Emrullah Salih

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Emrullah Salih, 2011

Emrullah Salih (Darice: امرالله صالح; d. 15 Ekim 1972), Şubat 2020'den Ağustos 2021'e kadar Afganistan'ın birinci başkan yardımcısı olarak görev yapan ve 2018'den 2019'a kadar içişleri bakanı vekili olarak görev yapan Afgan bir politikacıdır.[1] Ayrıca 2018'den 2019'da kadar Afganistan İçişleri Bakanı vekili olarak görev yaptı ve 2004'ten 2010'daki istifasına kadar Ulusal Güvenlik Müdürlüğü (NDS) başkanlığı ɡörevinde bulundu.[2]

Afgan istihbaratının başına geçmeden önce, Ahmed Şah Mesud'un Kuzey İttifakı'nın bir üyesiydi. 1997'de, Mesud tarafından Kuzey İttifakı'nın Tacikistan'ın Duşanbe kentindeki Afgan Büyükelçiliği içinde uluslararası sivil toplum (insani) örgütler ve istihbarat teşkilatlarıyla temasları yürütmek üzere irtibat bürosu olarak görevlendirildi. 2010'da Ulusal Güvenlik Müdürlüğü'nden istifa ettikten sonra, Basej-e Milli (Ulusal Seferberlik) ve Yeşil Trend adlı demokrasi yanlısı ve Taliban karşıtı bir hareket yarattı. Mart 2017'de Cumhurbaşkanı Eşref Gani tarafından Güvenlik Reformlarından Sorumlu Devlet Bakanı olarak atandı.[3] Aralık 2018'de Gani tarafından İçişleri Bakanı olarak atandı, daha sonra Salih'i Afganistan'ın Birinci Başkan Yardımcısı olabilmek için istifa etti ve başarılı şekilde yürütülen seçim kampanyasından sonra Gani'nin yardımcısı olarak göreve getirildi.[4]

Kabil'in Taliban tarafından kontrol altına alınması ve Gani'nin ülkeden kaçışının ardından Salih, Pencşir Vadisi'ne yerleşti. burada kendisini Anayasaya göre Afganistan'ın geçici Cumhurbaşkanı ilan etti ve Ahmed Mesud ve Savunma Bakanı Bismillah Khan Mohammadi ile birlikte bir Taliban karşıtı cephenin kurulduğunu duyurdu.[5][6]

Saleh, Taliban'ın 6 Eylül 2021'de Pencşir'in çoğunun kontrolünü ele geçirmesinden kısa bir süre sonra Tacikistan'a kaçtı.[7][8][9] Şu an nerede olduğu teyit edilmemiş olsa da, mevcut ateşkes, bazı medya organları tarafından direnişi sürdürmek için taktik bir geri çekilme olarak görülüyor.[10][11]

Salih, Afganistan'da güçlü bir siyasi figür olarak sayısız suikast girişiminin hedefi oldu.[12] Kendisi, savaşçılığı,[13] çalışkan doğası[14] ve Taliban'ın ile Pakistan'ın açık sözlü eleştirmeni olarak biliniyor.[15][16]

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Salih, Ekim 1972'de o zamanlar Afganistan Krallığı'na bağlı olan Pencşir'de doğdu.[17] Tacik etnik grubuna mensuptur.[18]

Salih'in, o yıl Kabil'in Taliban'a düşmesinin ardından kendisine yönelik bir insan avı başlatıldı. Hemen sonra 1996'da Taliban savaşçıları tarafından işkence gören Maryam isminde ablası vardı; ablası daha sonra kaçtı, Salih'te ailesiyle birlikte Kabil'den kaçtı ve 2016 yılına kadar yaşadı.[19][20]

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Afganistan Cumhurbaşkanı Vekili[değiştir | kaynağı değiştir]

17 Ağustos 2021'de Salih, Afganistan Anayasası'nın Birinci Başkan Yardımcısının Başkanın yokluğunda Cumhurbaşkanının görevlerini üstlenmesini şart koşan 60 ve 67. maddeleri uyarınca kendisini Afganistan Cumhurbaşkanı vekili ilan etti.[21][22][23] Ayrıca ABD Başkanı Joe Biden ve NATO'yu da eleştirdi ve attığı bir tweet'te "@POTUS ile Afganistan konusunda tartışmak boşuna. Bırakın onu sindirsin. Biz Afganlar, Afganistan'ın Vietnam gibi olmadığını kanıtlamalıyız. ABD/NATO'dan farklı olarak, ruhumuzu kaybetmedik ve önümüzde muazzam fırsatlar görmüyoruz. Yararsız uyarılar bitti. DİRENİŞE KATILIN." Başkanın yokluğunda, kaçışında, istifasında veya ölümünde FVP geçici Başkan olur. Şu anda ülkemdeyim ve meşru Başkan benim. Desteklerini ve fikir birliğini sağlamak için tüm liderlere ulaşıyorum."[24][25]

19 Ağustos'ta Twitter, Salih'in ve partisi Afganistan Yeşili Trend'in hesaplarını yasaklarken, Taliban hesapları aktif ve sınırsızdı.[26][27]

6 Eylül'de, Taliban Pencşir Vadisi'nin kontrolünü tamamen ele geçirince, Salih'in Tacikistan'a kaçtığı bildirildi.[28] Ancak Afganistan İslam Cumhuriyeti'nin Tacikistan Büyükelçisi Mohammad Zahir Aghbar, 8 Eylül'de bu haberleri yalanladı. Salih'in oğlu Ebadullah, 10 Eylül'de Reuters'e, babasının kardeşi Rohullah Azizi'nin bir gün önce Pencşir'de Taliban tarafından idam edildiğini söyledi.[29]

29 Eylül'de İsviçre'deki Afgan Büyükelçiliği devrik hükümetin yetkililerinden bir açıklama yaptı, ancak kimsenin adı anılmadı ve Amrullah Salih liderliğindeki Afganistan İslam Cumhuriyeti Sürgündeki Hükümetinin demokratik olarak "tek meşru" olduğunu söyledi. Ulusal Direniş Cephesi'ne destek verilecek Afgan hükûmeti olarak hiçbir "dış güç" kabul edilmeyecektir. Ayrıca Afganistan İslam Cumhuriyeti'ne bağlı tüm Afgan büyükelçiliklerinin normal çalışmalarını sürdürecekleri, Salih'in Afganistan cumhurbaşkanlığına vekalet etmesi ile yakında yasama ve yargı faaliyetlerinin başlatılacağı belirtildi.[30]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Landay, Jonathan; Macfie, Nick; Boyle, John (17 Ağustos 2021). "Afghan vice president says he is "caretaker" president". Reuters. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  2. ^ "Afghan officials resign over attack". Central and South Asia: AlJazeera. 6 Haziran 2010. 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014. 
  3. ^ "Saleh Appointed As State Minister For Security Reforms". Tolonews. 12 Mart 2017. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Afghan interior minister resigns to join President Ghani's election..." Reuters (İngilizce). 19 Ocak 2019. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2019. 
  5. ^ "An anti-Taliban front forming in Panjshir? Ex top spy Saleh, son of 'Lion of Panjshir' meet at citadel". The Week (İngilizce). 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  6. ^ "Afghan Vice President Saleh Declares Himself Caretaker President; Reaches Out To Leaders for Support". News18 (İngilizce). 17 Ağustos 2021. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  7. ^ "Amrullah Saleh in Tajikistan? Afghanistan's Ex-VP May Have Made 'Tactical Retreat' as Taliban Closed In". News18 (İngilizce). 23 Eylül 2021. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2021. 
  8. ^ Filseth, Trevor (23 Eylül 2021). "After Renegade Province's Fall, Panjshir Resistance Leaders Surface in Tajikistan". The National Interest. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2021. 
  9. ^ "Panjshir Resistance folds up for now; Saleh reportedly in Tajikistan, Massoud in France". The Tribune. 24 Eylül 2021. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2021. 
  10. ^ "Amrullah Saleh in Tajikistan? Afghanistan's Ex-VP May Have Made 'Tactical Retreat' as Taliban Closed In". News18 (İngilizce). 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2021. 
  11. ^ "Guerrilla war against Taliban raging on in Panjshir, says resistance movement". tass.com. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2021. 
  12. ^ "Amrullah Saleh: Why is he on Afghanistan's hit list?". TRT World. 9 Eylül 2020. 10 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021. 
  13. ^ "Enigmatic Afghan Vice-President Saleh vows to keep fighting". France 24 (İngilizce). 9 Eylül 2020. 24 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021. 
  14. ^ Nemati, Asma. "Afghanistan Descends even Deeper into Chaos as Two Top Officials Resign". Centre for International Governance Innovation (İngilizce). 19 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021. 
  15. ^ "Afghan VP Saleh escapes bomb attack in Kabul, 10 killed". Al Jazeera. 9 Eylül 2020. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021. 
  16. ^ Rubin, Alissa J. (6 Haziran 2010). "Afghan Leader Forces Out Top 2 Security Officials". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021. 
  17. ^ Adamec, Ludwig W. (2011). Historical Dictionary of Afghanistan (4.4sayfa=378 bas.). Scarecrow. ISBN 978-0-8108-7815-0. 
  18. ^ Williams, B.G. (2011). Afghanistan Declassified: A Guide to America's Longest War. University of Pennsylvania Press, Incorporated. s. 29. ISBN 9780812206159. 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2014. 
  19. ^ Saleh, Amrullah (28 Şubat 2020). "I Fought the Taliban. Now I'm Ready to Meet Them at the Ballot Box". Time (magazine). 20 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021. 
  20. ^ "Defiant Afghan ex-VP vows new fight with Taliban". AFP (İngilizce). 17 Ağustos 2021. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021 – France 24 vasıtasıyla. 
  21. ^ "Constitution of Afghanistan" (PDF). 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021. 
  22. ^ Wertheimer, Tiffany ((Ed.)). "Afghanistan crisis: Taliban give first press conference in Kabul". BBC News. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  23. ^ "Afghan Vice President Saleh Declares Himself Caretaker President; Reaches Out To Leaders for Support". News18. 17 Ağustos 2021. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  24. ^ Amrullah Saleh [@AmrullahSaleh2] (17 Ağustos 2021). "It is futile to argue with @POTUS on Afg now. Let him digest it. We d Afgs must prove tht Afgh isn't Vietnam & the Talibs aren't even remotely like Vietcong. Unlike US/NATO we hvn't lost spirit & see enormous oprtnities ahead. Useless caveats are finished. JOIN THE RESISTANCE". Twitter. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  25. ^ "Afghanistan's first VP Amrullah Saleh declares himself caretaker president". Hindustan Times (İngilizce). 17 Ağustos 2021. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  26. ^ Khan, Sami (19 Ağustos 2021). "Twitter suspends Amrullah Saleh's Office, his Party's accounts; plays nice with Taliban [details]". www.ibtimes.co.in (İngilizce). 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021. 
  27. ^ Aug 2021, Times Now | 19; Ist, 05:30 Pm. "Afghanistan: Twitter suspends Amrullah Saleh and party's account; claims violation of guidelines". The Economic Times. 21 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021. 
  28. ^ Pannett, Rachel (6 Eylül 2021). "Panjshir Valley, last resistance holdout in Afghanistan, falls to the Taliban". The Washington Post. 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2021. 
  29. ^ Landay, Jonathan; Mackenzie, James (10 Eylül 2021). MacSwan, Angus (Ed.). "Brother of Afghan opposition figure executed by Taliban, family says". Reuters (İngilizce). 10 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2021. 
  30. ^ "Afghanistan's Government in Exile". 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Emrullah_Salih&oldid=32120345" sayfasından alınmıştır