Gucranvala
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Gucranvala (İngilizce: Gujranwala) Eyalet ili/Sehirsel ilce گوجرانوال | |
|---|---|
    | |
 Gucranvala'nin Pencab, Pakistan'da konumu | |
| Ülke |  Pakistan |
| Eyalet | Pencap |
| İl (Division) | Gucranvala ili |
| İlçe (Distirict) | Gucranvala ilçesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 3198 km² |
| Rakım | 225 m |
| Nüfus (2017)Şehir Bölgesi | |
| • Toplam | 2,027,001[1] |
| Zaman dilimi | UTC+05.00 (PKT) |
| Alan kodu | 055 |
Resmî site www.gujranwalacity.com | |
Gucranvala (Urduca ve Pencapça: گوجرانوالا; İngilizce: Gujranwala) Pakistan'ın Pencap Eyaletinin Gucranvala Bölgesi'nde bulunan bir sanayi kentidir. Pakistan'ın yedinci en kalabalık kentidir ve dünyanın en hızlı büyüyen şehirlerinden biridir.[2][3]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
İngiliz koloni döneminde yayımlanan bir resmi coğrafya rehberi olan Imperial Gazetteer of India'da bulunan girdiye göre Gucranvala yerleşkesi "Gucarlar" tarafından kurulmuştur. Sonradan İran'dan göç ederek bu yere yerleşen "Serzai" aşireti tarafından bu kasabanın ismi "Hanpur" olarak değiştirilmiştir. Fakat Hanpur ismi tutunamayıp ilk kurucu Gucarlara atıfla günümüzde Gucranvala ismini taşımaktadır.[4] Birçok tarihçi de ismin ortaya çıkmasıyla ilgili bu bilginin gerçek olduğunu kabul etmektedirler ve kentin kurulmasını Gurjara-Pratihara'ini yöneten Gucarlara bağlamaktadırlar.[5]
İlk belgeler[değiştir | kaynağı değiştir]
M.S. 630'da Çin'den Hindistan'a Budist hacılık için gelen Budist Çinli rahip, bilgin, gezgin ve çevirmen olan Xuan Zang Hindistan'a yaptığı 17 yıl süren gezisinde modern Gucranvala kentini ziyaret edip bu antik kentin ismini "Tse-kia" veya "Taki" olarak vermiştir. Günümüzde arkeologlar bu antik kentin, Cucranvala kentinin yakında bulunan "Asarur" köyünde bulunan büyük bir höyük olduğunu kabul etmektedirler.
Yedinci yüzyılın başından itibaren Gucranvala'nın içinde bulunduğu modern Pakistan'ın doğu bölgelerinin ve kuzey Hindistan'ın Rajput Krallıkları idaresi altında bulunduğu bilinmektedir.
Gaznevî devletinin yönetim dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]
M.S. 997'de Gazneli Mahmut babası Sultan Sevüktekin tarafından hâlen Afganistan sınırları içinde olan Gazne merkezli olarak kurup genişletilmiş olan Gazne Devleti'nin yönetimini eline almıştır. Gazneli Mahmut devletini güneye doğru genişletmeye başlamıştır. 1005'te Kabul kentini orada hükûmet süren "Sahiler Devleti"'ni yeni bu devletin arazilerini işgal etmiş ve bu devleti ortadan kaldırmıştır. Gazneli Mahmut sonra dikkatini Hindistan'a çevirmiş ve Himalaya'ları geçip günümüzde Pencap olarak bilinen bölgenin bazı batı kısımlarını eline geçirmiştir. Modern Pencap bölgesinin doğuşunu ise, Multan'dan kuzeyde Ravalpindi'ye kadar olan arazileri, modern Gucranvala bölgesi dahil, Rajputların başarılı direnişi nedeniyle ele geçirilemeyen bu araziler 1193'e kadar Rajput Krallıkları idaresi altında kalmıştır.
Coğrafi konumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu şehrin komşuları Ghakar Nani ilçesi ve diğer bazı ilçeler ve buralarda bulunan kasaba ve köy yerleşkeleridir. Pakistan ülkesinin yeni kurulmuş başkenti olan İslamabad'dan yaklaşık 200 km güneydedir. Pakistan'ın Pencab eyaleti merkezi olan Lahor şehrin güneyinde ve yakşalık 70 km uzaktadır. Pakistan'ın önemli sanayi şehirlerinden olan Faisalabad şehrin yaklaşık 130 km güney-doğusundadır. Şehrin kuzeyinde olan "Gucrat" Gucranvala ile Bhimber, Mirpure Azad Jammun ve Keşmir ile bağlantısını sağlar. Yine şehrin kuzeyinde bulunan Silakot ile şehrin Jammun ile bağlantı sağlanır. Şehrin batısından Hafızabad ve Bhattian bulunup bunlar ile Gucranvala şehri Jhang, Chiniot ve Sargodha'ya bağlanır.
İklim[değiştir | kaynağı değiştir]
Gucranvala şehrinin rakımı ortalama deniz seviyesinden 225 metre yüksektedir.
Gucranvala iklimi coğrafyacılar tarafından "sıcak yarı-kurak ve yılın her döneminde değişiklikler gösteren bir iklim" olarak sınıflandırmıştır; daha bilimsel bir ifade ile şehir iklimi Köppen-Geiger ıskalasında "BSh" olarak verilir.
Haziran'dan Eylül'e kadar uzanan yaz mevsiminde ısının 36-42 °C dereceye kadar yükseldiği gözlemlenmiştir. En soğuk aylar genellikle Kasım-Şubat dönemidir ve bu dönemde ortalama ısı 7 °C dereceye kadar düşebilir. En yüksek yağışlar muson rüzgarlarının Pencab'a yetiştiği aylar olan Temmuz ve Ağustos aylarında gerçekleşir ve bu dönemde şehirde ortalama yağmur yağışı 25 mm olur. Şehirde en kurak aylar, genellikle hiç yağışsız geçen Kasım - Nisan dönemindedir.
 Gucranvala iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 19,1 | 22,1 | 27,4 | 33,7 | 39,0 | 40,8 | 36,1 | 34,6 | 35,0 | 33,0 | 27,0 | 21,2 | 30,8 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 12,2 | 15,0 | 20,3 | 26,0 | 31,0 | 33,8 | 31,4 | 30,2 | 29,5 | 25,4 | 18,6 | 13,4 | 23,9 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 5,3 | 8,0 | 13,3 | 18,4 | 23,1 | 26,9 | 26,7 | 25,9 | 24,0 | 17,8 | 10,3 | 5,7 | 17,1 |
| Ortalama yağış (mm) | 31 | 30 | 29 | 18 | 19 | 46 | 147 | 168 | 65 | 9 | 5 | 14 | 581 |
| Kaynak: Dünya Meteoroloji Örgütü[6] | |||||||||||||
Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Gucranvala'nin nüfusu 1972-1998 doneminde üç katı artmıştır ve 1998'de 1.124.799 kişiye yetişmiştir.[7] 2017 nüfus tahminine göre Gucranvala'nin nüfusu 2.027.001 kişidir.
| Yıl | Toplam |
|---|---|
| 2017 | 2.027.001 |
| 1998[7] | 1.124.799 |
| 1981 | 600.993 |
| 1972 | 323.880 |
Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
Pencapça yerel dildir ancak İngilizce ve Urduca da, özellikle okullarda ve ofislerde, yaygın olarak konuşulur.
Görülecek yerler[değiştir | kaynağı değiştir]
- E Nishan Manzil: Gücranvala'nın piknik ve mesire yeri. Bölgenin dışından bile birçok kişi bu mesire yerini ziyaret etmektedirler.
- Gülshan Park: Merkezi bir park. Bu park oyun alanları, piknik yerleri, küçük mikyaşlı trenle geziler, büyükçe bir gölet ve bu gölet üzerinden sandalla gezinti veya kürekçilik için rekreasyonlar içermektedir.
- Liaqat Bagh: Eski şehir merkezindeki eski bir park. Yerel yönetim tarafından bu park yenilenmiş ve rekreasyon imkanları geliştirilmiştir.
- Jinnah Park: Yeni kurulmuş bir park. Bu park şehirden geçen Pencap'ın ana ulaşım karayolu olan "Grand Trunk Road" kenarında yeni olarak kurulmuştur.
- Jinnah Stadıum: Şehrin ana kriket oyunu stadyumu. "Test Maçı" adı verilen önemli ulusal ve uluslararası kriket oyunu maçları için kullanılmaktadır.
- Jinnah Library: Plaza Trust'da kurulmuş olan ve tarihi arşivleri de içeren ana şehir kütüphanesi'.
- Rail Bazaar: Şehirde bulunan birkaç antik alışveriş pazarlarından en eskisi.
- Food Street: Eski şehir merkezindeki genellikle yiyecek maddelerinin, gayet eskilerden beridir satıldığı çarşı sokağı.
Resimler galerisi[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Gucranvala: "'E Nishan Manzil" -
Gucranvala: disaridan "Bardari" -
Gucranvala: "Bardari" içeriden -
Pencap Üniversitesi Gujranwala kampusu: -
Gujranwala tren gari -
Kolonici Ingilizler doneminde yapılmış olan Gucranvala tren istasyonu
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ ""POPULATION AND HOUSEHOLD DETAIL FROM BLOCK TO DISTRICT LEVEL: PUNJAB"" (PDF). web.archive.org (İngilizce). 8 Mayıs 2018. 8 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020.
- ^ Pakistan: en büyük şşehirler ve kasabalar ve bunların nüfus istatistikleri. 17 Ekim 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi World Gazetteer. Erişim:11.12.2010.
- ^ "Şehirsel gelişme ve büyüme istatistikleri". 6 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2014.
- ^ "Gücrānvāla kasabası – Imperial Gazetteer of India, cilt. 12, say. 363". 29 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2017.
- ^ Majumdar, Ramesh Chandra ve Samiti, Bhāratīya İtihāsa (1954) The History and Culture of the Indian People: The classical age, G. Allen & Unwin (İngilizce) Online:quote =. 23 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Dünya Meteoroloji Örgütü – Gucranvala". Birleşmiş Milletler. Erişim tarihi: 1 Ocak 2011.
- ^ a b Pakistan - Sehir Nufuslari 2 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Wikimedia Commons'ta Gujranwala ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Gujranwalacity.com Gucranwaia Sehri yonetimi resmi websitesi (İngilizce)
- Gujranwala Ticaret Ve Sanayi Odaisi websitesi 9 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- sgc.edu.pk 28 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Gucranvala şehrinde eğitim websitesi]
- 1911 Encyclopædia Britannica'nnda bulunan "Cujranwala" maddesi (İngilizce)
