Ermeni edebiyatı

Ermeni edebiyatı, Ermenice olarak üretilmiş sözlü veya yazılı eserleri kapsar.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Ermenice kayda geçirilmiş ilk yazılar MS 5. yüzyıl başlarına, halkın Hristiyanlaştığı zamana tarihlenmektedir. Mesrop Maştots'un icat ettiğine inanılan Ermeni alfabesi Ermenice Kutsal Kitap çevirisi sırasında kullanılmıştır. 5. yüzyıldan itibaren yazı dili olarak Klasik Ermenice baskın olmuştur. MS 5.-6. yüzyıl arası dönem "Ermeni edebiyatının altın çağı" olarak nitelendirilmekte olup, çeviri metinlerin yanı sıra Kolblu Eznik ve Koryun gibi yazarlar özgün içerikler de üretmiştir.

Orta Çağ'da dini metinlerin üretimi gözlemlenmektedir. Çeviri alanında Kilise Babaları sayılan Nissalı Gregor ve İskenderiyeli Cyril gibi din adamlarının eserlerinin Ermeniceye aktarımı gözlemlenmiştir. 10 yüzyılda yaşamış şair ve teolog Surp Krikor Naregatsi önemli Ermeni edebiyatçılardan sayılmaktadır. Bir Haçlı devleti olan Kilikya Ermeni Krallığı'nda da "Kilikya rönesansı" olarak adlandırılan ve Ermeni edebiyatının geliştiği bir dönem gözlemlenmiştir. Bu dönemde Tüm Ermeniler Katolikosu olan IV. Nerses eserler vermiştir. Orta Çağ'ın sonuna doğru Tatevli Gregory "Sorular Kitabı" adlı Katoliklik karşıtı bir eser yayımlamıştır.

19. ve 20. yüzyılda Ermenilerin yaşadığı İstanbul ve Tiflis gibi şehirlerde yeni edebi canlanmalar yaşanmıştır. Bu dönemde Siamanto, Hagop Baronyan, Vahan Tekeyan, Hovhannes Hovhannisyan, Levon Şant, Krikor Zöhrab, Rupen Zartaryan, Avetis Aharonyan, Garegin Nzhdeh, Atrpet, Gostan Zaryan, Hrand Nazariantz, Haçatur Abovyan, Mikael Nalbandian, Raffi, Hovhannes Tumanyan ve Nigol Aghpalian gibi yazarlar içerik üretmiştir. Dönemde en çok işlenen konulardan biri Ermeni milliyetçiliği olmuş, romantizm ve realizm etkin akımları oluşturmuştur.

Sovyetler Birliği altında, Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Yeğişe Çarents, Paruyr Sevak, Gevork Emin, Silva Kaputikyan, Hovhannes Şiraz, Henrik Edoyan ve Artem Harutyunyan yazarları eserler üretmiştir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Herbermann, Charles, ed. (1913). "Armenia". Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.