Kimlik (felsefe)

Felsefede, kimlik, Latince identitas ("benzerlik") kelimesinden gelir ve her şeyin yalnızca kendisiyle olan ilişkisi demektir.^[1][2] Özdeşlik kavramı, ayırt edilemeyen özdeşlik (eğer x ve y aynı özelliklere sahipse, bunlar tekil ve aynı şey midir?) ve zamanla değişen kişisel kimlik (x kişisi belirli bir zamandayken, y kişisinin ise daha sonraki başka bir zamanda olduğu durumda yine tekil ve aynı kişi midir?) de dahil olmak üzere birçok felsefi sorgulamanın oluşmasına yol açar. Niteliksel özdeşlik ve sayısal özdeşlik arasındaki ayrımı yapabilmek önemlidir. Örneğin, annesi seyrederken birbiriyle aynı bisikletleri kullanan iki çocuğun yarıştığı varsayılırsa, bir yanda iki çocuğun aynı bisikleti kullanması (niteliksel özdeşlik), diğer yanda aynı anneye sahip olması (sayısal özdeşlik) arasındaki farktır.^[3] Burada işlenecek konu daha katı şekilde olan sayısal özdeşliktir. Felsefi kimlik kavramı, psikoloji ve sosyal bilimlerde kullanılan ve daha aşina olunan kimlik kavramından farklıdır. Felsefi kavram daha çok x ve y'nin sadece ve sadece tek ve aynı şey veya birbirleri ile birebir eş olanlar arasındaki ilişkiye odaklıdır (ör. eğer, sadece ve sadece x=y ise). Sosyolojik kimlik kavramı ise bu durumun aksine, kişinin benlik algısı, sosyal sunumu ve daha genel anlamda kişinin kendisini diğerlerinden ayıran benzersiz veya niteliksel özelliklerine odaklıdır (ör. kültürel kimlik, cinsiyet kimliği, ulusal kimlik, çevrimiçi kimlik ve kimliği oluşturma süreçleri)

Özdeşliğin metafiziği[değiştir | kaynağı değiştir]

Metafizikçiler ve filozoflar farklı sorular sorarlar:

• Bir nesnenin kendisiyle aynı olması, o nesne için ne anlam ifade eder?
• Eğer x ve y eş benzerse (aynı şeyse), her zaman eş benzer mi olmalılar? Mutlak benzer midirler?
• Bir nesnenin zamanla değişmesine rağmen aynı olması o nesne için ne ifade eder? (elma_t ile elma_t+1 aynı şeyler midir?)
• Eğer nesnenin parçaları zamanla değiştirilirse, Theseus'un gemisi örneği gibi, ne açıdan aynı kalır?

Kimlik yasası Klasik Antik Çağ'a dayanır. Gottfried Leibniz'in x ve y ancak ve ancak x için doğru olan her şeyin y içinde doğru olması şartıyla x ve y'nin birbirine eşit olduğunu kabul etmesi, modern özdeşliğin formülasyonudur.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Stanford Encyclopedia of Philosophy: Identity 23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., First published Wed 15 Dec 2004; substantive revision Sun 1 Oct 2006.
• Stanford Encyclopedia of Philosophy: Identity over time 8 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. First published Fri 18 March 2005.
• Stanford Encyclopedia of Philosophy: Personal identity 30 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. First published Tue 20 Aug 2002; substantive revision Tue 20 Feb 2007.
• Stanford Encyclopedia of Philosophy: Relative identity 12 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. First published Mon 22 April 2002.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• Gallois, A. 1998: Occasions of identity. Oxford: Oxford University Press. 0-19-823744-8 Google books 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Parfit, D. 1984: Reasons and persons. Oxford: Oxford University Press. 0-19-824908-X Google books 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Robinson, D. 1985: Can amoebae divide without multiplying? Australasian journal of philosophy, 63(3): 299–319. DOI:10.1080/00048408512341901
• Sidelle, A. 2000: [Review of Gallois (1998)]. Philosophical review, 109(3): 469–471. JSTOR 16 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sider, T. 2001: [Review of Gallois (1998)]. British journal for the philosophy science, 52(2): 401–405. DOI:10.1093/bjps/52.2.401