Kazablanka
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Kazablanka | |
|---|---|
Kazablanka | |
   | |
.svg) Bayrak | |
  Kazablanka Kazablanka'nın Fas'taki konumu | |
| Ülke |  Fas |
| Bölge | Grand Casablanca |
| İlk kuruluşu | 7. yüzyıl |
| Tekrar imarı | 1756 |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Muhammed Sacid |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 324 km² |
| Nüfus (2004) | |
| • Toplam | 2,949,805 |
| • Yoğunluk | 9132.5/km² |
| Zaman dilimi | UTC±00.00 (BAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+01.00 (BAYS) |
Resmî site http://www.casablanca.ma/ | |
Kazablanka (İspanyolca: Casablanca (Beyaz Ev), Arapça: الدار البيضاء (Dâr-ül-Beydâ)), Fas'ın batısında, Atlas Okyanusu kıyısında yer alan liman kenti. Aynı zamanda Fas'ın en büyük şehridir. Nüfusu 3.800.000'dir. (2006)
1942'de efsanevi Hollywood filmi, Kazablanka ile şehrin popülaritesi artmış, uluslararası değerlendirmelerde dönemin modern mimari başkenti kabul edilmiştir.[1] Şehir bu ününü 20. yüzyılda yaşadığı mimari değişikliğe borçludur. Zira o dönemde, Paris'teki Ecole des Beaux-Arts (güzel sanatlar akademisi) mezunu mimarların öğrendiği modern mimari teorilerini burada uygulamıştı.
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Bugünkü kentin yerinde 12. yüzyılda Anfa adlı bir Berberi köyü vardı. 15. yüzyılda korsanların merkezi durumuna gelen köy, 1468'de Portekizlilerce yakıldı. 1515'te bölgeye dönen Portekizliler burada Casa Branca adlı adında bir yerleşme kurdu. 1755'te büyük hasara yol açan bir depremden (1755 Lizbon Depremi) sonra boşaltılan kent, 18. yüzyılın sonlarında Sultan Sidi Muhammed bin Abdullah'ın emriyle yeniden kuruldu. Akabininde kente Casablanca adını veren İspanyol tüccarlar ve öteki Avrupalılar buraya yerleşmeye başladılar. Bu dönem nüfusun çoğunluğunu Fransızlar oluşturuyordu; yine aynı anlama gelen Fransızca Maison Blanche adı da Casablanca kadar yaygın bir kullanım kazandı.
1907'de Fransa Kazablanka'yı işgal etti. Kent, Fransız himayesi altında olduğu sürede (1912-1956) Fas'ın en büyük limanı haline geldi.
Kazablanka Konferansı[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazablanka II. Dünya Savaşı sırasında stratejik bir liman olarak değerlendirilmiş ve Kazablanka Konferansına (1943) ev sahipliği yapmıştır. Bu konferansta Churchill ve Roosevelt savaşın gelişimini tartışmışlardır. Ayrıca İkinci Dünya Savaşı sırasında Amerikan hava üssünün bulunduğu Kasablanka, Avrupaya olan Amerikan hava saldırılarının destek ve tedarik noktası olarak da rol oynamıştır.
İklimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazablanka'da yumuşak bir Akdeniz iklimi (Köppen iklim sınıflandırması)hüküm sürmektedir. En çok yağış Kasım ve Mart aylarında düşer. (Bakınız alttaki iklim tablosu.) Kazablanka'nın iklimi Atlantik Okyanusu'nun serin akımlarından etkilenmektedir; bu sayede sıcaklık dalgalanmaları, orta ve küçük mevsimsel sıcaklık değişimler oluşmakta; aşırı sıcak ve aşırı soğuk değişimleri gerçekleşmeyip son derece ılıman bir iklim görülmektedir.
 Kazablanka iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 17,1 | 18,8 | 19,7 | 21,3 | 22,2 | 24,4 | 26,2 | 26,7 | 25,5 | 22,1 | 19,8 | 19,7 | 22,0 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 12,2 | 14,7 | 15,9 | 17,0 | 19,1 | 21,5 | 23,2 | 24,0 | 22,4 | 18,6 | 15,7 | 15,3 | 18,3 |
| En düşük sıcaklık (°C) | 7,2 | 10,5 | 12,0 | 12,6 | 16,0 | 18,6 | 20,1 | 21,2 | 19,3 | 15,1 | 11,5 | 10,9 | 14,6 |
| Ortalama yağış (mm) | 132 | 118 | 92 | 76 | 53 | 25 | 10 | 17 | 38 | 69 | 109 | 146 | 885 |
| Kaynak: Dünya Meteoroloji Örgütü (BM)[2] | |||||||||||||
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Özellikle Kazablanka limanı çevresinde ticaretin hızla gelişmesi sonucunda kent, Fas ekonomisinin merkezi haline gelmiştir. Sanayi sektöründeki işgücünün % 60'ı ile toplam üretimin % 39'unu tek başına Kazablanka karşılamakta, tüm ulusal elektrik tüketiminin %35'ini harcamaktadır.[3]
Dünyanın en büyük ikinci camisi olan ve en uzun minaresine sahip II.Hasan Camii Kazablanka'da bulunmaktadır.
Kazablanka Menkul Kıymetler Borsası[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazablanca Menkul Kıymetler Borsası; (Bourse des Valeurs de Casablanca) BVC, menkul kıymet alım satımı yapılan Fas'ın resmi borsasıdır. 1929 yılında Office de cotation des valeurs mobilières, Menkul Kıymet Bürosu adıyla kurulmuştur.
Kazablanka Borsası, Johannesburg ve Kahire Borsalarından sonra Afrika'nın en büyük 3. borsasıdır.
Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]
İdari yapılanma[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazablanka, Muhammediye ile birlikte Grand Kazablanka'yı oluşturup vali tarafından yönetilir. Kazablanka şehri şu yönetim kademelerine bölünmüştür
- Aïn Chock (Arapça:عين الشق).
- Aïn Sebaâ - Hay Mohammadi (عين السبع - الحي المحمدي).
- Anfa (أنفا).
- Ben M'Sick (بن مسيك).
- Sidi Bernoussi (سيدي برنوصي).
- Al Fida - Mers Sultan (الفداء - مرس السلطان).
- Hay Hassani (الحي الحسني).
- Moulay Rachid (مولاي رشيد).
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazablanka 2004 sayımıyla üç milyona ulaşan nüfusu ile Mağrip bölgesinin en kalabalık şehri olmuştur. Altta 10 yılda yapılan iki sayım sonucu Grand Kazablanka bölgesindeki nüfus değişimini bulabilirsiniz:
| 2004 yılında Nüfus | 2.949.805 | |||||||||
| 1994 yılında Nüfus | 2.717.125 | |||||||||
| 6 yaş (%) altındaki nüfus | 9,5 | |||||||||
| 6 ve 14 yaş arası nüfus (%) | 15,2 | |||||||||
| 15 ve 59 yaş arası nüfus (%) | 67 | |||||||||
| 60 ve üzeri nüfus (%) | 8,3 | |||||||||
| Bekarlar (%) | 43 | |||||||||
| Evli (%) | 48,7 | |||||||||
| Kaynak : Planlama Yüksek Komiserliği - Sayım 2004 (Fransızca)[4] | ||||||||||
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Yarım yüzyıl boyunca, 1910 ve 1960 arasında, şehir büyük bir gelişim geçirerek bir çekim merkezi ve Fas'ın ekonomik başkenti haline gelmiştir. Bu gelişim şehirleşmede bir devinime yol açmış, mimari alanda şehir deney merkezi haline gelmiştir.
Zamanın değişik mimari akımları ile birlikte Arap-Endülüs, art nouveau, Art Deco, Kübizm, modern mimari ve Brutalist mimari eserleri bu dönemde gerçekleşmiştir.
Birçok mimarın eserleri ile harmanlanmış eşsiz bir bütünlük bu dönemin eseridir. Bu evrede katkısı olan mimarlar Marius Boyer, Henri Prost, Albert Laprade, Joseph Marrast, Paul Tournon, Marcel Desmet, Joseph and Elias Suraqui, Jean-François Zevaco, Jabin Pierre, Adrien Laforgue, Gaston Jambert, Jean Basel, Edmond Brion, Auguste Cadet, Albert Greslin, Leonard Morandi ve Elie Azagury Wolfgang Ewerth şeklinde sıralanabilir.[5]
İlgi Merkezleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Fransız döneminde şehrin tasarımını mimar Henri Prost gerçekleştirmiştir. Yeni şehrin (Fransızca Ville Nouvelle) ana caddeleri Birleşmiş Milletler Meydanının (Place des Nations Unies) güney ve batısına radyal olarak yayılır. Bu bölgede ana bulvar ve pazar Anfa bulunmakta. Bu etkileyici bölgede eski idari binalar ve modern oteller yer almakta. Mimari olarak bu bölgede İspanyol-Mağribi stili ve Art Deco karışımı görülür.
Kazablanka Hasan II Camisi'ne ev sahipliği yapar. Fransız mimar Michel Pinseau tarafından tasarlanmış, okyanus kıyısında yer alan bu dünyanın en uzun minaresine sahip cami 25.000 kişiyi kapalı alanda, 80.000 kişiyi cami dış duvarları içerisinde hizmet verebilir. Cami Kuzey Afrika'nın en büyük ve dünyanın 3. en büyük islami ibadet alanı (Kabe ve Şah Faysal Camisi'den sonra).[6]
Cami inşasına Fransız firma Bouygues 1980 senesinde eski Fas kralının 60. doğumgününe (1989) yetiştirilmek üzere başlamış, ancak 1993 yılında açılışı gerçekleştirilebilmiştir. Tahmini bedeli 800 milyon dolardır.
Parc de la Ligue Arabe (eski adıyla Lyautey) şehrin en büyük parkıdır. Kenarında artık ibadet için kullanılmayan Kazablanka Katedrali (Cathédrale Sacré-Coeur) Mağribi mimarisinin heybetli bir örneği olarak yer alır.
Eski Medine (eski şehir - Fransız yönetimi altındaki şehir merkezi) Fas'ın diğer şehirlerinin eski merkezlerinden (Fes ve Marakeş gibi) daha az ilgi çekmektedir.
Yereller arasında ilgi çeken bir diğer merkezi ise "The Marabout de Sidi Abderrahmane"dır. Kazablanka açıklarında kayalık olan bu adaya ancak gel-git sırasında dalgalar en düşük seviyede iken ulaşılabilir. Burada Fas'ta kutsal kabul edilen Cezayir'in kurucusu Sidi Abderrhamane Thaalibi'ye ait mezar bulunmaktadır.[7] Mezara halkın ilgisi devam etmekte, şifa arayanlar ve kutsal olduğuna inananlar tarafından ziyaret edilmektedir.
Altyapı[değiştir | kaynağı değiştir]
Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazablanka, şehrin doğu-batı aksı boyunca uzayan 22 km uzunluğunda şehiriçi otoyola ve şehri kıyısıdan akan 33.5 km uzunluğunda paralı yola ( A 5 çevreyolu) sahiptir. Kazablankayı Rabat'a bağlayan A 3 paralı yolu, El Jadida'ye bağlayan A 5 çevreyolu ve Marakeş üzerinden Agadir'e bağlayan A 7 paralı yolu ile ülkenin en merkezi ve önemli kesişim noktasıdır.
Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]
Cezayir Cezayir
Montreal Kanada
Cidde Suudi Arabistan
Bordeaux Fransa
Şanghay Çin
Kuala Lumpur Malezya
Cakarta Endonezya
Dubai Birleşik Arap Emirlikleri- Paris Fransa
İstanbul Türkiye
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Notlar ve kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "rfi.fr - Uluslararası Radyo Fransa sitesi şehir mimarisi (Fransızca)". 22 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2011.
- ^ "World Weather Information Service - Casablanca". Worldweather.org. 5 Ekim 2006. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2011.
- ^ "jeuneafrique sitesi". 4 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.
- ^ FAS KRALLIĞI - Yüksek Planlama Komisyonu. "Nüfus ve Konut Sayımı, 2004". 13 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2011.
- ^ See in particular: and Houdaifa-Tayeb, "Casablanca abandons his memory"[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Fastaki Hasan II camisi, Fas". Lonely Planet. 20 Ağustos 2010. 16 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2011.
- ^ "Sidi Abderrahman'a ziyaret". Morocco.com. 22 Şubat 1999. 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2011.
Resim galerisi[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Paris Bulvarı -
Eski Medine Kalesi
