Doğan Öz

Doğan Öz
Doğum	1934 Sultandağı, Afyon, Türkiye
Ölüm	24 Mart 1978 Ankara, Türkiye
Ölüm sebebi	Suikast
Meslek	Cumhuriyet Savcısı Yardımcısı
Tanınma nedeni	Siyasi cinayet kurbanı
Evlilik	Sezen Öz

Doğan Öz (1934, Afyon - 24 Mart 1978, Ankara), Türk hukukçu. Sultandağı'nda doğan Öz, ölümünden önce Ankara'da Cumhuriyet Savcısı Yardımcısı olarak görev yapıyordu. Devletin içindeki Kontrgerilla yapılanmasını ve Türk derin devletini araştırırken, 24 Mart 1978 sabahı işe gitmek üzere evinden çıkıp arabasına bindiği sırada Ülkü Ocakları'nın bir parçası olan İbrahim Çiftçi tarafından öldürüldü. Öz'ün ölümünün gerçekleştiği koşullar ve suikastının kimler tarafından planlandığı, günümüzde bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir.

Hayatı ve kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğan Öz, 1934'te Afyon'un Sultandağı ilçesinde doğdu. Babası gezici başöğretmendi, kendi de bu sayede henüz küçük bir yaşta iken farklı farklı köyleri gezme ve yerel farklılıklarla tanışma fırsatı buldu. Ortaokul ve liseyi Afyon lisesinde okudu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni 1959'da bitirdi. Eskişehir, Çermik, Bolvadin, Konya, Elazığ, İnebolu, Mardin, Denizli ve Ankara'da savcılık yaptı. Kariyeri boyunca, çevresindeki kesimler tarafından "çetrefil" ve "tehlikeli" olarak görülen davalarla ilgilendi; Boldavin'de Nurcular aleyhine davalar açmış, Denizli'de Necmettin Erbakan'ın kardeşi Akgün Erbakan'ın Almanya'da topladığı paraları sorgulamıştı.

29 Ocak 1971 tarihinde Türk Hukuk Kurumu, Doğan Öz ile beraber Profesör Hıfzı Veldet Velidedeoğlu ve Profesör Bahri Savcı’yı “Yılın Hukukçuları” olarak seçti.

Öz, 5 Ocak 1972'de Deniz Gezmiş ve 2 arkadaşı hakkındaki idam hükmü dahil TCK 43. md’de yer alan idam cezalarının kaldırılması için hakim ve savcılarla beraber 1.790 kişinin imzaladığı bir metni TBMM, Senato ve Başbakan’a iletenlerden oldu.

Öz, 19 Ocak 1978'de Ankara Turizm ve Ticaret Yüksek Öğretmen Okulu öğrencilerinden Levent Özyörük'ü öldüren sanıkların Site Öğrenci Yurdu'na kaçtığını öğrenince o yurdun aranmasına karar verdi. Yurt, o dönemde katliamlara ve bombalı saldırılara kadar varan çeşitli militan eylemlerde bulunan Ülkü Ocakları tarafından bir karargâh olarak kullanılıyordu. Öz, Site Yurdu'na geldiğinde görevli polisler kendi gelmeden önce yurdu aradıklarını ve bir şey bulamadıklarını söylediler. Savcı Öz, kendi olmadan yapılan bir aramayı kabul etmeyeceğini bildirerek kendinin de bizzat katıldığı ikinci bir arama yapılmasını sağladı. İlk aramada temiz çıkan öğrenci yurdunda yapılan bu ikinci aramada dolaplarda saklanmış bir tabanca ve bir bıçak bulundu. Site Yurdu'nun aranması Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) taraftarlarını ve Ülkücüleri "oldukça rahatsız etmişti." Olayın ertesi günü MHP Konya Milletvekili İhsan Kabadayı, meclis kürsüsünden Doğan Öz'ü hedef göstererek: ''Sayın savcıyı kahinler mi çağırdı, falcılar mı çağırdı, eren evliyalar mı istimdat etti. Buradan yüce meclise ve mesul hükümete bildiriyorum. Polisin bizzat şahit olup ifade ettiği durum var. Fakat savcı Doğan Öz maksatlı şekilde öğrencileri tahrik ederek polisle çatışma yaratmak ve birtakım politik planları uygulamak neticelerini verecek imkanları bulmaktadır.''^[1] tarzında bir açıklama yaptı. Öz, 6 Mart 1978 günü, bu öğrencilerden 70'i hakkında, Levent Özyörük'ü öldürmek, yasalara aykırı toplantı düzenlemek ve yasal olmayan yürüyüş yapmak suçlarından dava açtı. Levent Özyörük davası Doğan Öz'ün açtığı son davaydı.

Öz, ayrıca Kontrgerilla ile ilgili bir dava açmaya da hazırlanıyordu. İki sayfalık raporda, şiddet olaylarının "faşist bir düzen" kurmak isteyenlerce tezgâhlandığı, yönlendireninse CIA olduğu belirtiliyordu. Raporun bir kopyası öldürülmesinden sonra çekmecesinde bulundu. Sezen Öz, eşinin bu yüzden öldürüldüğünü düşünerek raporu dönemin başbakanı Bülent Ecevit'e ulaştırdı.

Suikastı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor.

Doğan Öz, 24 Mart 1978 sabahı işe gitmek üzere evinden çıkıp arabasına doğru hareket etti. Anadol marka arabasına bindi ve aracı çalıştırdı, bu sırada motorun ısınmasını beklerken arabanın ön tarafında Ülkü Ocakları'nın bir parçası olan İbrahim Çiftçi belirdi ve elindeki tabanca ile Öz'e altı el ateş etti. Çiftçi olay yerinden koşarak kaçtı.

Fail[değiştir | kaynağı değiştir]

Suikastın ardından 26 Aralık 1978'de yakalanan Turizm Ticaret Yüksek Okulu öğrencisi İbrahim Çiftçi ifadesinde öldürdüğünü itiraf etti.^[2] Çiftçi yargılamalar sonucu hükûm giydi ve 3 Ağustos 1979’da idama mahkûm edildi. Kararda cinayetteki rolleri nedeniyle MHP Konya Milletvekili İhsan Kabadayı ile MHP Genel Sekreteri Nevzat Köseoğlu ve Yaşar Okuyan hakkında suç duyurusunda bulunulmasına karar verildi.^[3]

18 görgü tanığının ifadesi ve dört kez çıkan idam kararına karşın beraat etti. Beraat kararı hem Çiftçi hem de Öz ailesi tarafından "şaşkınlıkla karşılandı"; öyle ki, bazı raporlara göre, kendine tahliye edildiği söylendiğinde Çiftçi "Hayır. Beni öldüreceksiniz. Çıkmıyorum." diye tepki vermişti. Çiftçi, Mamak Askerî Cezaevi'nden çıkar çıkmaz İLKSAN'a müdür tayin edildi. MHP Genel İdare Kurulu üyeliği yaptı. İş ortağının şüpheli bir biçimde öldürülmesinin ardından gözaltına alındı. 1997'de yapılan MHP Kurultay'ında genel başkanlığa adaylığını koydu. Devlet dairelerine akaryakıt satan şirketler kuran Çiftçi, ihalelere giren bir iş insanı oldu.

Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğan Öz'ün öldürülmesinden sonra yakınları, yazıp bıraktığı şiirlerini derlediler. 45 şiirin yer aldığı bu şiir kitabı, "Biz Ölmeyiz" adıyla Türkiye Yazıları Yayınları tarafından Mart 1980'de yayınlandı. Kitabın fotoğraflar ve Doğan Öz'ün basılmış el yazmalarıyla desteklenerek genişletilmiş ikinci baskısı ise 1993'te Fe Yayınları tarafından yayınlandı.

Hakkında Yazılanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Savcı Doğan Öz'ü Vurdular - Bir kontrgerilla Cinayeti, Berivan Tapan (Tekin Yayınevi, 2020, Barkod: 9789944612913)^[4]
• O da Kızını Öptü ve Gitti - Türkiye'nin Cinayet Endüstrisi, Orhan Gazi Ertekin (Ayrıntı Yayınları, 2023, Barkod: 9786053146735)^[5]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Anlamak İçin - Doğan Öz Cinayeti 16 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2013 tarihli TVNET belgeseli

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Çalışlar, İpek (27 Mart 2004). "Doğan Özün Katilini Beraat Ettirdiler". İstanbul. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
• "Savcı Doğan Öz Neden Öldürüldü?". Bianet. İstanbul. 20 Mart 2010. 15 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
• Tüleylioğlu, Orhan (2020). "İyi İnsan İlkesi". Siyasi Cinayetler (1 bas.). İstanbul: Kara Karga Yayınları. ss. 75-79. ISBN 9786057865588. 11 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2021. 

Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Doğan Öz" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Ocak 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)