Espiye

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Espiye
İlçe
Giresun'un Türkiye'deki konumu
Giresun'un Türkiye'deki konumu
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlGiresun
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • KaymakamTaner Tengir[1]
 • Belediye başkanıErol Karadere (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam161 km²
Rakım10 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam34,592
 • Kır
10,587
 • Şehir
25.925
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu28600
İl alan kodu0454
İl plaka kodu28

Espiye, Giresun ilinin bir ilçesidir.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

"Espiye" ve eski yazılışı "Esbüyeli" ilçenin Türkçe isimleridir. Espiye'nin Farsça bir kelime olan "at" anlamına gelen "Esb" ve "oradan" veya "oralı" anlamına gelen Türkçe "-yeli" ve "-yelü" eki veya muhtemelen "sahil" veya "su kenarı" anlamına gelen "yalı" kelimesinden geldiği üzerine 2 varsayım düşünülmektedir. Yani Esbüyeli, "atlar diyarı" veya alternatif olarak "su kenarındaki ahırlar" anlamına gelir.[4]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

13. yüzyılın ilk yarısında Trabzon İmparatorluğu döneminde kurulduğu sanılmaktadır. Ancak hem Tirebolu (Tripolis) hem de Zefre (Rumca Zephyrion) isimleri dönemin yazılı metinlerinde yer alırken Espiye ile ilgili bilgilere rastlanmaz. İlçede bulunan Zefre Limanı ünlü İpek Yolu'nun önemli bir limanıdır. Buradan yüklenen mallar gemilerle Romanya ve Rusya üzerinden Avrupa'ya taşınmıştır. Cenevizliler ya da Trabzon İmparatorluğu tarafından yaptırılan Andos Kalesi Yağlıdere'nin Karadeniz'e döküldüğü yerdeki yüksek bir tepenin üzerindedir. Çepniler ilçeye Selçuklu döneminde Horasan/Kürtün yoluyla gelerek yerleşmeye başlamışlardır. Espiyeli Çepniler Güvendi Yaylası'nda türbesi bulunan Güvenç Abdal'a bağlıydılar. II. Mehmed döneminde Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katıldıktan sonra idari taksimatta Dikmen Melikliği olarak yer almıştır. Önceleri Tirebolu ilçesine bağlı bir nahiye olan Espiye 1957 yılında ilçe olmuştur.[5]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Ünlü İpek Yolu'nun Zefre Limanı ilçenin kuzey batısında bulunmakta olup, eski zamanların sert rüzgarlara kapalı, Doğu Karadeniz'in en ünlü doğal limanıdır. Karadeniz Bölgesi'nin coğrafi yapısının özelliklerini taşımaktadır. Bu nedenle arazi yapısı engebelidir. Bu engebeler ilçe merkezinin hemen arkasından başlar ve gittikçe yükselir. İlçenin doğusunda [[Gelivera - Galavera'dan> Doğu Karadeniz Rumcasında Kalavera evlenmemiş genç kız anlamında]], batısında Yağlıdere ve kollarının açmış olduğu vadiler ile dağlar arasındaki akarsu yatakları araziyi oldukça parçalamıştır. Ortalama 230 km². yüzölçümüne sahip olan ilçe doğusunda Tirebolu ve Güce, batısında Keşap ve Yağlıdere, güneyinde Alucra ve Şebinkarahisar ilçeleri ile kuzeyinde Karadeniz bulunmaktadır.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Giresun (Vilayeti Çepni) ilinin Orta Asya Oğuz/Türkmen/Şaman, Alevi/Bektaşi kültür yapısı yer yer devam etmektedir. Başta saz ve kemençe geleneksel müzik aletlerindendir ve düğünlerde çalınır. Göçebe Türkmen kültüründen kalan Hıdırellez ve yayla göçleri, Ocak ve sacayağı adetleri devam etmektedir.

Gurbetçilik[değiştir | kaynağı değiştir]

1960 yıllarının sonlarında ABD'ye başlayan göç hareketinde Espiye'den ilk göçmenler ağırlıkla New York, New Jersey ve Paterson gibi şehirlere gitmiştir. Buna bağlı olarak ilçeden Amerika'ya göç sürekli artarak devam etmiştir.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Toplam Şehir Kır
1960[6] 37.431 4.148 33.283
1965[7] 44.096 5.318 38.778
1970[8] 48.345 6.164 42.181
1975[9] 49.818 8.168 41.650
1980[10] 52.564 9.183 43.381
1985[11] 55.902 12.561 43.341
1990[12][a] 27.426 10.219 17.207
2000[13] 30.567 12.990 17.577
2007[14] 31.075 16.823 14.252
2008[15] 31.262 16.332 14.930
2009[16] 31.384 16.572 14.812
2010[17] 31.616 17.073 14.543
2011[18] 31.700 17.379 14.321
2012[19] 31.810 17.413 14.397
2013[20] 31.794 17.089 14.705
2014[21] 32.710 20.938 11.772
2015[22] 33.870 22.300 11.570
2016[22] 34.866 23.961 10.905
2017[22] 33.043 23.104 9.939
2018[22] 34.592 21.431 13.161
2019[22] 35.649 24.843 10.806
2020[22] 36.512 25.925 10.587


Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçedeki en önemli tarihi yapı Cenevizliler tarafından yapılan ve Zefre Limanı'nı koruyan Andoz Kalesi'dir. Kale Giresun-Trabzon sahil yolu üzerinde Espiye girişinde bulunmakta olup 180 basamakla çıkılmaktadır. Kalenin muhteşem bir Zefre Liman ve deniz manzarası bulunmaktadır. Ayrıca Espiye pidesi turistik olarak ilgi görmektedir. Kent Ormanı da ilçe sınırlar içinde yapılarak ilçe turizmine canlılık kazandırmıştır. Ayrıca Espiye Belediyesi ve esnafın katkılarıyla ilki 2006 yılında yapılan Espiye Kültür, Turizm ve Pide festivali de Temmuz ayı içerisinde yapılmaktadır.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Yağlıdere ilçesinin kurılması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Espiye Kaymakamlığı web sitesi". 14 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Harita Genel Müdürlüğü web sitesi" (PDF). 13 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  4. ^ "Espiye'nin Tarihi (History of Espiye in the official site of Espiye Municipality.)". 26 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2021. 
  5. ^ "7033 sayılı Kanun" (PDF). Resmî Gazete. 27 Haziran 1957. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024. 
  6. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  7. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  20. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  21. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  22. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Espiye Nüfusu - Giresun". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Giresun Espiye Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Espiye&oldid=32528623" sayfasından alınmıştır