Emil Cioran

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Emil Cioran
DoğumuEmil Mihai Cioran
8 Nisan 1911(1911-04-08)
Rășinari, Romanya
Ölümü20 Haziran 1995 (84 yaşında)
Paris, Fransa
Çağı20. yüzyıl felsefesi
BölgesiBatı felsefesi
OkuluPesimizm, Varoluşçuluk
İlgi alanlarıNihilizm, Etik, Edebiyat,

Emil Mihai Cioran (d. 8 Nisan 1911 Răşinari, Romanya - ö. 20 Haziran 1995 Paris), Rumen filozof, deneme yazarı ve tanınmış 20. yy. retorik sentezcisidir. Eserlerinin bir bölümünü Fransızca bir bölümünü ise Rumence kaleme almıştır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ortodoks bir papazın oğlu olarak dünyaya gelen Cioran, Sibiu şehrinde Colegiul National Gheorghe Lazăr Lisesi’nde okumuş ve on yedi yaşından itibaren Bükreş’de felsefe ve estetik öğrenimi görmüştür. 1928 yılında burada iken Eugène Ionesco ve Mircea Eliade ile tanışmış ve onlarla sıkı bir dostluk kurmuştur. 1932′den itibaren düzenli olarak bazı dergilerde yazmaya başlamıştı. Bükreşli entelektüeller Demir Muhafızlar adlı radikal, faşist, anarşist partinin kabartması gibiydiler. Cioran, diğer bazı entelektüeller gibi bu gerçeği inkâr etmiyordu. Ve bolşevizmin boğdurucu şiddet ruhuna doğru yanılsamayla çekildiklerini görüyordu. Daha sonra bu düşüncelerindeki samimiyetin sıkıntılarını kendi öz eleştirisinde verirken etki altında kalmasından ve buna olan şaşkınlığından dolayı özür dileyecekti.[1]

II. Dünya Savaşı’nın başlangıcına kadar Eiserne Garde’nin sempatizanı, Hitler’in ve antisemitizmin takipçisiydi. 1933'te Hitler hakkında yazdığı şey çarpıcıdır:

„Hitler kadar bugün bizi etkileyen, sempati uyandıran ve hayranlık bırakan başka bir politikacı lider göremiyorum!“[2]

Daha sonra bu açıklamasını şu şekilde soruyla karşılamıştır:

„…öyleyse hümanizm nedir, neyini kaybetmiştir eğer Röhm-Putsch katliamında o denli moral ve ruhen zaten her şeyini kaybedenler öldürülüyorsa?!“[3]

1933'ten 1935'e kadar Cioran, Berlin’de kalır. 1937’den sonra ömrünün geri kalan kısmını çatı katında bir evde yaşadığı Paris’de geçirir.

Önceleri Rumence yazan Cioran, 1945'ten itibaren de Fransızca yazmaya başladı. Bir filozof olarak Fransızca dilinde isminin ilk duyulduğu ya da okunduğunda etkileyici ve sürükleyici bir yumuşaklığı olamadığını düşünerek ismine M. kısaltmasını yani Michel eklemesini koydu. Bu isim değişikliği böylece tarihe E. M. Cioran olarak kaydoldu ve yazılarındaki etnik muhalifliğinin belirgin karakteri oldu.[4]

Cioran, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki tarihteki deneme yazarları ve radikal kültür eleştirmenleri içerisinde önemli bir yere sahiptir. Gerek denemelerinde, gerekse eleştirilerinde öncesinde pesimistçe yola çıkarken şaşkınlık yaratan yanılgılarının ve özdeyişlerinin vardığı zirve çaresizliktir. Bu tespite istinaden şunu söylemiştir:

Hiçbir kriterin olmadığı bir dünyada yaşamak isterdim… Hiçbir prensibin ve formun olmadığı bir dünya! Bir dünya ki, belirsizlikler diyarı; çünkü bizim şu ana dek yaşadıklarımız tamamen formlara, kriterlere bağlı o kadar yavan.[5]

Lisansını Bergson üzerine hazırladığı bir tezle aldı. 1934'te Bükreş'te yayımlanan ilk kitabı "Sur les Cimes du Désespoir(Ümitsizliğin Doruklarında)", kendisinin de kabul ettiği gibi, sonradan Rumence ve Fransızca yazdığı her şeyin özünü barındırır. Hayatın trajik boyutundan habersiz olmakla suçladığı Bergsonculuk'tan o dönemde koptu. 1937'de, dini bir krizin ürünü olan ve tartışmalar yaratan kitabı "Gözyaşları Ve Azizler Üzerine " yayınlandı. Aynı yıl, Bükreş Fransız Ensititüsü'den bir burs alarak Paris'e gitti ve oraya yerleşti. 1995 yılında Alzheimer hastalığından öldü.

Eserlerindeki Temalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cioran konservatif felsefeye olan ilgisini ilk gençlik yıllarında kaybetmiş, kişisel düşünce ve lirizm adına sistematik düşünce ve soyut spekülasyonlarda bulunmayı reddetmişti; "Hiçbir şeyi keşfetmedim. Ben sadece kendi hislerimin sekreteri olmaya devam ettim"

Son dönem eserlerinde kötümser hava çoğu eleştirmen tarafından çocukluğundaki olaylarla ilişkilendirilmiştir. Ancak ondaki septiklik, nihilizme yakın duruşun tek bir sebebe irca edilemeyeceği de söylenebilir.

Jean-Paul Sartre ve Albert Camus gibi tanınmış varoluşçu yazarların eserlerindeki beşeri yabancılaşma teması henüz 1932'lerde genç Cioran'ın eserlerinde görülmektedir. "Varoluşun kendi evimizin hiçliği kendi sürgünlüğümüz olması mümkün mü?" diye sormaktaydı Cioran o yıllarda.

Felsefesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Cioran; insanlığın trajedisini değil fakat kendisi gibi hem düşünen hem hisseden bir ontolojik vatanından sürgüne gönderilmişliğin kolay kolay kimsenin hesabını yapmadığı iç çekişleriyle, bir yurtsuz kimliğiyle yaşamış ve yazmıştır.Dünyanın her günkü işleyişini,acılarını,sevinçlerini genelden ayrı düşen yönüyle kimi zaman buruklukla kiminde de kahırla yorulmuş bir farkındalıkla ilmek ilmek kitaplarına işlemiştir.Koyunun derdinden geçenlerin,hatta koyunun derdinde bile olmayanların hayatı muştulamalarının, rezilliklerinin ve kaybolmuş bir vicdanla bu hayatı olurlamalarıyla bir kez daha bu temele harç atanların asla anlayamayacakları bir yanlış yerde aranan 'cephane' olarak bilinmektedir.Öteden beri aynı döngünün aynı kıvrak zekayla birer parçası olmuş adam gibi adamların adam olmayan adamlıklarının ipliğini pazara çıkarmış ve aynı kahpeliği masallardan oluşmuş fazilet,uluhiyet ve vicdan tarzı tanımı kendi ellerinde oyuncak olmuş kutsal yaftalı aşağılık kavramları zihinlerin harcı yapan devridaim işbirlikçilerinin uyuttuğu bir insanlığı sersemliklerinden silkinmeye ömrünü adamış bir bilge.

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

1947'de Fransızca yazdığı ve Fransa'da yayınlanan ilk kitabı olan Çürümenin Kitabı (1949)'nı şu eserler izledi (başlıcaları):

Fransızcadaki Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Mon pays/Ţara mea ("My country”, written in French, the book was first published in Romania in a bilingual volume), Humanitas, Bükreş, 1996
  • Précis de décomposition ("A Short History of Decay"), Gallimard 1949
  • Syllogismes de l'amertume (tr. "All Gall Is Divided"), Gallimard 1952
  • La tentation d'exister ("The Temptation to Exist"), Gallimard 1956 English edition: ISBN 0-226-10675-6
  • Histoire et utopie ("History and Utopia"), Gallimard 1960
  • La chute dans le temps ("The Fall into Time"), Gallimard 1964
  • Le mauvais démiurge (literally The Poor Demiurge; tr. "The New Gods"), Gallimard 1969
  • De l'inconvénient d'être né ("The Trouble With Being Born"), Gallimard 1973
  • Écartèlement (tr. "Drawn and Quartered"), Gallimard 1979
  • Exercices d'admiration 1986, and Aveux et anathèmes 1987 (tr. and grouped as "Anathemas and Admirations")
  • Cahiers ("Notebooks"), Gallimard 1997 (English translation published April 3, 2006, only to be released in 2007)

Türkçeye Çevirilen Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Burukluk, Fransızcadan Çeviren Haldun Bayrı, Metis Yayınları, 1993
  • Doğmuş Olmanın Sakıncası, Türkçesi: Kenan Sarıalioğlu, Birinci Baskı 1998, Ankara Opus Yayınları
  • Tarih ve Ütopya, Fransızcadan Çeviren Haldun Bayrı, Metis Yayınları,1999
  • Çürümenin Kitabı, Fransızcadan Çeviren Haldun Bayrı, Metis Yayınları, ilk basım Ocak 2000.
  • Varolma Eğilimi, Fransızcadan Çeviren Kenan Sarıalioğlu, Gendaş Yayınları, Birinci Basım 2002
  • Ezeli Mağlup: Söyleşiler, özgün ismi Entretiens, Çeviri: Haldun Bayrı, Metis Yayınları, İlk Basım: Mart 2007
  • Zamanda Düşüş (Türkçe çevirisi henüz yapılmadı)
  • İtiraflar ve Aforozlar (İngilizce Çevirisi Anathemas and Admirations [by Richard Howard. 256 pp. New York: Arcade Publishing/Little, Brown & Company. $22.95.]) (Türkçe çevirisi henüz yapılmadı)

Resepsiyon ve başka dilde kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Ingeborg Breuer, Peter Leusch, Dieter Mersch: Welten im Kopf. Profile der Gegenwartsphilosophie, Rotbuch Verlag, Hamburg, 1996, S. 52 u. 53
  2. ^ Zitiert nach: Zigu Ornea: Anii treizeci. Extrema dreaptă românească, Ed. Fundaţiei Culturale Române, Bukarest, 1995, S. 191
  3. ^ Zitiert nach: Zigu Ornea: Anii treizeci. Extrema dreaptă românească, Ed. Fundaţiei Culturale Române, Bukarest, 1995, S. 192
  4. ^ Sanda Stolojan, Nori peste balcoane. Jurnal din exilul parizian, Ed. Humanitas, Bukarest, 1996, S. 191
  5. ^ Emil Cioran: Auf den Gipfeln der Verzweiflung, Frankfurt/M., 1989, S. 86
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Emil_Cioran&oldid=31823012" sayfasından alınmıştır