Karsakpay Yazıtı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Karsakpay Yazıtı (Timur'un taşı olarak da bilinir),[1] 28 Nisan 1391'de Kazakistan'ın Karsakpay madenlerinin yakınındaki taşlı yerlere oyulmuş bir yazıttır. 1935[2] veya 1936'da bulundu.[3] Eski Uygur alfabesiyle yazılmış Arapça üç satırdan ve Çağatayca sekiz satırdan oluşur.[4]
Yazıt Timur'un Altın Orda hükümdarı Toktamış'a karşı olan savaşlarından ve Betpak-Dala çölünden geçmesinden bahsediyor.
15. yüzyılın ilk çeyreğinde Serafeddin Ali Yezdi Zafername adlı kitabında bu kitabenin dikilmesi hakkında tanıklığını anlatıyor:
Keyifli bir araştırma için Timur dağın tepesine çıktı, tüm ova yemyeşildi. O gün orada kaldı, (sonra) büyük emir geldi, böylece askerler taşı getirdi ve o yere bir deniz feneri gibi yüksek bir yazıt dikildi. Usta taş kesiciler o günün tarihini yazdılar, böylece hatırlatıcı taş zamanın yüzüne bırakıldı.[5]
Keşfinden sonra Karsakpay yazıtı, 1936'da o zamanki Leningrad'daki (bugünkü St.Petersburg, Rusya ) Hermitage Müzesi'ne, bugün hala tutulduğu yere[6] götürüldü.[7]
Bağlam[değiştir | kaynağı değiştir]
Yazıt, Timur ve 200.000 erkeğin,1378'den 1395'e kadar süren Altın Orda hükümdarı Toktamış'la olan savaşını anlatıyor.[3] Timur yazıtlarda okuyanların onu dua ederek hatırlamalarını ister.[8]
Tam metin[değiştir | kaynağı değiştir]
| Çağatayca metin::[9] Tariq yettı yuz yıl toqsan üçintä qoy yaznıŋ ara ay
| Çeviri::[9] yedi yüz doksan üç yazında, koyun yılının ortasındaki bahar ayında |
Günümüz Çağataycası çevirisi: (Uluslararası Türk Akademisi tarafından)[2]
|
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ [1] 27 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Chemical-technological analysis of slags from the «Altynshoky» complex
- ^ a b [2] 26 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Emir Temir'in Yazıtı (Karsakpay //Аltın Şokı anıtı), 1391. Karsakpay Anıtı. Petersburg, Devlet Ermitaj Sergisi Karsakpay Anıtı. N.N.Poppe Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "atalar" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b Edward A. Allworth, (1950), The Modern Uzbeks: From the 14th Century to the Present, p. 215
- ^ Grigoryev A.P., (2004), Historiography and source study of the history of the countries of Asia and Africa, p. 3-24
- ^ Tizengauzen, V. G. (1941). Sbornik marerialov, otnosiashchikhsia k istorii Zolotoi Ordy [Collection of materials related to the history of the Golden Horde. (Vol. 2). Moscow; Leningrad: Publishing house of the Academy of Sciences of the USSR [in Russian].
- ^ Soviet Oriental Studies, Vol. III. Academy of Sciences of USSR. 1945. s. 222.
- ^ History of the Peoples of Uzbekistan. Academy of Sciences of Uzbek SSR. s. 355.
- ^ Paul Brummell, (2018), Kazakhstan, p. 203
- ^ a b "Silkroads World Heritage: A mysterious stone of Timur, 8 Nov 2016". 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020.