Genetik otostop

Genetik otostop (İng: genetic hitchhiking), bir alelin, olumlu olarak seçilen bir gene bağlanmış olması yüzünden beraberce kalıtıldığı ve böylece alel frekansının ya da görülme sıklığının artığı bir süreçtir.^[1] Genlerin bir kromozom üzerindeki birbirine olan yakınlıkları, genlerin, yakınlardaki avantajlı bir gen tarafından maruz kaldığı seçici bir süpürme ile birlikte sürüklenmelerine imkân tanıyabilir. Daha genel olarak, genetik otostop, zararlı mutasyonlara karşı arka planda etki eden seçilim de dahil olmak üzere, birbirine bağlı genler üzerinde etki eden herhangi bir seçilim nedeniyle bir alel frekansında meydana gelen değişikliğe işaret edebilir.

Yaralı veya zararlı herhangi bir etkisi olmayan nötral bir alelin gen havuzunda sabitleşip sabitleşmeyeceği ise şansa ve olasılıklara bağlıdır. Rastlantıya bağlı bu sürecin geleneksel görünümü, genetik sürüklenmede örnekleme hatasının hakim olduğu ve ağır bastığıdır. Fakat bunun yerine, alelin iyi bir genetik arka plana bağlı olup olmaması da genetik otostopa hakim olup etki edebilir veya ağır basabilir. Bu bağlantı bütünlüğü, genetik taslak olarak da bilinir.^[2]

Mutasyon oluşturucu alel üstünlüğü[değiştir | kaynağı değiştir]

Varsayımsal olarak, çevresindeki bölgede mutasyon oranını artıran mutasyon oluşturucu bir alel farz edelim.

--M------A--

Bu kromozom üzerindeki M geni, çevresinde mutasyon oranını artıran mutasyon oluşturucu bir alel olsun. A ise, halihazırda popülasyonda sabitleşmiş bir alel olsun. Mutasyon oranının artışına bağlı olarak, A aleli, mutasyona uğrayarak yeni ve avantajlı bir A* aleline dönüşür.

--M------A*--

Bu kromozomun olduğu birey, bu türün diğer bireylerinden daha çok bir seçilim avantajına sahip olacaktır ve böylece, A* aleli, normal doğal seçilim süreçleriyle popülasyon içinde daha çok yayılacaktır. A* aleline olan yakınlığı nedeniyle M alelin sıklık frekansı da artacaktır. Bu otostop şekli, M alelinin, mutasyon sonucu oluşan yararlı alele çok yakın olduğunda çalışır. Daha uzak bir mesafe, M* alelini A alelinden ayırıp, M alelini, sebep olduğu herhangi bir zararlı mutasyonla baş başa bırakarak rekombinasyon şansını artıracaktır. Bu nedenle, faydalı mutasyonlarla otostopun, rekombinasyonların bağlantıyı bozmadığı eşeysiz üreme ile çoğalan türlerde mutasyon oranının gelişimini etkilemesi, daha olasıdır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Müller maşası (İng: Muller's ratchet)
• Seçici süpürme (İng: selective sweep)
• Hill-Robertson etkisi

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Maynard Smith, J. and Haigh, J. 1974. The hitch-hiking effect of a favourable gene. Genetical Research 23, 23-35.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]