Merseyside

Merseyside
Ülke	Birleşik Krallık
Ülke	İngiltere
Bölge	Kuzey Batı İngiltere
Merkez	Liverpool
Yüzölçümü
• Toplam	646.7 km²
Nüfus  (2011)
• Toplam	1,381,189
• Yoğunluk	2.200/km²

Merseyside Metropoliten Kontluğu, Birleşik Krallık'a bağlı İngiltere ülkesinin Kuzey-Batı bölgesinde 1974'ten 1986'ya kadar birinci seviyede yerel idare metropoliten kontluğu olmuş; 1986'da lağvedilip görev ve yetkileri eski alt metropoliten bölgelere verilmiştir. Fakat Merseyside yine de kraliyet seremonileri için törensel kontluk olarak kalmıştır.

Eski metropoliten kontluğun bazı stratejik görev ve yetkileri, örneğin kamu kitle yolcu nakliyatı için "Merseytravel" ve bölgede polis görevi yapan "Merseyside Polisi", için özel birleşik idare kurulları kurulmuştur. Törensel Merseyside Kontluğu için, Kraliyet otoriteleri Kraliçe'nin yerel temsilcisi olarak "Lord Lieutenant" ve "High Şerif" adı verilen özel işlevli kişiler atamaktadır.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Merseyside Liverpool'un hemen kuzeyinde İrlanda Denizi'ne karışan ve kontluğa isim olarak seçilen "Mersey Nehri"'nin halicinin iki tarafında bulunan ve merkezi Liverpool olan bir şehirleşmiş bölgedir.

Merseyside Metropoliten Kontluğu yüzölçümü 645 km²; 2005 tahminine göre nüfusu 1.365.900 kişi ve nüfus yoğunluğu 2.118 kişi/km² dir.

Mersey halici Merseyside'ı eşit büyüklükte olmayan iki kısma böler. Bu iki kısım Liverpool'da bulunan iki Mersey kara yolu tüneli; güneyde Runcorn'da bulunan kara yolu ve otoyol köprüleri ile ve demiryolu ile birbirine bağlanır. Bu iki yakayı bağlayan bir diğer yolcu nakliye vasıtası ise 19. yy.da çok popüler olan, ama 20.yy dan beri nostalji vasıtasına dönüşen, "Mersey Feri" seferleridir.

Halicin batısında bulunan Wirral yarımadası alanı daha küçüktür. Merseyside'ın halicin doğusunda kalan kısmı kuzeyde Lancashire Kontluğu ile; doğuda Greater Manchester Metropoliten Kontluğu ile ve güneyde Cheshire Kontluğu ile sınır komşusudur.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Merseyside kavramı ilk defa "1958 Yerel İdare Kanunu" için bir "Özel Gözden Geçirme" projesinde ortaya çıkmıştır. 1958-1966 döneminde "İngiltere için Yerel İdare Komisyonu" 1962'de o zamanlar kontluk beldeleri şeklinde organize edilmekte olan Liverpool/Bootle/Birkenhead/Wallasey bölgesini inceledi. 1965'te ise "Özel İnceleme Bölgesi" adıyla bu incelemeye Widnes ve Runcorn da eklendi. Bu incelemelerin sonuçları bir raporun ilk taslağı olarak yayınlandı. Ama bu komisyon ana raporunu hazırlamaya vakit bulamadan 1966'da lağvedilip sonuçlar ortada kaldı.

Bunun yerine tüm İngiltere yerel idare sistemini inceleyip geniş kapsamlı bir rapor hazırlamak için bir Krallık Komisyonu kuruldu. Bu "Krallık Komisyonu"nun raporu "Radcliffe-Maud Raporu" adıyla yayınlandı. Bu raporun burada ilgi çeken tarafında tüm güneybatı Lancashire ve kuzeybatı Cheshire'i içine alan ve güneyde Chester'den kuzey'de Ribble Nehrini uzanacak çok geniş bir "Merseyside" kurulması ve bu büyük yerel idarenin dört bölgeye (yani Southport/Crosby; Bootle/Liverpool; St Helens/Widnes ve Wirral/Chester bölgelerine) bölünmesi tavsiye edildi.

1970 bu tavsiyenin bir kısmını gerçekleştiren (günümüzde ismi Merseytravel olan) "Mersey Yolcu Taşıma İdaresi" faaliyet alanında şehirleşmiş Liverpool ve Wirral'ı içine almaktaydı; ama Southport ve St Helens bu idare faaliyet alanı dışında kalmaktaydı.

1970'te yapılan seçimlerde hükûmet değişti ve bir Muhafazakâr Parti hükûmete geldi. Bu yeni hükûmet "Radcliffe-Maud Raporu" sonuçlarının hepsini kabul etmedi. Ancak rapordaki Mersey bölgesinde iki seviyeli bir metropoliten yerel idaresi kurulma teklifini kabul etti. Hukumetin kabul ettiği prensipleri açıklayan ve halkın görüşlerini isteyen bir "Beyaz Rapor" 1971'de yayınlandı. Bunun tavsiyeleri çok değiştirilerek 1972'de "1972 Yerel İdare Reformu Kanun" taslağı parlamentoya sevkedildi. Bu kanun teklifinde Raporda tavsiye edilen Mersey bölgesinin kuzeyi ve güneyi kesilip (Chester ve Ellesmere Port Mersey bölgesine alınmadan ama Southport'u alan) yeni bir şekilli Merseyside bölgesi kurulması öngörülmekte idi. Parlamento'da bu kanun teklifi daha da değiştirilip Skelmersdale ve civarı Mersey bölgesi kapsamından çıkartıldı ve St Helens ve Huyton bölündü. En son olarak "1972 Yerel İdare Reformu Kanunu" parlamentodan çıktığında günümüzdeki sınırlar ve içindeki bölümlerle Merseyside oluşturulmuştu.

Bu kanunla Merseyside kurulması ile - 6'si kontluk beldesi (county borough) ve ikisi belediye beldesi (municipal borough) olan - 22 eski yerel idare kurulunun kaldırılarak yeniden reorganize edilmesini kabul edilmişti.

Bu kanunun bütün şartlarına uyulup yapılan hazırlıklar sonunda kanun 1 Nisan 1974'te efektif olarak uygulanmaya başlandı ve Merseyside Metropoliten Kontluğu birinci seviyede stratejik yerel idare olarak ve altında ikinci seviyede 5 metropoliten bölge idaresi ile çalışmaya başladı.

1974 ile 1986'da Merseyside'da bu iki seviyeli yerel ve yerel idare olarak yürütüldü.

Fakat 1979'da hükûmete gelen Margaret Thatcher'in Muhafazakâr Parti hükûmeti, özellikle rakip partilerin politika odakları olan, büyük metropoliten kontluklardan gocunmaktaydı. 1986'da Margeret Thatcher hükûmeti 1974'te kurulan bütün metropoliten kontlukları lağvetti ve bunların konseylerini ve idare desteklerini kapattı. Böylece "Merseyside Metropoliten Kontluğu" da kaldırılmış oldu. Bu tarihten sonra o zamana kadar ikinci seviyede olan metropoliten bölge yerel idare konseyleri "tek seviyeli yerel idare" olarak faaliyete geçtiler. Bu durum günümüz de devam etmektedir.

Ama İngiltere hukukunun bir acayipliğinden olacak "1972 Yerel İdare Reformu Kanunu" yeni bir kanunla ortadan kaldırılmadığı için, hukuken "Merseyside", hem metropoliten kontluk olarak hem de törensel kontluk olarak, hala kanunen mevcut bulunmaktadır.

Diğer taraftan Merseyside bölgesinde yaşayan halkın "Merseyside"li olma kavramını çok şiddetle değil de genellikle kabul ettikleri hakkında araştırma sonuçları bulunmaktadır. 2000'li yıllarda Sefton ve Wirral bölgelerinde "İpsoso MORİ" sosyal araştırma şirketinin sondaj anketlerinde bu bölgelerde oturanların Merseyside kavramına bağlığının "nispeten kuvvetli" olduğunu (ama "gayet kuvvetli" olmadığını) ortaya çıkartmıştır. Fakat aynı anket sonuçlarına göre, bu yerlerin sakinleri eski 1974 öncesi yerel idarelere daha da kuvvetle bağlı olduklarını bildirmişlerdir.^[1]

Alt-bölümleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1974 ile 1986 döneminde Merseyside Metropoliten Kontluğunun alt seviyesinde ikincil seviyede bulunan ve 1986'dan sonra Merseyside lağvedilip törensel metropoliten kontluğa dönüştürüldükten sonra tek seviyeli yerel idare statüsü kazanan "metropoliten bölgeler (metropoliten districts)" şu haritada gösterilmektedir:

Liverpool Şehri Sefton Metropoliten Borough Knowsley Metropoliten Borough St Helens Metropoliten Borough Wirral Metropoliten Borough

Törensel Merseyside Metropoliten Kontluğu içinde 5 tane "tek-seviyeli-yerel-idare konseyi" statülü "şehir" ve "metropoliten borough" idare birimi; idare merkezleri; içlerinde bulunan önemli yerleşkeleri listesi ve birer görüntü şöyle verilmiştir:

Kontluk	Tek Seviyeli Metropoliten Şehir veya Borough		İdare Merkezi	Diğer yerleşkeler	Görüntü
Törensel Merseyside Metropoliten Kontluğu	Liverpool Şehri Tek Seviyeli		Liverpool
	Sefton Metropoliten Borough Tek Seviyeli		Bootle	Ainsdale, Aintree, Bootle, Crosby, Formby, Great Altcar, Great Crosby, Hightown, Ince Blundell, Litherland, Little Altcar, Little Crosby, Lydiate, Maghull, Melling, Netherton, Seaforth, Sefton, Southport, Thornton, Waterloo
	Knowsley Metropoliten Borough Tek Seviyeli		Huyton	Kirkby, Prescot, Whiston, Halewood, Cronton
	St Helens Metropoliten Borough Tek Seviyeli		St Helens	Newton-le-Willows, Haydock, Rainhill, Eccleston, Earlestown, Rainford, Billinge
	Wirral Metropoliten Borough Tek Seviyeli		Wallasley	Bebington, Bidston, Birkenhead, Heswall, Hoylake, New Brighton, West Kirby.

Geri kalan görevler[değiştir | kaynağı değiştir]

Merseyside Metropoliten Kontluğu yerel idaresi 1986'da lağvedilimesine rağmen bazı yerel ve yerel hizmetlerin kontluk sınırları içinde tek elden planlanıp idare edilmesi gerekmiştir. Bu hizmetleri sağlayan kurumlar için 5 metropoliten bölge yerel idaresi özel temsilci seçerek birleşik idare kurulları kurmuşlar ve bu kurullar planlama ve idare etme işlerini üzerlerine almışlardır. Bu kontluğun tümü için birleşik idare edilen kurumlar şunlardır:

• Merseyside Polis
• Merseyside İtfaiye ve Kurtarma Hizmeti
• Merseytravel - Merseyside sınırları içinde kamu kitle yolcu nakliyatının planlanıp' idare edilip işletilmesi. Özellikle Merseyrail varoşlar demiryolu ağı.
• Merseyside Çöp ve diğer atık maddeleri ortadan kaldırmak için idare
• Merseyside Emeklilik Fonu idaresi. Eski Merşeyside çalışanları için emeklilik fonlarının idare ve işletilmesi. Bu Wirral Borough Konseyi tarafından idare edilmekte ve kontluk içinde çeşitli şubeleri bulunmaktadır.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Merseyside'daki toplam ekonomik faaliyeti (cari fiyatlarla £mil. olarak) gösteren bölgesel gayrisafi katma değerler aşağıdaki tabloda verilmiştir:^[2]

Görülebilecek yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ingilizce Wikipedia "Merseyside" maddesi 3 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Merseyside ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Curlie'de Merseyside (DMOZ tabanlı) (İngilizce)
• Mersey Wiki (İngilizce)
• Merseyside RTR (Brian Gills websitesi 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Kamu kitle tasimasi Merseytravel websitesi 27 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Merseyside Polis websitesi (İngilizce)
• Merseyside Itfaiye ve Kurtarim Servisi website 16 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Merseyside.com yerel harita, A-Z, soak indeksi 20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Merseyside Today - yiresel kilavuz 3 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Mersey Reporter History - Merseyside Tarih 21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Merseyside Isyerleri icin online bilgi 8 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)