oral Health - Infection Control Glossary". U.S. Centers for Disease Control and Prevention. 13 April 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 April 2016. 
  2. ^ Loveday, H.P.; Wilson, J.A.; Pratt, R.J.; Golsorkhi, M.; Tingle, A.; Bak, A.; Browne, J.; Prieto, J.; Wilcox, M. (Ocak 2014). "epic3: National Evidence-Based Guidelines for Preventing Healthcare-Associated Infections in NHS Hospitals in England". Journal of Hospital Infection. 86: S1-S70. doi:10.1016/S0195-6701(13)60012-2. PMC 7114876 $2. PMID 24330862. 
  3. ^ Slater, Karen; Cooke, Marie; Fullerton, Fiona; Whitby, Michael; Hay, Jennine; Lingard, Scott; Douglas, Joel; Rickard, Claire M. (Eylül 2020). "Peripheral intravenous catheter needleless connector decontamination study—Randomized controlled trial". American Journal of Infection Control. 48 (9): 1013-1018. doi:10.1016/j.ajic.2019.11.030. PMID 31928890. 
  4. ^ Rabenau, H.F.; Kampf, G.; Cinatl, J.; Doerr, H.W. (Ekim 2005). "Efficacy of various disinfectants against SARS coronavirus". Journal of Hospital Infection. 61 (2): 107-111. doi:10.1016/j.jhin.2004.12.023. PMC 7132504 $2. PMID 15923059. 
  5. ^ US Patent US6846846B2 17 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ US Patent US4900721A 17 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ Story, Peter (22 Kasım 1952). "Testing of Skin Disinfectants". British Medical Journal. 2 (4794): 1128-1130. doi:10.1136/bmj.2.4794.1128. PMC 2021886 $2. PMID 12987777. 
  8. ^ Meeting, Society for Applied Bacteriology Demonstration; Bacteriology, Society for Applied (1981). Disinfectants: Their Use and Evaluation of Effectiveness. Academic Press. ISBN 978-0-12-181380-2. 
  9. ^ "Cleaning". Fodd Standards Agency. 12 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2019. , (2009), Mid Sussex District Council, UK.
  10. ^ "Green Cleaning, Sanitizing, and Disinfecting: A Curriculum for Early Care and Education" (PDF). 10 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Nisan 2019. 
  11. ^ Roberts, Hannah (Nisan 2020). "The difference between sanitizing and disinfecting. One kills more germs than the other". Insider. 
  12. ^ Yeung YWS; Ma, Y.; Liu, S. Y.; Pun, W. H.; Chua, S. L. (2022). "Redirecting". The Journal of Hospital Infection. 127: 26-33. doi:10.1016/j.jhin.2022.05.017. PMC 9176178 $2. PMID 35690267. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dezenfektan&oldid=32469469" sayfasından alınmıştır