Fars alfabesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Nestâlik, Fars alfabesini genel olarak bu yazı türü ile yazılır.

Fars alfabesi, Farsçanın İran ve Afganistan'da kullanılan yazı sistemidir. Kökeni Arap alfabesine dayanır, bu alfabeye Arapçada bulunmayıp Farsçada bulunan ژ,چ,پ ve گ harflerinin eklenmesiyle oluşturulmuştur. Osmanlı alfabesi büyük ölçüde bu alfabeden uyarlanmıştır.

Harfler[değiştir | kaynağı değiştir]

İsim ALA-LC'ye göre Latin harfi
karşılığı (İngilizce için) 		IPA Kelime içindeki yerlerine göre
Sonda Ortada Başta Yalnız
elif ā / ʾ [ɒ], [ʔ] ﺎ ﺎ آ / ا ﺍ
be b [b] ﺐ ﺒ ﺑ ب
pe p [p] ﭗ ﭙ ﭙ پ
te t [t] ﺖ ﺘ ﺗ ﺕ
s̱e (peltek) s̱ [s] ﺚ ﺜ ﺛ ﺙ
cim j [dʒ] ﺞ ﺠ ﺟ ﺝ
çim ch [tʃ] ﭻ ﭽ ﭼ ﭺ
ḥā ḥ [h] ﺢ ﺤ ﺣ ﺡ
ḫa kh [x] ﺦ ﺨ ﺧ ﺥ
dāl d [d] ﺪ ﺪ ﺩ ﺩ
ẕel ẕ [z] ﺬ ﺬ ﺫ ﺫ
re r [ɾ] ﺮ ﺮ ﺭ ﺭ
ze z [z] ﺰ ﺰ ﺯ ﺯ
je jh [ʒ] ﮋ ﮋ ژ ژ
sīn s [s] ﺲ ﺴ ﺳ ﺱ
şīn sh [ʃ] ﺶ ﺸ ﺷ ﺵ
ṣād ṣ [s] ﺺ ﺼ ﺻ ﺹ
z̤ād / ḍād z̤ [z] ﺾ ﻀ ﺿ ﺽ
ṭā (tı) ṭ [t] ﻂ ﻄ ﻃ ﻁ
ẓā (zı) ẓ [z] ﻆ ﻈ ﻇ ﻅ
ʻayn ʻ [ʔ] ﻊ ﻌ ﻋ ﻉ
ğayn gh [ɣ] / [ɢ] ﻎ ﻐ ﻏ ﻍ
fe f [f] ﻒ ﻔ ﻓ ﻑ
kāf q [k] / [ɣ] / [q] (bazı ağızlarda) ﻖ ﻘ ﻗ ﻕ
kef k [k] ﮏ ﮑ ﮐ ک
gef g [ɡ] ﮓ ﮕ ﮔ گ
lām l [l] ﻞ ﻠ ﻟ ﻝ
mīm m [m] ﻢ ﻤ ﻣ ﻡ
nūn n [n] ﻦ ﻨ ﻧ ﻥ
vāv v / ū / ow [v] / [uː] / [o] / [ow] / [oː] (Darice'de) ﻮ ﻮ و و
he h [h] ﻪ ﻬ ﻫ ﻩ
ye y / ī / á [j] / [i] / [ɒː] / [eː] (Darice'de) ﯽ ﻴ ﻳ ﻯ

Farsçanın Latinizasyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Arapçanın romanizasyonu
Farsça Latinizasyon
Arapça: ي Arapça: و Arapça: ه Arapça: ن Arapça: م Arapça: ل Arapça: ݢ Arapça: ݣ Arapça: ك Arapça: ق Arapça: ف Arapça: غ Arapça: ع Arapça: ظ Arapça: ط Arapça: ض Arapça: ص Arapça: ش Arapça: س Arapça: ژ Arapça: ز Arapça: ر Arapça: ذ Arapça: د Arapça: خ Arapça: ح Arapça: چ‎ Arapça: ج Arapça: ث Arapça: ت Arapça: پ Arapça: ب Arapça: ا Arapça: ء
Y W H N M L G Ň K Q F Ģ Ă Ż Ṫ Ḋ Ṡ Ş S J Z R Ž D X Ḩ Ç C Š T P B A, E Ä,U, İ
  • Š=Ť ve Ž=Ď harfleri Peltek seslerdir; dil ucu ile dişlerin arasından çıkar.
  • Alfabede Arapçada yer almayan ancak Farsçada bulunan üç noktalı harflere de yer verilmiştir.
  • خ: Hı sesi boğazın gırtlağa yakın bölümünden boğazı hırıldatmak suretiyle çıkarılan bir sestir (X). Türkçedeki Xalı (Halı), Xala (Hala), Xoroz (Horoz) sözcüklerinin bu harfle yazılması doğru ses değerlerine örnek teşkil eder. Normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır. Standart H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın üst kısmında titreşir. Örneğin: Bakmak sözcüğü İran Azericesinde, Azerbaycanda ve ayrıca İç ve Doğu Anadoluda Baḥmaḥ şeklinde telaffuz edilir ancak kelimenin içindeki h harfleri gırtlaktan ve hırıltılı olarak çıkartılır. Çaxmax (Çaḥmaḥ; Çakmak), Yanmax (Yanmaḥ; Yanmak) gibi...
  • ق: Anadolu Türkçesindeki gırtlağa yakın olarak çıkarılan kalın K harfini gösterir. Örneğin: Qomşu (Komşu)... Bazı Türki dillerde ise yine kalın K sesine yakın olarak gırtlaktan çıkarılan kalın bir G sesini karşılar. İç Anadolu ve Doğu Anadolu ağızlarında yaygın olarak kullanılır. Azeri Türkçesinin resmi harflerinden birisidir. Örneğin: Qadın (Kadın) sözcüğünün okunuşu "Gadın" şeklindedir. Baştaki G sesi gırtlaktan ve kalın bir tonla söylenir. (Kimi lehçelerde ise ve bu sese oldukça yakın olan kalın gırtlaksı bir K sesi olarak okunur ve söylenir.)
  • و: Arapçada açık bir V harfidir. Klasik V sesinden kesinlikle farklıdır. V harfinde dudaklar birbirine değerken, bu seste (W harfinde) tıpkı U sesinde olduğu gibi dudakların birbirine değmesi söz konusu değildir. Batı dillerindeki w harfi yine bu sesi karşılar. Örneğin: Dawul (Davul), Hawlu (Havlu),Yawaş (Yavaş). Ancak Farsçada normal V harfi ile bu fark ortadan kalkmıştır.

Fars alfabesi ile yazılan diller[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Fars_alfabesi&oldid=30805539" sayfasından alınmıştır