Oktay Arayıcı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Oktay Arayıcı (12 Şubat 1936, Rize - 21 Ocak 1985, İstanbul) Türk oyun yazarı, senarist, radyo programcısı.[1]
Türk tiyatrosunun toplumcu gerçekçi çizgideki önemli oyun yazarlarındandır. Oyunları defalarca sahnelenmiş ve ödül almıştır.
İlk ve orta öğretimini Rize ve Malatya’da tamamlayan Oktay Arayıcı lise yıllarında iki arkadaşı ile birlikte Rize’nin ilk ve tek mizah gazetesi “Bomba’’yı çıkardı. Haftalık çıkan bu dergi çok uzun ömürlü olmadı; üç ay sonra mahkeme kararıyla kapatıldı.[2]
Arayıcı, aynı dönemde Rizespor takımının ilk kalecisi oldu.[3]
1956 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne girdi. Bu dönemde İstanbul Üniversitesi Talebe Birliği Gençlik Tiyatrosu'nda yönetici ve yönetmen görevlerini üstlendi, bu toplulukla yurtiçi ve yurtdışında turnelere katıldı.[4]
1959'da yazdığı ilk senaryosu Gel Nişanlanalım sansüre takıldı. 1960’ta ilk oyunu tek perdelik Dışarıda Yağmur Var’ı yazdı ve Talebe Birliği Gençlik Tiyatrosunda sahneye koydu.[5]
1961'de fakülteden mezun olan Arayıcı iki yıl askerlikten sonra 1964 yılında program yazarı olarak TRT’de çalışmaya başladı. İzmir, İstanbul ve Ankara radyolarında çeşitli görevlerde bulunduktan sonra 1981 yılında İstanbul Radyosu müdürüyken 101 arkadaşı ile TRT’den uzaklaştırıldı ve kurumdan istifa etti.[6]
1970 yılında Semiha Buhara ile evlenen ve iki çocuk babası olan Oktay Arayıcı 49 yaşında akciğer kanseri nedeni ile İstanbul'da yaşamını yitirdi.
Sanat Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Arayıcı ilk senaryo ve oyununun ardından skeçler, radyofonik oyunlar, senaryolar ve tiyatro oyunları kaleme aldı. Tiyatro yaşamı hareketli, bol ödüllü ve siyasi açıdan da bol yasaklı geçti.
1964 yılında yazdığı, Good Year lastik fabrikasındaki grevi içeren Kondulu Hayriye oyunu İzmit Şehir Tiyatrosunda sahnelenme aşamasındayken valilikçe yasaklandı.
1969 yılında yazdığı, görevine bağlı Başkomiser Ramazan'ın bozuk devlet düzenine karşı nafile mücadelesini konu edinen Seferi Ramazan Beyin Nafile Dünyası (Nafile Dünya) oyunu 1971'de Ankara Sanat Tiyatrosu'nda Ergin Orbey rejisiyle sahnelendi ve sıkıyönetimce yasaklandı.[7]
1970'te Cumhuriyet gazetesinin açtığı Yunus Nadi Ödülleri yarışmasında Ulusal Kurtuluş Konulu film senaryosu dalında İkinci Hedef adlı senaryosu ile birincilik ödülü aldı.
1974-1976 yılları arasında yazdığı Bir Ölümün Toplumsal Anatomisi adlı seyirlik tragedyası 1978'de Can Gürzap rejisiyle İstanbul Devlet Tiyatrosunda sahnelendi; oyun 1979 yılında Türk Dil Kurumu ve Avni Dilligil ödüllerini kazandı.
1977'de yazdığı, AST'ta Rutkay Aziz rejisiyle sahnelenen Rumuz Goncagül 1981-1982 tiyatro sezonunda Sanat Kurumu En İyi Yerli Oyun Yazarı ödülünü aldı. Bir ortaoyunu denemesi olan bu oyun 1987'de Macit Koper'in senaryosu ile İrfan Tözüm’ün yönetmenliğinde sinemaya da aktarıldı.[8]
1978’de TRT için At Gözlüğü adlı senaryoyu yazdı. Film TRT Muhabirleri Derneği tarafından yılın en başarılı yerli yapımı seçildi.
1978-1979 yıllarında Server Tanilli’nin yaşamı ekseninde bir dönemin irdelemesi yaptığı Geçit (Tanilli Dosyası) adlı oyununu yazdı.
Yapıtları[değiştir | kaynağı değiştir]
Oyun[değiştir | kaynağı değiştir]
- Dışarıda Yağmur Var (1960)
- Kondulu Hayriye (1964)
- Seferi Ramazan Beyin Nafile Dünyası (1969)
- Bir Ölümün Toplumsal Anatomisi (1974-1976)
- Rumuz Goncagül (1977)
- Geçit - Tanilli Dosyası (1978-1979)
- Babalar (1982)
Senaryo[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gel Nişanlanalım (1959)
- İkinci Hedef (1970)
- At Gözlüğü (1978)
Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1970 - İkinci Hedef (senaryo) - Yunus Nadi Ödülü
- 1970 - Seferi Ramazan Beyin Nafile Dünyası (oyun) - TRT Övgüye Değer Ödülü
- 1971 - Seferi Ramazan Beyin Nafile Dünyası (oyun) - Ankara Sanatseverler Derneği En İyi Oyun Ödülü
- 1971 - Seferi Ramazan Beyin Nafile Dünyası (oyun) - Avni Dilligil Ödülü
- 1979 - At Gözlüğü (senaryo) - TRT Muhabirleri Derneği En Başarılı Yerli Yapım Ödülü
- 1979 - Bir Ölümün Toplumsal Anatomisi (oyun) - Türk Dil Kurumu Ödülü
- 1979 - Bir Ölümün Toplumsal Anatomisi (oyun) - Avni Dilligil Ödülü
- 1981 - Rumuz Goncagül (oyun) - Ankara Sanatseverler Derneği En İyi Oyun Ödülü
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Oktay Arayıcı kimdir - Biyografi.net.tr". 28 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ "Rizeli Nafile Dünya'nın Oktay Arayıcı'sı". Çay Haber - Rize haberleri, Rize haber, Rize'nin güncel haber sitesi. 20 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023.
- ^ Aksiyon, Project Manager and Developer Web. "BİR FUTBOL EFSANESİ ŞENOL BİROL'UN ARDINDAN". www.rizeninsesi.net. 20 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023.
- ^ "1953'te Kurulan Gençlik Tiyatrosu 67 Yaşında Belgesel Oluyor! | İTV Haber". İTV Haber | Ataşehir'de doğru ve tarafsız haberin adresi. 27 Mart 2020. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ "Oktay Arayıcı: Hâlâ Yasaklı". birgun.net. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ "Özgür Başkaya yazdı: "1960 Sonrası Toplumcu Türk Tiyatrosu ve Dört Yazarı: OKTAY ARAYICI"". Tiyatro Dergisi. 21 Nisan 2020. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ "Oktay Arayıcı'ya mektup / Sennur Sezer". 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ "Rumuz Goncagül". 24 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.