Oksitosin
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Oksitosin (İngilizce: Oxytocin), primer olarak beyinde nöromodülatör görevi olan bir memeli hormonudur. Beyinde Hipotalamusta sentez edilir ve arka Hipofizden salınır. Oksitosinin, doğum ve emzirme konusundaki iyi bilinen işlevlerinin ötesinde, aynı zamanda biliş, hoşgörü, güven ve arkadaşlık ve kalıcı çift bağların kurulmasına da dahil olduğu gösterilmiştir.
Oksitosin en fazla üremedeki rolü ile bilinir. Özellikle doğum esnasındaki ve doğum sonrasındaki rolü önemlidir. Doğum esnasında serviks ve uterusun gerilmesi ile çok miktarlarda salınır, rahim kaslarının kasılmasını uyarır ve doğumu kolaylaştırır. Doğumdan sonra ise emzirme sırasındaki meme başı uyarısı salınımı uyarılır ve süt bezlerinin etrafındaki miyoepitel hücrelerinin kasılarak üretilmiş olan sütün meme başına doğru akışını sağlar. Emzirme sırasında meme başının uyarılmasının yanı sıra lohusanın bebeğine ilişkin duygusal uyaran alması ile de tetiklenebilen ve memeden süt gelmesi ile sonuçlaan bu fenomen "oksitosin refleksi" olarak tanımlanmaktadır.
Etkin bir oksitosin refleksinin bulguları şu şekildedir:
- Emzirme öncesinde veya sırasında memede oluşan sızlama hissi
- Bebek ile ilgili düşününce veya bebeğin ağlamasını duyunca memeden süt gelmesi
- Emzirme sırasında diğer memeden de süt gelmesi
- Emzirme kesintiye uğradığında memeden süt gelmeye devam etmesi
- Emzirme sırasında rahimde ağrı
- Emzirme sırasında susama hissi[1]
Son zamanlardaki çalışmalar oksitosin hormonunun davranışlar üzerine etkisini de ortaya koymaktadır. Örneğin; orgazm, sosyal tanıma, eşler arasındaki bağ, anksiyete ve anne davranışları bu davranışlar arasında sayılabilir.[2] Bu nedenle bu hormona bazen "aşk hormonu" da denmektedir. Oksitosin salgılanmasındaki yetersizlik sosyopati, psikopati, narsisizm ve genel manipülasyon eğilimi ile ilişkili bulunmuştur.[3]
Oksitosin Yunanca ὼκυτοκίνη, ōkytokínē, “hızlı doğum” kelimesinden gelmektedir. Büyük Britanyalı farmakolog Sir Henry Hallett Dale 1906 yılında bu hormonun uterus kasılmalarındaki etkilerini keşfinden sonra bu ismi kullanmıştır.[4] Süt atılımındaki etkileri Ott ve Scott tarafından 1910 yılında,[5] ve Schafer ve Mackenzie tarafından 1911 yılında tanımlanmıştır.[6] Hormonun 9 aminoasitlik dizilimi Vincent du Vigneaud ve ark. ve Tuppy tarafından 1953'te tanımlanmıştır.[7] Kimyasal sentezi Vigneaud ve arkadaşları tarafından 1953'te yapılmıştır.[8][9]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ World Health Organization. (2009). Infant and young child feeding: model chapter for textbooks for medical students and allied health professionals. World Health Organization.
- ^ Lee HJ, Macbeth AH, Pagani JH, Young WS (Haziran 2009). "Oxytocin: the Great Facilitator of Life". Progress in Neurobiology. 88 (2). ss. 127-51. doi:10.1016/j.pneurobio.2009.04.001. PMC 2689929 $2. PMID 19482229.
- ^ O'Callaghan, Tiffany (7 Haziran 2010). "Thanks, Mom!". Time Magazine. Time, Inc. 31 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2010.
- ^ Dale HH (Mayıs 1906). "On some physiological actions of ergot". J. Physiol. (Lond.). 34 (3). ss. 163-206. PMC 1465771 $2. PMID 16992821.
- ^ Ott I, Scott JC. The Action of Infundibulum upon Mammary Secretion. Proc Soc Exp Biol. (1910) p.8:48–49.
- ^ Schafer EA, Mackenzie K. The action of animal extracts on milk secretion. Proceedings of the Royal Society of London Series B-Containing Papers of a Biological Character. (1911) p.84:16–22.
- ^ du Vigneaud V, Ressler C, Trippett S (Aralık 1953). "The sequence of amino acids in oxytocin, with a proposal for the structure of oxytocin". J. Biol. Chem. 205 (2). ss. 949-57. PMID 13129273.
- ^ du Vigneaud V, Ressler C, Swan JM, Roberts CW, Katsoyannis PG, Gordon S (1953). "The synthesis of an octapeptide amide with the hormonal activity of oxytocin". J. Am. Chem. Soc. 75 (19). ss. 4879-80. doi:10.1021/ja01115a553. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2012.
- ^ du Vigneaud V, Ressler C, Swan JM, Roberts CW, Katsoyannis PG (Haziran 1954). "The synthesis of oxytocin". J. Am. Chem. Soc. 76 (12). ss. 3115-3121. doi:10.1021/ja01641a004.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Hug the Monkey6 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Soft Machine
- A Neurophysiologic Model of the Circuitry of Oxytocin in Arousal, Female Distress and Depression - Rainer K. Liedtke, MD19 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Oxytocin.org9 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- NewScientist.com17 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- SMH.com.au25 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 'Cuddle chemical' could treat mental illness11 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Molecular neurobiology of social bonding: Implications for autism spectrum disorders30 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- A TED talk by Prof.Paul Zak on Trust,Morality & Oxytocin 1 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
