Mülteci

Mülteci, dini, milliyeti, belirli bir toplumsal gruba üyeliği veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm gören veya göreceği korkusu ve endişesi taşıyan, bu sebeple ülkesinden ayrılan/ayrılmak zorunda bırakılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek istemeyen, iltica ettiği ülke tarafından endişeleri haklı bulunan kişi.

BM'nin tanımı ile mülteci, "ırkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği konusunda haklı bir korku taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönmeyen veya dönmek istemeyen kişi"dir.

Mültecilik, hukuki bir statüdür.

Mülteci olduğu iddiasıyla ülkesini terk eden ama mültecilik statüsü başvurusu sonuçlanmamış kişiler "sığınmacı" olarak adlandırılır. Mülteci ise sığınma başvurusu kabul edilen kişidir.^[1] Sığınma talebi geri çevrilen kimseler sığınmacı olarak nitelendirilemeyeceğinden, sığınmacı sıfatını kullanabilmek için kişi endişelerinde, korkularında haklı bulunmuş olmalıdır. Bu iki kavram günlük hayatta sık sık karıştırılmakta ve yanlış kullanılmaktadır.

Sığınma hakkı[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, sığınma hakkını şöyle tanımlar: "Herkesin zulüm karşısında başka ülkelere sığınmacı ve bu ülkelerce sığınmacı işlemi görme hakkı vardır" (madde 14/1). Göçmenlere bazen ekonomik sığınmacı denilmektedir. Toplu sığınma, iç savaşlar ve çatışmalarda, yoğun baskılarda, büyük afetlerde ortaya çıkmaktadır. Bireysel sığınma daha çok siyasal sebeplerledir. Bazen yabancı elçilikler, savaş gemileri ve uçaklar kendilerine sığınanları korur. Yurtsuzlar da bazen mülteci konumundadırlar.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

UNHCR'ın kuruluşu ve 1951 Cenevre Mülteci Sözleşmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

İkinci Dünya Savaşı sonrasında yerinden edilen milyonlarca insanın hakkını korumak adına 14 Aralık 1950 tarihinde Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği tüzüğü yayımladı. Dönemin üye olan 26 ülke temsilcisine sözleşme metninin tamamlanması için Cenevre'de toplanılacağı bildirildi. Bunun sonucunda,1951 yılının Temmuz ayında sözleşmenin ilk hali tamamlandı.^[2] 22 Nisan 1954 tarihinde yürülüğe girmiştir. Yürürlüğe giren ilk versiyon İkinci Dünya Savaşı'nın etkilerini gidermeye yönelik olması sebebi ile coğrafi kısıtlamalar içeriyordu. Bununla beraber geçici olması da getirdiği bir diğer problemdi. Bu sebeple1967 Protokolü adı altında Mülteci sözleşmesinde bazı değişiklikler yapıldı.1967 Protokolü, Mülteci Sözleşmesine evrensel bir nitelik kazandırdı.^[3] Mülteci sözleşmesinin temel dayanağı 10 Aralık 1948 tarihinde kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Beyannamesidir.^[2] Türkiye Cumhuriyeti, 5 Eylül 1961 tarihli Resmi Gazete'de Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 28 Ağustos 1961 tarihinde kabul edildiği duyurulmuştur.^[4]

Cenevre Mülteci sözleşmesine göre, Mülteci kavramı şu şekilde tanımlanmıştır; ırk, din, milliyet, kimlik, belirli bir sosyal gruba üyelik veya siyasi görüş nedeniyle zulüm görme korkusu nedeniyle ülkelerine dönemeyen veya dönmek istemeyen kişidir.^[3]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016.
^ ^a ^b "1951 Mülteci Sözleşmesi: 70 yıllık hayat kurtaran koruma". UNHCR Türkiye. 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022.
^ ^a ^b Convention and Protocol Relating the Status of Refugees. 29 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022.
^ "5 Eylül 1961 Resmi Gazete" (PDF). 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022.