Kenneth Kaunda

Kenneth Kaunda
1. Zambiya Cumhurbaşkanı
Görev süresi 24 Ekim 1964 - 2 Kasım 1991
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	Frederick Chiluba
Bağlantısızlar Hareketi Genel Sekreteri
Görev süresi 8 Eylül 1970 - 5 Eylül 1973
Yerine geldiği	Cemal Abdünnasır
Yerine gelen	Huari Bumedyen
8. Afrika Birliği Örgütü Başkanı
Görev süresi 1 Eylül 1970 - 21 Haziran 1971
Yerine geldiği	Ahmadou Ahidjo
Yerine gelen	Moktar Ould Daddah
Kişisel bilgiler
Doğum	28 Nisan 1924(1924-04-28) Lubwa, Chinsali yakınları, Kuzey Rodezya
Ölüm	17 Haziran 2021 (97 yaşında) Lusaka, Zambiya
Partisi	Birleşik Ulusal Bağımsızlık Partisi
Evlilik(ler)	Betty Kaunda
Mesleği	Öğretmen
Dini	Presbiteryen

Kenneth David Kaunda (28 Nisan 1924 - 17 Haziran 2021), Zambiyalı öğretim görevlisi ve siyasetçi. Kaunda, Afrika kıtasında yer alan Zambiya'nın ilk devlet başkanı olarak 1964 ile 1991 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

1941 ile 1943 yılları arasında Lusaka'da bulunan Munali College'da öğretmen olarak eğitimini tamamlayan Kaunda, Lubwa'da öğretmen olarak görevine başlamıştır. 1943 ile 1945 yılları arasında aynı okulda rektör olarak görev yapan Kaunda, bu görevinin ardından orduda eğitmen olabilmek adına Lusaka'ya taşınmıştır. Ancak burada eğitmen olma talebi kabul görmeyen Kaunda, olumsuz dönüşün ardından Güney Rodezya'ya (günümüzde Zimbabve) giderek burada Bindura ve Salisbury'de bulunan maden şirketlerinde çalışmıştır.^[1]

1949'da yarı zamanlı öğretmen olarak çalışmaya başlamak adına Lubwa'ya geri dönen Kaunda, 1951'de Kuzey Rodezya Afrika Ulusal Kongresi'nin (Northern Rhodesian African National Congress - NRANC) kuzey bölgeleri için örgütlemeden sorumlu sekreteri olarak atanması ile öğretmenlik görevinden istifa etmiştir. 1953'te NRANC'nin genel sekreterlik görevini yürütmek adına Lusaka'ya taşınan Kaunda, burada genel başkan Harry Nkumbula ile birlikte faaliyetler yürütmüştür. Her iki siyasetçi de yürüttükleri politikalar nedeniyle tutuklanmış ve cezaevine girmiştir. Bu süreçte Nkumbula ile fikir ayrılığına düşen Kaunda, NRANC'den ayrılarak kendi partisi olan Zambiya Afrika Ulusal Kongresi'ni (Zambian African National Congress - ZANC) kurmuştur. Ancak Mart 1959'da partinin faaliyetleri yasaklanmış ve Kaunda Haziran 1959 tutuklanarak dokuz aylık cezasını çekmek adına yeniden cezaevine gönderilmiştir.

Kaunda'nın cezaevinde olduğu bir süreçte NRANC'den ayrılan ulusalcı Mainza Chona'da Birleşik Ulusal Bağımsızlık Partisi (United National Independence Party - UNIP) ile ZANC'nin ardılı bir parti kurmuş ve genel başkanlığını üstlenmiştir. Kaunda'nın Ocak 1960'ta cezaevinden çıkması ile UNIP'in genel başkanlığını Kaunda'ya devretmiştir.

Ülkenin 1964 yılında bağımsızlığını elde etmeden kısa bir süre önce yeni anayasa kapsamında gerçekleştirilen seçimlerde UNIP ile başarılı olan Kaunda, ülkesinin başbakanı olmuş, bölgenin Zambiya ismi ile bağımsızlığını elde etmesi ile de bağımsız Zambiya'nın ilk devlet başkanı olarak devlet başkanlığı makamına çıkmıştır. 1968, 1973, 1978, 1983 ve 1988 yıllarında 1968 seçimleri hariç muhalefet partisi ve rakibi olmadan makama yeniden seçilen Kaunda, bu süreçte iktidarını güçlendirmiştir.^[2]

Kaunda iktidarında yasaklanan muhalefet partilerinin yeniden siyasi hayata dahil edilmesi yönünde gerçekleştirilen baskılar sonucu çok partili bir seçime 1991 yılında gerçekleştiren Zambiya'da, söz konusu seçimlerde Çok Partili Demokrasi Hareketi lideri Frederick Chiluba'ya karşı yenilerek makamı 2 Kasım 1991'de kendisine devrederek 27 yıldır bulunduğu görevinden ayrılmıştır. 17 Haziran 2021 tarihinde öldü.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Kenneth Kaunda ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Özel

Genel

• Fergus Macpherson, Kenneth Kaunda: The Times and the Man (1974)
• Andy DeRoche, Kenneth Kaunda, the United States and Southern Africa (London: Bloomsbury, 2016)