Karadağ Sırpları
Vikipedi, özgür ansiklopedi
.svg)  Karadağ'daki Sırp toplumunun bayrakları | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
Karadağ'daki Sırplar: 178,110 (2011)[1] Sırplar-Karadağlılar: 2,103 (2011) Karadağlı-Sırplar: 1,833 (2011) | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Diller | |
| Din | |
| İlgili etnik gruplar | |
| Diğer Güney Slavları, özellikle Karadağlılar |
Karadağ Sırpları (Sırpça: Срби у Црној Гори, Srbi u Crnoj Gori) veya Karadağlı Sırplar (Sırpça: Црногорcки Cрби, Crnogorski Srbi)[2][3] Karadağlılardan sonra Karadağ'daki (ülke nüfusunun %28,7'si)[4] en büyük ikinci etnik grubu oluşturur. Sırplar, Eski Karadağ, Eski Hersek, Brda, Raška, Kotor Körfezi ve Zeta'nın yerli nüfusudur.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
6. ve 7. yüzyıllardaki Slav göçleri sırasında, günümüz Karadağ toprakları, bölgede birkaç prenslik kuran Sırplar tarafından yerleşik hale getirildi.[5] Modern Karadağ'ın güney kesimlerinde Duklja Prensliği kuruldu, batı kısımları ise Travunija Prensliği'ne aitti. Modern Karadağ'ın kuzey kesimleri, Sırbistan Prensliği'ne aitti. Tüm bu erken dönem politikaları Bizans İmparatoru VII. Konstantinos'un (944-959) tarih yazımı eserlerinde anlatılmıştır.[6]
1018'de, tüm Sırp beylikleri Bizans İmparatorluğu'nun en yüksek yönetimi altına girdi.[7] Duklja ve Travunija bölgeleri Vojislavljević hanedanının kurucusu Prens Stefan Vojislav yönetiminde y. 1034-1042 yıllarında Bizans yönetiminden ayrıldı. Oğlu Mihailo I Vojislavljević (ö. 1081), Zahumlje'yi ve iç Sırbistan'ı kurtardı, birleşik bir Sırp yönetimi yarattı ve kral unvanını aldı.[8] Oğlu Kral Konstantin Bodin'in (ö. 1100) saltanatını, 12. yüzyılın büyük bir bölümünde süren bölgesel bir parçalanma dönemi izledi.
1180'den sonra, bugün Karadağ'ın tamamı, Nemanjić hanedanının kurucusu Büyük Prens Stefan Nemanja'nın egemenliğine girdi. Eskiden Duklja olarak bilinen Zeta bölgesi, birleşik Sırp devletinin kraliyet ülkesi oldu.[9] Taht, Stefan Nemanja'nın en büyük oğlu Vukan Nemanjić'e ve daha sonra 1228'de Sırbistan Kralı olarak babasının yerine geçen Kral Stefan Nemanjić'in oğlu veliaht prens Stefan Radoslav'ya verildi. Böylece bölgeyi tahtın varisine veya kraliyet ailesinin başka bir üyesine vermek bir gelenek haline geldi. Morača, Praskvica, Vranjina ve diğerleri gibi birkaç başka manastır da bu döneme aittir.[10] Sırp Despotluğu, son bağımsız Orta Çağ Sırp devletidir ve günümüz Karadağ'ının çoğunu kapsamaktadır.
Karadağ, Petrović-Njegoš hanedanı altında bağımsızlığı önce bir beylik sonra da bir krallık olarak gördü. Hem Sırbistan Krallığı hem de Karadağ Krallığı, Balkan Savaşları'nda ve Birinci Dünya Savaşı'nda bağımsız devletler olarak birlikte savaştılar. 1918'deki savaşın sonunda, Karadağlı Beyazların Sırp desteğiyle Karadağlı I. Nikola'yı görevden alması ve Karadağ'ın Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı'nın (1929'da Yugoslavya Krallığı olarak yeniden adlandırıldı) bir parçası olarak Sırbistan ile birleşmesini ilan etmesi, Karadağ Yeşillerinin buna karşı çıkmasıyla iki devlet arasında gerginlik yaşandı. Çatışma, Beyazların Sırp ordusunun desteğiyle Yeşilleri mağlup ettiği Noel Ayaklanmasına yol açtı.[11]
İkinci Dünya Savaşı sırasında hem Sırplar hem de Karadağlılar her iki direniş hareketinde, Yugoslav Partizanlar ve Anavatan'daki Çetnikler olarak bilinen Yugoslav Ordusu'nda çok aktifti. Savaşın sonunda sosyalist Yugoslavya kuruldu ve ikisi Yugoslav federasyonu içinde cumhuriyet oldu.
Yugoslav Partizan Milovan Đilas kendisini Karadağlı Sırp olarak tanımladı ve Karadağ'ı Sırpların ruhani vatanı olarak nitelendirerek, "Sırp olduğum için Karadağlı değilim, Karadağlı olduğum için Sırp'ım. Biz Karadağlılar Sırpların tuzuyuz. Sırpların tüm gücü burada [Karadağ'da] değil ama ruhları burada."[12]
Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
Dil[değiştir | kaynağı değiştir]
Karadağ'ın ulusal dili tarihsel ve geleneksel olarak Sırpça olarak adlandırılmıştır.[13] Pavle Ivić'e göre, Karadağ'da Shtokavian lehçesinin (Sırp dilinin) iki alt lehçesi konuşuluyordu: Doğu Hersek lehçesi ve Zeta-Güney Sancak lehçesi. Doğu Hersek lehçesi Karadağ, Sırbistan, Bosna-Hersek ve Hırvatistan'da konuşulmaktadır. Bugün, ulusal standart, Zeta-Güney Sancak lehçesine dayanmaktadır.
Ülke nüfusunun yaklaşık %42,9'u, Karadağlı ilan edilenlerin %37'si de dahil olmak üzere, ana dili olarak Sırpça konuşuyor. Sırpça, yeni Karadağ Anayasası'nın 1992 Anayasasının yerini aldığı 2007 yılına kadar Karadağ'ın resmi diliydi. Sırp yanlısı partilerin muhalefetinin ortasında,[14] Karadağca ülkenin tek resmi dili haline getirildi ve Sırpçaya Boşnakça, Arnavutça ve Hırvatça ile birlikte tanınan bir azınlık dili statüsü verildi.[15] 2006 yılından bu yana, hem dilsel hem de kültürel yaşamın diğer yönlerinde, Karadağlı etnik Sırplar kademeli olarak "zorlayıcı olmayan" "Karadağlılaşmaya" maruz kalıyorlar.[16]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Stanovništvo Crne Gore prema polu, tipu naselja, nacionalnoj, odnosno etničkoj pripadnosti, vjeroispovijesti i maternjem jeziku po opštinama u Crnoj Gori" [Population of Montenegro by sex, type of settlement, national or ethnic affiliation, religion and mother tongue by municipalities in Montenegro] (PDF) (Karadağca). 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2021.
- ^ Charles Seignobos, Political History of Europe, since 1814, ed. S. M. Macvane, H. Holt and Company, New York, 1900, pp. 663–664; excerpt from chapter XXI The Christian Nations of The Balkans, subchapter Servia and Montenegro, passages Montenegro
- ^ "Projekat Rastko Cetinje – Slavenko Terzic – Ideoloski korijeni crnogorske nacije i crnogorskog separatizma". Rastko.rs. 29 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2011.
- ^ "Official results of the 2011 Montenegrin census" (PDF). 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Ćirković 2004, s. 11-12.
- ^ Moravcsik 1967.
- ^ Fine 1991.
- ^ Ćirković 2004, s. 26-27.
- ^ David Luscombe; Jonathan Riley-Smith (1995–2005). The New Cambridge Medieval History (7 vols.) (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. s. 266-270.
- ^ Ćirković 2004.
- ^ Banac 1992, s. 285.
- ^ Elizabeth Roberts. Realm of the Black Mountain: A History of Montenegro. London, England, UK: Cornell University Press, 2007. Pp. 1.
- ^ cf. Roland Sussex, Paul Cubberly, The Slavic Languages, Cambridge University Press, Cambridge 2006; esp. v. pp. 73: "Serbia had used Serbian as an official language since 1814, and Montenegro even earlier.".
- ^ "Pro-Serbian parties oppose Montenegro constitution". Setimes.com. 26 Ekim 2007. 29 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2011.
- ^ "Ustav Crne Gore". Snp.co.me. 20 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2011.
- ^ "Financial Times (2007): Neil MacDonald, Montenegro's ethnicity debate intensifies". 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 9781405142915. 15 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- Moravcsik, Gyula, (Ed.) (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2. revised bas.). Washington D.C.: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies. ISBN 9780884020219. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- Fine, John Van Antwerp Jr. (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0472081497. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- Banac, Ivo (1992) [1984]. The National Question in Yugoslavia: Origins, History, Politics (2. printing of the 2. bas.). Ithaca, N.Y: Cornell University Press. ISBN 0801494931. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
 Karadağ'daki etnik gruplar | |
|---|---|
|