Eşapman

Eşapman, mekanik saatler ve saatlerdeki mekanik bir bağlantıdır. Eşapman, zaman işleyiş elemanına itme verir ve ileriye doğru hareket etmesi için dişli takımını periyodik olarak serbest bırakarak saatin ellerini ilerletir. İtme eylemi, döngüsü sırasında sürtünme nedeniyle kaybedilen enerjiyi değiştirmek ve zaman tutucunun salınımını sürdürmek için enerjiyi saatin zaman tutma elemanına (genellikle bir sarkaç veya denge çarkı) aktarır. Eşapman, sarmal bir yaydan veya kronometrenin dişli takımı yoluyla iletilen asılı bir ağırlıktan gelen kuvvetle tahrik edilir. Sarkacın veya denge çarkının her dönüşü, eşapmanın kaçış tekerleğinin bir dişini serbest bırakır ve saatin dişli takımının sabit bir miktarda ilerlemesine veya "kaçmasına" izin verir. Bu düzenli periyodik ilerleme, saatin ellerini sabit bir hızda ileriye doğru hareket ettirir. Aynı zamanda diş, eşapmanın paletine başka bir diş yakalanmadan önce zaman tutma elemanına bir itme yaparak eşapmanı "kilitli" durumuna geri döndürür. Eşapman dişinin aniden durması, mekanik saatler ve saatler çalıştırırken duyulan karakteristik "tıkırtı" sesini üreten şeydir. İlk mekanik kaçış, eşik kaçış, 13. yüzyılda ortaçağ Avrupa'sında icat edildi ve mekanik saatin gelişmesine yol açan önemli yenilikti. Eşapmanın tasarımı, bir saatin doğruluğu üzerinde büyük bir etkiye sahiptir ve eşapman tasarımındaki iyileştirmeler, 13. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar mekanik zaman işleyişi sırasında zaman ölçümünde iyileştirmeler sağlamıştır.

Eşapmanlar, saatlerin yanı sıra başka mekanizmalarda da kullanılır. Manuel daktilolar, her harf (veya boşluk) yazılırken taşıyıcıyı ilerletmek için kaçmalar kullandı. Tarihsel olarak, Antik Yunanistan'da, özellikle Ptolemaik Mısır'da bir lavabo tasarımı için sıvı tahrikli bir eşapman kullanılırken, Çin'de Tang Hanedanı'ından başlayıp Song Hanedanı döneminde doruğa ulaşan saat mekanizmalarına sıvı tahrikli eşapmanlar uygulandı.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Denn, Mark, "The Tourbillon and How It Works", IEEE Control Systems Magazine, June 2010, IEEE Control Systems Society, DOI 10.1109/MCS.2010.936291.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Eşapman ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Mark Headrick's horology page 18 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., with animated pictures of many escapements
• Performance Of The Daniels Coaxial Escapement, Horological Journal, August 2004
• Watch and Clock Escapements 26 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Keystone (magazine), 1904, via Project Gutenberg: "A Complete Study in Theory and Practice of the Lever, Cylinder and Chronometer Escapements, Together with a Brief Account of the Origin and Evolution of the Escapement in Horology."
• US Patent number 5140565 11 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., issued 23 March 1992, for a cycloidal pendulum similar to that of Huygens
• findarticles.com: Obituary of Professor Edward Hall, The Independent (London), 16 August 2001
• American Watchmakers-Clockmakers Institute 25 Ocak 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., non-profit trade association
• Federation of the Swiss Watch Industry FH 7 Temmuz 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., watch industry trade association
• Method for transmitting bursts of mechanical energy from a power source to an oscillating 29 Haziran 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
• Alternative Escapements 10 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Europa Star, September 2014
• Evolution of the escapement 2 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Monochrome-watches, Xavier Markl, February 2016