Kürdistan Krallığı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kürdistan كوردستان کهیانیی Keyaniya Kurdistanê Kürdistan Krallığı | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1921-1924 | |||||||||||
.svg) | |||||||||||
 | |||||||||||
| Başkent | Süleymaniye | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Kürtçe | ||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||
| Kral | |||||||||||
| |||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Kürdistan Krallığı (Kürtçe: Keyaniya Kurdistanê, كوردستان کهیانیی[1]), Süleymaniye'de kurulmuş kısa ömürlü krallık.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılış döneminde, Iraklı Kürtler bir yarı bağımsız devlet kurmaya teşebbüs ettiler. Eylül 1922-Temmuz 1924 aylarında hüküm süren Kürdistan Krallığı'nı kurmayı başardılar.[2]
Mahmut Berzenci ilk olarak Mayıs 1919'da Süleymaniye'ye vali olarak tayin edildi.[3] 10 Ekim 1921 tarihinde Kürdistan bölgesinin büyük şehirlerinden Süleymaniye'de bir Kürt hükûmeti kuruldu. Şeyh Mahmut Berzenci, kendi kendini "Kürdistan Kralı" ilan etti.[3][4]
Sevr Antlaşması'ndan sonra, Süleymaniye ile bütün bölge Birleşik Krallık Yüksek Komiserliği'nin denetimi altına girdi. Eylül 1922'de Türk Ordusu'nun çekilmesinden sonra Birleşik Krallık, Şeyh Mahmut Berzenci'yi yeniden vali olarak tayin etti.[5] Şeyh Mahmut Berzenci, Kasım'da tekrar kendisini Kürdistan Kralı ilan etti.[6] 8 kişiden oluşan[7] kabinesi şu şekildeydi:[8]
- Şeyh Kadir Hafız - Başbakan
- Abdulkerim Alaka - Maliye bakanı
- Ahmed Bagy Fatah Bag - Gümrük bakanı
- Hacı Molla Said Kerküklizade - Adalet bakanı
- Hema Abdullah Agha - Çalışma bakanı
- Zeki Sahibkıran - Ulusal Silahlı Kuvvetleri ve Savunma bakanı
- Mustafa Paşa Yamolki - Eğitim bakanı
- Şeyh Muhammed Garib - İçişleri bakanı
Lozan Antlaşması'ndan sonra Birleşik Krallık Yüksek Komiserliği, Irak'ın bütün bölgelerini birleştirmek isteyince Şeyh Mahmut Berzenci buna karşı çıktı. Mahmut Berzenci ve Hükûmetinin teslim olmaması üzerine Birleşik Krallık Kraliyet Hava Kuvvetleri, Süleymaniye ve çevresini bombaladı.[9] Güney Kürdistan'da çatışmalar meydana geldi.[6] 24 Temmuz 1924 tarihinde ise, kesin olarak Birleşik Krallık Mezopotamya Mandası'na bağlandı.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
| Makale serilerinden |
 |
- ^ Reidar Visser, Gareth R. V. Stansfield, An Iraq of its regions: cornerstones of a federal democracy?, Columbia University Press, 2007, ISBN 9780231700054, s. 131.
- ^ Prince, J. (1993), "A Kurdish State in Iraq" in Current History, January.
- ^ a b Yalçın Küçük, Sırlar, İthaki Yayınları, 2005, ISBN 9789758725748, s. 165-166.
- ^ Fatah, R. (2005) Mustafa Pasha Yamolki: his life and role in the Kurdish nationalist movement KurdishMedia.com
- ^ a b Altan Tan, Kürt Sorunu, Timaş Yayınları, Ocak 2009, ISBN 9752638848, s. 285-286.
- ^ a b Altan Tan, Kürt Sorunu, Timaş Yayınları, Ocak 2009, ISBN 9752638848, s. 173-175.
- ^ Ekrem Sunar, Barzan'dan Bağdat'a Kürtler: Irak'ta Kürtlerin Yüzyıl Savaşları, Doz-Basım Yayın, 2007, ISBN 9756876921, s. 33.
- ^ Fatah, R. (2006) The Kurdish resistance to Southern Kurdistan annexing with Iraq KurdishMedia.com
- ^ Gürbüz Azak, 20'nci Yüzyıl Türkiye'sinin Hüzün ve Dehşet Tarihi, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 2006, ISBN 9756186208, s. 213.