Medyum (roman)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| The Shining | ||||
 Romanın ilk Türkçe baskısının kapak görseli | ||||
| Yazar | Stephen King | |||
|---|---|---|---|---|
| Çevirmen | Mehmet Harmancı | |||
| Ülke | ABD | |||
| Dil | İngilizce | |||
| Konular | Alkol bağımlılığı, Psişik güçler/Telekinezi Doğaüstü olaylar, Hayaletler. | |||
| Türler | Roman (Gotik, Korku, Gerilim) | |||
| Yayım | 1977 | |||
| Yayımcı | Doubleday, 1977 Altın Kitaplar, 1977 | |||
| Medya türü | 2. Hamur kâğıt, karton kapak, ciltsiz | |||
| Sayfa | 447 sayfa (Doubleday) 396 sayfa (Altın Kit.) | |||
| ISBN | 0743424425 (özgün) 9754055858 (Türkçe) | |||
| Seri | ||||
| ||||
Medyum (Özgün adı: The Shining), Amerikalı yazar Stephen King'in 1977 tarihli gotik/korku romanı. Özgün çevirisi Işıltı, Şavkıma ya da Parlama olan roman, Stephen King'in yayımlanan üçüncü romanı ve kağıt kapaklı (paperback) yerine ciltli (hardcover) olarak basıldığı halde bestseller olabilmiş ilk kitabıdır. Romanın başarısı King'in korku yazarı olarak ününü pekiştirdi ve piyasadaki yerini sağlamlaştırdı.
Stephen King, romana The Shining adını verirken John Lennon'ın 1970 tarihli Instant Karma! adlı şarkısında geçen "We all shine on…" dizesinden etkilendi. Sözler nakarat kısmında aralıklı olarak tekrarlıyor.[1][2] Romanın olay örgüsünde ise Overlook Oteli'nin baş aşçısı Hallorann, hikâyenin ana karakteri olan beş yaşındaki Danny'nin de kendisiyle benzer psişik yeteneklere sahip olduğunu keşfeder. Otelden ayrılırken Danny ile bir konuşma yapar. Söylediğine göre Hallorann çocukken, büyükannesiyle karşılıklı dudaklarını kullanmadan yalnızca düşünce gücüyle sohbet edebiliyorlardır. Büyükannesinin bu yeteneğe "Işıltı (The Shining)" adını verdiğini söyler.
Amerika'da romanın ilk baskısı yapıldığında, aynı yıl Türkiye'de Mehmet Harmancı'nın çevirisiyle Altın Kitaplar tarafından Medyum adıyla yayımlandı. Stephen King'in Türkçede yayınlanan ilk kitabı olan bu romanın Türkçe yayın hakları halen Altın Kitaplar'da olup, Ağustos 2021'de 19'uncu baskısı yapıldı. (ISBN 975-405-585-8).
Konusu[değiştir | kaynağı değiştir]
Roman, alkolizm sorunları ve öfke kontrol bozukluğu nedeniyle öğretmenlik işini kaybeden Jack Torrance adındaki yazarın alkolü bırakması, kendisi ve ailesinin hayatını düzene koyma çabası ile başlar. Bir arkadaşının önayak olmasıyla dağ başındaki Overlook Oteli'nin kapalı olduğu kış ayları boyunca bakıcılık işini kabul eder. Bu büyük lüks otelin bakıcılığını ailesini de yanına alarak yapmaya başlayan Jack Torrance, bir yandan yarım kalan kitabını tamamlamaya çalışmaktadır. Overlook Oteli'nin karanlık geçmişiyle bağlantılı gariplikler baş göstermeye başlar ve olay örgüsü gerilim derecesini arttırarak devam eder.
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Maine'de geçen Carrie ve Salem's Lot romanlarından sonra King, bir sonraki kitabı için bir tempo değişikliği arayışındaydı: "Yeni romanım farklı bir geçmişe sahip olsun diye Maine'den bir yıl kadar uzakta kalmak istedim."[3] King, mutfak masasının üstüne bir ülke haritası açarak rastgele bir yeri seçti: Boulder, Colorado.[4]
30 Ekim 1974'te karısı Tabitha ile birlikte Colorado'da Estes Park yakınlarındaki The Stanley Otel'e giriş yaptı. İlk gece oteldeki tek misafir onlardı: "Oraya vardığımızda kapanmaya hazırlanıyorlardı. Uzun ve boş koridorlarda kendimizi beklerken bulduk."[3]
On yıl öncesinde Ray Bradbury'nin "The Veldt" adlı öyküsünü okumuş olan King, gördüğü hayalleri gerçeğe dönüşen bir karakter yazmak için ilham aldı. Psişik güçlere sahip bir çocuk hakkında Lunapark'ta geçen ve Darkshine adını verdiği bir hikâye yazmaya başladı. Ancak bunu devam ettirmedi ve gece boyunca bu hikâye üzerine düşündü.[5]
King ve Tabihta ertesi akşam otelin koca salonunda kayıttan çalan bir orkestra müziği eşliğinde tek başlarına yemek yediler. "Bizim masamız dışında tüm sandalyeler masaların üzerine kapaklanmış vaziyetteydi. Müzik koridorda yankılanıyordu. Tanrı sanki bütün bunları fark etmem için beni buraya getirdi diye düşündüm. O gece yattığımda artık tüm hikâye kafamda şekillenmişti."[6]
"O gece rüyamda üç yaşındaki oğlumun otel koridorlarında koştuğunu gördüm. Omzunun üzerinden bana bakıp gözlerini fal taşı gibi açarak çığlığı bastığını gördüm. Bir yangın hortumu tarafından kovalanıyordu. Ter içinde uyandım. Bir sigara yakıp pencereden Rockies'e bakan bir sandalyeye oturdum. Artık kitabın tüm iskeleti avuçlarımın içindeydi."[4]
King romanı yazarken ayrıca, Shirley Jackson'un Tepedeki Evin Laneti (The Haunting of Hill House, 1959) adlı romanından,[7] Poe'nun Usher Evi'nin Çöküşü (The Fall of the House of Usher, 1839) ve Kızıl Ölümün Maskesi (The Masque of the Red Death, 1842) adlı öykülerinden[5] ve Robert Marasco'nun Yakılan Teklifler (Burnt Offerings, 1973) adlı romanından büyük ölçüde etkilendi.[4] Olay örgüsü aynı zamanda Guy de Maupassant'ın The Inn adlı öyküsüyle de karşılaştırılır.[8]
Devam romanı[değiştir | kaynağı değiştir]
Stephen King, 19 Kasım 2009'da Toronto'daki Canon Tiyatrosu'ndaki bir okuma sırasında, dinleyicilere The Shining'in devamı niteliğinde bir kitap yazacağına dair ipuçları verdi. Bu fikir "Peki Danny'ye ne oldu?" sorusundan sonra zihninde şekillenmeye başladı.[9] Doktor Uyku (Doctor Sleep, 2013) olarak adlandırdığı romanın konusu, New Hapshire'da yaşayan Danny Torrance etrafında dönüyordu ve bakım evinde ölüm döşeğindeki hastalara bakım işlerini üstlenen 40 yaşındaki Danny, onların ölüme geçişlerini güçlerini kullanarak kolaylaştırıyordu.
Uyarlamalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Roman, Amerikalı yönetmen Stanley Kubrick tarafından 1980 yılında aynı adla sinemaya uyarlandı. Yapımcılığını Kubrick'in üstlendiği filmin senaryosunda Kubrick'le birlikte Diane Johnson bulunuyor. Filmin baş rollerinde Jack Nicholson ve Shelley Duvall oynadı. Film, birçok kaynağa göre Türkiye'de özgün ismiyle gösterilmiş olmakla birlikte, bazı kaynaklarda ayrıca Cinnet adıyla gösterildiği de not düşülmüştür.
Stephen King, filmin ana teması ve Wendy (Jack'in karısı) karakterinin ele alınış biçiminden ötürü hayal kırıklığı yaşadı. Buna rağmen film, yapılmış en iyi korku filmleri listesinde kendine yer buldu.[10] King'in Yabancı (The Outside, 1980) adlı romanı ise, Kubrick'in filmi yorumlayışına dair bir eleştiri de içerir.[11]
Roman daha sonra bir mini tv dizi olarak tekrar uyarlandı. Dizinin ilk gösterimi American Broadcasting Company'de 1997 yılında yapıldı. Stephen King, romana sadık bir yapım olması için çekim aşamalarını yakından takip etti. Dizi popülerlik kazandı ve beğeni topladı. Ancak eleştirmenler penceresinde Kubrick'in filmine kıyasla oldukça sönük kaldı.[12][13]
Eser, 2016 yılında bir operaya uyarlandı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ King, Stephen; Underwood, Tim; Miller, Chuck (1989). Bare bones : conversations on terror with Stephen King. Internet Archive. New York : Warner Books. ISBN 978-0-446-39057-6.
- ^ "Stephen King, The Shining için John Lennon şarkısından ilham almış". Independent Türkçe. 11 Mayıs 2020. 18 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022.
- ^ a b "The Stephen King Companion" Beahm, George Andrews McMeel press 1989
- ^ a b c "Stephen King: America's Best-Loved Boogeyman" Beahm, George Andrews McMeel Press 1998
- ^ a b "Stephen King: The Art of Darkness" Winter, Douglas E. Plume 1984
- ^ "Guests and Ghosts". web.archive.org. 18 Ekim 2006. 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022.
- ^ "The Annotated Guide to Stephen King" Collings, Michael R. Starmount House 1986
- ^ "Biography of Guy de Maupassant, Father of the Short Story". ThoughtCo (İngilizce). 14 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022.
- ^ Breznican, Anthony (2013-01-18). "Stephen King on His Shining Sequel". Entertainment Weekly (1242): 56–57.
- ^ Thomson, David (2013-03-25). "The Days and Nights at the Overlook". New Republic. Vol. 244, no. 4. pp. 56–58.
- ^ Nordine, Michael; Nordine, Michael (21 Mayıs 2018). "'The Outsider': Stephen King Reaffirms His Hatred of Stanley Kubrick's 'The Shining' in New Novel". IndieWire (İngilizce). 24 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022.
- ^ Smith, Greg (Summer 2002). "The Literary Equivalent of a Big Mac and Fries?: Academics, Moralists, and the Stephen King Phenomenon". Midwest Quarterly. 43 (4): 329–345.
- ^ Walls, Jeannette (August 1996). "Redrum, he wrote". Esquire. Vol. 126, no. 2. p. 22.
