Kalkandere

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kalkandere
İlçe
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlRize
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • KaymakamEyüp Kaykaç
 • Belediye başkanıKenan Yıldırım (Büyük Birlik Partisi)
Rakım150 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam16,768
 • Kır
6,638
 • Şehir
6.796
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu53500
İl alan kodu464
İl plaka kodu53

Kalkandere, Rize ilinin batısında yer alan ilçedir. İlçe, Rize merkez, İyidere, İkizdere ve Trabzon ilinin Of ilçeleriyle çevrili 95 km² lik alana sahiptir. Deniz sahiline uzaklığı 13 kilometre mesafededir.

İlçe, oldukça engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Arazinin tümü ağaç ve yeşil bitki örtüsüyle kaplıdır. Düzlük arazi yok denebilecek kadar azdır. Bölgede vadi aralarında büyük-küçük birçok dere akmaktadır. İlçe sınırları içerisinde yükseklikleri 1.000 metrenin altında olan birçok tepe mevcuttur. İlçe merkezinin deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık 200 metredir.

İlçenin bilinen en eski adı Karadere'dir. İlçe merkezinden geçmekte olan derenin yatağındaki kara taşların, suyun rengini kara göstermesi ilçenin bu adı almasına sebep olmuştur. Daha sonra bu ad Kalkandere olarak değiştirilmiştir. Başka bir düşünceye göre derenin bol su getirerek taşmasına atıfta bulunularak "Kabaran Dere" anlamında Kalkandere denmiştir. Üçüncü anlamı da kötülüklere karşı koymaktır.

Tarihi ve Coğrafi Durumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Kalkandere, sırasıyla Kimmerler, Persler, Selçuklular ve Trabzon İmparatorluğu'nun egemenliği altında kalmış, 1461'de Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon İmparatorluğu'nu ortadan kaldırması ile Osmanlı İmparatorluğu'na katılmıştır.

11. yüzyılda başlayan büyük Türk göçü ile Kars-Çoruh yolu üzerinden Selçuklu Türkleri'nin bölgeye ilk defa giriş yaptığı bilinmektedir.

Kalkandere, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağındaki Rize Kazası'na bağlı bir nahiye merkeziydi.

Kalkandere, Rize iline bağlı eski bir bucak merkezi iken 27 Haziran 1957 tarihinde yürürlüğe giren 7033 Sayılı Kanun ile ilçe olmuştur.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Kalkandere dört mevsim ılıman ve yağışlı bir iklime sahiptir. İklim özellikleri şöyledir:

  • Yıllık ortalama sıcaklık; 14 °C'dır.
  • Günlük ortalama güneş alma süresi; 4 saat 14 dakika'dır.
  • Ortalama nem oranı; % 75'tır.
  • Yıllık ortalama yagiş miktarı; 2327 kg/m'dir.
  • Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı; 172'dir.[2]
  • Bir günde 4 mevsim görme olasılığınız yüksektir.

Sosyal Hayat[değiştir | kaynağı değiştir]

İl dışında yaşayan vatandaşlardan çay üretimi yapanların üretim döneminde ilçeye gelmeleri nedeniyle oldukça hareketlilik yaşanmaktadır.

İlçedeki vatandaşlardan bir bölümü, ilçe merkezi ve köylerdeki çay fabrikalarında geçici veya daimi işçi olarak çalışmaktadır.

Eğitim ve kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçede eğitim ve öğretime verilen önem giderek artmaktadır. İlçede hâlen 10 ilköğretim okulu, 1 anaokulu, 1 çok programlı lise ve 1 İmam-Hatip Lisesi olmak üzere 13 okul mevcuttur. Yüksek öğrenim alanında herhangi bir kurum bulunmamaktadır. İlköğretim okullarından 21 tanesi taşımalı ilköğretim nedeniyle kapalıdır. Kalan 10 okulda ise, eğitim öğretime devam edilmektedir. İlçede, ilköğretim kurumlarında 1593 öğrenci, çok programlı lisede 187 öğrenci, İmam Hatip Lisesi'nde ise 67 öğrenci olmak üzere toplam 1847 öğrenci eğitim görmektedir. İlçenin merkez ve köylerinde yaşanan göç nedeniyle öğrenci sayısı son yıllarda büyük ölçüde düşmüştür.

Bu nedenle, ilçe merkezi ve köylerdeki birçok okul taşımalı ilköğretim kapsamına alınmıştır. Hâlen, toplam 21 köy, 3 mahalle ve 13 yerleşim merkezinden 387 kız, 371 erkek olmak üzere 758 öğrenci 58 araçla 7 merkezi ilköğretim okuluna (Atatürk, Dağdibi, Fındıklı, Çağlayan1, Ormanlı, Yolbaşı ve Çayırlı) taşınmaktadır.

İlköğretim kurumlarında 54 sınıf öğretmeni ve 47 branş öğretmeni olmak üzere toplam 101, Çok Programlı Lise ve İmam-Hatip Lisesinde ise toplam 23 öğretmen görev yapmaktadır, ayrıca 28 sözleşmeli, 4 vekil, 7 ücretli öğretmen görev yapmaktadır. İlçede orta öğretim öğrencilerine yönelik olarak faaliyette bulunan iki özel öğrenci yurdu bulunmaktadır. (2 Erkek Yurdu), İlçede 12 yatak kapasiteli öğretmen evi mevcut olup, lokali ile birlikte hizmet vermektedir.

İlçede ayrıca, Halk Eğitim Merkezi'nde 28 adet mesleki ve sosyal kurslar açılmış olup; bu kurslarda 280 kursiyer katılmış ve 30 usta öğretici görevlendirilmiştir. 8 Yıllık İlköğretim Okullarında OKS hazırlık kursları açılmıştır. Yaşam Boyu Eğitim Yönergesi çerçevesinde ilçede bulunan kahvehanelerde eğitim çalışmaları yapılmıştır. İlçede okuma-yazma ile ilgili çalışmalar yapılmış olup; 14-44 yaş arası 5 kadın, 45 yaş üstü 35 kadın-11 erkek okuma yazma bilmemektedir. İlçe nüfusunun 13.611 olduğu dikkate alındığında okuma yazma bilmeyenlerin oranı %0.37'dir.

İlçede sinema, tiyatro, basımevi ve büyük ölçekte kitabevi bulunmamaktadır. Sadece, ilk ve orta öğretim öğrencilerinin ders kitabı ihtiyaçlarını karşılayan kırtasiye ve kitabevi vardır. Yine ilçenin amatör kümede oynayan Kalkandere Spor ve İnci-dilsizdağı Spor olmak üzere iki spor kulübü vardır.

Nüfusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Toplam Şehir Kır
1960[3] 14.663 3.876 10.787
1965[4] 17.187 4.840 12.347
1970[5] 20.492 6.237 14.255
1975[6] 22.669 7.450 15.219
1980[7] 25.276 8.591 16.685
1985[8] 25.430 9.107 16.323
1990[9] 21.978 8.263 13.715
2000[10] 19.131 8.886 10.245
2007[11] 12.712 5.670 7.042
2008[12] 13.086 6.095 6.991
2009[13] 12.821 6.040 6.781
2010[14] 12.225 5.702 6.523
2011[15] 11.738 5.402 6.336
2012[16] 11.910 5.836 6.074
2013[17] 13.283 6.255 7.028
2014[18] 12.517 6.212 6.305
2015[19] 12.077 6.263 5.814
2016[19] 11.907 6.215 5.692
2017[19] 12.049 6.442 5.607
2018[19] 16.768 8.062 8.706
2019[19] 13.708 6.758 6.950
2020[19] 13.434 6.796 6.638

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçenin çevre il ve ilçelerle bağlantısı karayolu ile sağlanmaktadır. İlçeyi il merkezine bağlayan sahil karayolu 33 km'dir. İlçeyi Yolbaşı Beldesi üzerinden il merkezine bağlayan eski karayolunda ise yeniden düzenleme ve yapım çalışmaları devam etmektedir.

İlçenin bütün yerleşim birimlerinde yol, su, elektrik ve telefon mevcuttur. İlçenin içme suyu ihtiyacı "Andon İçme Suyu Projesi"nden karşılanmaktadır. Ancak, içme suyunun yeterli bulunmadığı durumlarda su ihtiyacı "Keson Kuyu" şebekesinden sağlanmaktadır Köylerimizin tamamına yakınında içme suyu yeterlidir.

İlçe merkezinin bir bölümünde kanalizasyon çalışmaları bitirilmiş olup, mahallelerin kanalizasyon projesi yapılarak ihale aşamasına getirilmiştir. Yolbaşı Beldesi ve köylerimizde kanalizasyon şebekesi bulunmamaktadır.

Köy yolları, bölgenin iklim ve coğrafi özellikleri nedeniyle genellikle betondur. İlçe merkezi ve köylerin tamamında elektrik olmasına rağmen elektrik şebekesinde sık sık arazılar meydana gelmekte olup, şebekenin bakım-onarım ve yeniden yapımına ihtiyaç vardır.

İlçede özel radyo ve televizyon bulunmamaktadır. Ulusal ölçekte yayın yapan televizyonların yayınları rahatlıkla izlenebilmektedir. Ayrıca, Rize merkezli olarak yayın yapan yerel televizyonların yayınları da çok net olmamakla birlikte izlenebilmektedir.

İlçe merkezi ve köylerinde toplam 7 merkezde kurulan telefon santrallerine bağlı 5089 abone mevcuttur. (Kalkandere merkez 2882, Kayabaşı 599, Yokuşlu 164, Fındıklı 247, Ünalan 180, Yeşilköy 222 ve Yolbaşı Beldesinde 795 abone olmak üzere toplam 5089 abone) Ayrıca, Telefon Santral Binasına kurulan ADSL Sistemi sayesinde İnternet iletişimi sağlanmaktadır.

Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Kalkandere'de önemli bir turizm kaynağı tabii ki Çağlayan Köyü Şelalesi'dir. Kalkandere Merkez Belediyesi'ne ait bir adet piknik alanı olup, işletmeciliği özel teşebbüs tarafından yapılmaktadır. Piknik Alanı Kalkandere - İkizdere devlet karayolu üzerinde dere kenarında yer almakta ve ilçe merkezine 3 km mesafededir.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçenin ekonomik hayatı çay tarımına ve sanayisine dayanmaktadır. İlçedeki toplam tarım arazisinin % 90'ından fazlasında çay tarımı yapılmaktadır.

İlçede yıl içerisinde 1748 adet hayvancılık işletmesinde 2300 adet büyükbaş hayvan, 147 adet bal üreticisine ait 3145 adet arı kovanı kayıt altına alınmıştır. 3500 adet büyükbaş hayvan, 85 adet küçük baş hayvan, 1472 adet arı kovanının sağlık taraması olmak üzere toplam 3583 adet sağlık taraması yapılmıştır. İlkbahar Şap aşılaması döneminde 1101 adet büyük baş hayvan Şap aşısı (Trivalan) uygulanmış ayrıca 553 adet küçük baş hayvana çiçek aşısı uygulanmış, 28 adet işletme ve 480 yeni doğan buzağılar kayıt altına alınmıştır. Ayrıca 2 çiftçiye proje kapsamında Trabzon hurması fidanı (50 adet) dağıtılmıştır.

İlçe sınırları içerisinde; 300 baş buzağı-dana, 1650 baş inek, 160 baş öküz-boğa, 400 baş koyun, 250 baş keçi, 450 adet kanatlı, 3 adet tek tırnaklı hayvan mevcuttur. Ayrıca, 147 arı işletmesinden 3145 adet arı kovanı bulunmaktadır. Bu yıl rekolte kovan başına ortalama 30 kilogramı geçmiştir. Arıcılarımızın  % 70’ i gezginci arıcılık yapmakta olup, az sayıdaki değişik şahıslara ait kovanlar birer araya getirilip civar merkezlere (İspir, Gümüşhane, Erzurum, vs.) götürülmektedir.

1950’li yıllardan sonra bölgede çay tarımı gelişmeye başlamış ve daha önceleri tarla, bağ ve bahçe düzenlenmesine elverişli olmayan yerlerde çay üretiminde olumlu sonuçlar alınmış olup, günümüze kadar gelen süreçte de artarak devam etmiştir. Hâlen ilçede 47.163 dekarlık alanda çay tarımı, 800 dekarlık bağ-bahçe ziraatı, 2.000 dekarlık tarla ziraatı, 2.000 dekarlık mera-çayır, 42.500 dekarlık ormanlık, 537 dekarlık kullanılmayan alan olmak üzere toplam 95.000 dekar mevcuttur.

İlçede faaliyette bulunan devlete ait 2 adet ve özel sektöre ait 4 adet (Dağdibi Mahallesinde Kukuloğlu Çay Fabrikası, Çayırlı Köyünde Çayırlı Çay Fabrikası, Ormanlı Köyünde Doğuş Çay Fabrikası ve Hüseyinhoca Köyünde Acem çay fabrikası) olmak üzere toplam 5 çay fabrikası ve 1 adet un fabrikası bulunmaktadır. Çay tarımı dışında kalan az miktarda tarım alanlarında yetiştirilen fasulye, mısır, karalahana aile ihtiyaçlarını karşılamaya yöneliktir. Yine aileler kendi ihtiyaçlarını karşılamak için az sayıda büyük ve küçük baş hayvan yetiştiriciliği yapmaktadır.

İlçede; Yumurtatepe, Cevizlik—Yenimahalle-Kızıltoprak, Dağdibi-Fındıklı ve İnci-Dilsizdağ olmak üzere 4 adet tarımsal kalkınma kooperatifi, 1 Sınırlı Sorumlu Esnaf ve Kefalet Kooperatifi, 1 Ziraat Odası, 1 Banka (Ziraat Bankası) bulunmaktadır.

Kalkandere Çay Fabrikası; İlçe Merkezinde 95 ton/gün kapasite ile kurulu bir işletmedir. Mevsimlik İşçi 221, daimi Kadrolu İşçi 51 ve memur kadrosunda 17 personeli bulunmaktadır. Çay satan üretici sayısı 3.100 kişi olup, bu üreticilerin kayıtlı çaylıkları ise 13.700 dekardır. Üç sürgün olarak toplam alınan yaş çay miktarı 12.500-13.500 ton civarı olup, 8.000 ton kadarı Fabrikada işlenmekte olup, kalan diğer kısmı Çaykur’un fabrikalarına nakledilmektedir. Fabrikaya ait 18 adet lojman bulunmakta olup, memur ve daimi kadrolu personelin yanı sıra İlçede görev yapan memurlara da kullandırılmaktadır.

Taşçılar Çay Fabrikası; İlçe Merkezinde 140 ton/gün kapasite ile kurulu bir işletmedir. Mevsimlik İşçi 235, daimi kadrolu İşçi 45 ve memur kadrosunda 17 personeli bulunmaktadır. Çay satan üretici sayısı 3914 kişi olup, bu üreticilerin kayıtlı çaylıkları ise 16.020 dekardır. Üç sürgün olarak toplam alınan yaş çay miktarı 15.000 ton civarı olup, 17.000 ton kadarı Fabrikada işlenmekte olup, kalan diğer kısmı Çaykur’un diğer muhtelif fabrikalarına nakledilmektedir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2014. 
  3. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  4. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  5. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  6. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  7. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  17. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  18. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  19. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Kalkandere Nüfusu - Rize". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Rize Kalkandere Nüfusu". nufusune.com. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalkandere&oldid=31579449" sayfasından alınmıştır