Nazım Terzioğlu
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Nazım Terzioğlu | |
|---|---|
 | |
| İstanbul Üniversitesi Rektörü | |
| Görev süresi 28 Ekim 1969 - 31 Mayıs 1974 | |
| Yerine geldiği | Ekrem Şerif Egeli |
| Yerine gelen | Haluk Alp |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1912 Kayseri, Türkiye |
| Ölüm | 20 Eylül 1976 (64 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Ölüm nedeni | Kalp krizi |
| Evlilik(ler) | Meliha Terzioğlu |
| Çocuk(lar) | Tosun Terzioğlu |
| Bitirdiği okul | Göttingen Üniversitesi Münih Üniversitesi |
| Mesleği | Matematik Profesörü , Akademisyen |
Nazım Terzioğlu (1912, Kayseri - 20 Eylül 1976, Silivri, İstanbul), Türk matematikçi.
İstanbul Üniversitesi'nde Fen Fakültesi dekanı (1950-1952) ve rektör (1969-1974) olarak görev yaptı. 1965-1967 yıllarında Karadeniz Teknik Üniversitesi'nin kuruluşu için çalışmalar yaptı. İstanbul Üniversitesi'nde Matematik Araştırma Enstitüsü'nü kurmuş; bilim kültürü ve matematik tarihine ilişkin çalışmalar yapmıştır.
Biyofizyolog Meliha Terzioğlu'nun eşi, matematikçi Tosun Terzioğlu'nun babasıdır.
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1912'de Kayseri'de doğdu. İlköğrenimini Kayseri'de, orta öğrenimini İstanbul ve İzmir'de yaptı. O yıllarda ülkedeki en iyi matematik öğretmenlerine sahip olan[1]İzmir Atatürk Lisesi’nden 1930 yılında mezun oldu. Milli Eğitim Bakanlığı'nın açtığı sınavı kazanarak matematik alanında yüksek öğrenim görmek üzere Almanya’ya gönderildi.
Götingenve Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi üniversitelerinde yüksek öğrenim gördü. “Finsler Uzayı Hakkında” başlıklı tezi ile[2] Konstantin Karatodori'nin danışmanlığında doktorasını yaptı. Türkiye'ye döndükten sonra İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Enstitüsü'nde asistan olarak 1937'de göreve başladı. İstanbul Tıp Fakültesi Genel Fizyoloji Enstitüsü'nde asistan olan Meliha İnay ile evlendi (1941).[3] Ertesi yıl oğlu Tosun dünyaya geldi.
1942'de doçent ünvanını aldı ve ertesi sene Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi'nde yeni kurulan Matematik Enstitüsü'ne profesör olarak atandı. 1944'te tekrar İstanbul Üniversitesi'ndeki görevine döndü.
1950-1952 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi dekanı olarak görev yaptı. İstanbul Üniversitesi Jeofizik Enstitüsü'nü, İstanbul Baltalimanı'nda Hidrobiyoloji Enstitüsü'nü ve Uludağ'da Kozmik Işın Araştırmaları Laboratuvarı'nı kurdu. 1953'te İstanbul Üniversitesi Matematik Enstitüsü Analiz Kürsüsü Başkanı oldu. Kurucuları arasında bulunduğu "Türk Sırfî ve Tatbikî Matematik Derneği"'nin (daha sonraki yıllarda Türk Matematik Derneği adını almıştır) yirmi yıl boyunca başkanlığı yaptı. 1961'de lise öğrencilerine yönelik Türkiye çapında bir matematik yarışması organize etti ve 1963-1969 yılları arasında lise öğrencileri için 34 matematik kitabının yayınlanmasını sağladı. 1966-1972 yıllarında Balkan Matematikçiler Birliği (Union Balkanique des Mathematiciens)'nin başkanlığını yaptı.
1965-1967 yıllarında Karadeniz Teknik Üniversitesi'nin kuruluşu için çalıştı. 1967'de İstanbul Üniversitesi'ndeki görevine döndü.
1969-1971 yılları arasında İstanbul Üniversitesi rektörü olarak seçildi ve bu görevi iki dönem sürdürdü. İstanbul Üniversitesi'nin Avcılar'daki kampüsünün inşaatı onun rektörlüğü sırasında başladı. Bürokratik engellerin aşılıp İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi'nin inşaatının başlatılmasını; Enez ilçesinde üniversite için arazi temin edilmesi ve Enez Sosyal Tesisleri'nin büyük kısmının inşasını sağladı.
1971 yılında Fen Fakültesi bünyesinde Matematik Araştırma Enstitüsü'nü kurdu ve bir matematik kütüphanesi oluşturdu. Bilimsel araştırma faaliyetlerini yeniden canlandırmak amacıyla Silivri’de tüzel kişiliği haiz ve Fen Fakültesi’ne bağlı bir “Matematik Araştırma Enstitüsü” kurdu. 1973 yılında faaliyete geçen enstitünün kurucu müdürü olarak görev yaptı. İnşa edilen tesislerde ulusal ve uluslararası birçok bilimsel etkinlik düzenledi. Matematik Enstitüsü'ndeki yöneticiliği sırasında bilim kültürü ve matematik tarihine ilişkin sağladığı önemli katkılar arasında Pergeli Apollonios'un konikler hakkındaki Conica adlı eserinin, Musa bin Şakir tarafından Mecmuâtü'r-risâil' adıyla yapılan Arapça çevirisinin ön sözünün tıpkıbasımı ile bu eserin kayıp sekizinci kitabının başka kaynaklardan yararlanarak İbn-i Heysem tarafından yeniden yazılmış nüshasının tıpkıbasımını yayımlanması önemlidir. Conica'nın ilk yedi kitabını yayına hazırlamakta olan Terzioğlu, Silivri'deki tesislerde Finlandiyalı matematikçi Rolf Nevanlinna onuruna düzenlenen bir sempozyum sırasında 20 Eylül 1976 günü kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti.
Kurduğu matematik enstitüsüne ölümünden sonra adı verilmiştir (Merkez, 2001 yılında kapatılmıştır).[2] Terzioğlu'nun çabasıyla 1970'lerde üniversite tarafından satın alınan Suphi Paşa Konağı'nın bir salonuna adı verilmiştir.
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kitâb al-Mahrûtât. Das Buch der Kegelschnitte des Apollonios von Perge (İstanbul, 1981).
- Das Achte Buch zu den “Conica” Apollanics von Perge / rekonstruiert von: Ibn al-Hayşam (Matematik Araştırma Enstitüsü, 1974).
- Das Vorwort des Astronomen Banî Musa b. Şâkir zu den Conica des Apollonios von Perge (İstanbul Güzel Sanatlar Matbaası, 1974).
- Analiz Problemleri (İstanbul, 1973).
- Lise Fen Kolu İçin Modern Geometri: Fasikül I- II- III (Georges Papelier'den çeviri; İstanbul, 1968).
- Diferansiyel ve integral Hesap (Edmund Landau'dan çeviri; İstanbul 1961).
- Lise Fen Kolu İçin Modern Geometri: Konikler (Ahmet Nazmi İlker ile, İstanbul 1960).
- Liseler İçin Cebir Temrinleri (Paul Aubert ve Georges Papelier'den çeviri; İstanbul 1960).
- Finsler Uzayında Gauss-Bonnet Teoremi (İstanbul, 1948).
- Fonksiyonlar Teorisine Başlangıç / Fonksiyonlar Teorisi. 2 Cilt. (Konrad Knopp'dan çeviri, İstanbul 1938-1939).
- Über Finslersche Raeume (Münih, 1936).
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Yıldırım, Nuran. "Nazım Terzioğlu". Bilim Tarihi dergisi, Sayı 16, Şubat 1993. 10 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
- ^ a b "İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü Tarihçesi". İstanbul Üniversitesi Matematik Bölümü web sietsi. 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.
- ^ Nesipoğlu, Gamze. "Prof. Dr. Meliha Terzioğlu (1915-1995): Türkiye'de Fizyoloji Alanına Kazandırdıklarıyla "Yirminci Yüzyılın Önde Gelen Kadınları"ndan" (PDF). Nobel Medicus 14 (3), Yıl 2018. 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.
