Otomatik saat
Vikipedi, özgür ansiklopedi
.jpg){kind=spacer}
Otomatik saat, zembereği kurmak için kullanıcının doğal hareketinin enerji sağladığı, yeterince elde taşındığında elle kurmanın gereksiz olduğu aynı zamanda kendi kendine kurmalı saat veya sadece otomatik olarak da bilinen bir mekanik saat tipidir.[1] "Elle kurmalı kol saati"nden farkı, kurmalı kol saati zembereğinin düzenli aralıklarla elle kurulması gerekmesidir.
Çalışma şekli[değiştir | kaynağı değiştir]
Mekanik saat ‘de saatin dişlileri zemberek adlı spiral bir yay tarafından döndürülür. "Kurmalı saat"te enerji, saat kasasının yanındaki "taç" (İngilizce: crown) adlı bir topuzu çevirerek zemberekte depolanır. Ardından zemberekten gelen enerji saatin hareketi bitene kadar saati çalıştırır. Zemberekteki enerji boşalınca yayın tekrar kurulması gereklidir.
Kendinden kurmalı bir saat mekanizması, kullanıcının vücudunun doğal hareketlerini kullanarak zembereği saran bir mekanizmaya sahiptir.[2] Saatin bir pivot üzerinde dönen salınımlı bir ağırlığı vardır.[3]
Saatin kullanıcının cebindeki (cep saati için) veya kolundaki (kol saati için) normal hareketleri, rotorun bir cırcırlılı kurma mekanizmasına bağlı olan asası üzerinde dönmesine neden olur.[4] Saatin hareketi böylece ağırlığın dairesel hareketine dönüştürülür ve bu da bir dizi ters çeviren ve hız azaltan dişliler aracılığıyla sonunda zembereği kurar. Modern kendinden kurmalı mekanizmalar için birçok farklı tasarım vardır. Bazı tasarımlarda, ağırlık yalnızca bir yönde salındığında saati kurarken diğer daha gelişmiş mekanizmalarda iki mandal bulunur ve hem saat yönünde hem de saat yönünün tersine ağırlık hareketlerinde zembereği kurar.
Tipik bir saatte tam kurulmuş zemberek, saatin hareketsizken gece boyunca çalışmaya devam etmesini sağlayarak kabaca iki gün boyunca yeterli enerji rezervini depolayabilir. Çoğu durumda otomatik kol saatleri kurma kolu çevrilerek elle de kurulabilir böylece saat takılmadığında ve kullanıcının bilek hareketlerinin saati otomatik kurmaya yetmediği durumlarda da saat çalışmaya devam eder.
Aşırı kurulmanın önlenmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kendinden kurmalı mekanizmalar, zemberek tamamen kurulduktan sonra bile çalışmaya devam eder. Basit bir zemberek kullanılmış olsaydı, bu zemberek üzerinde aşırı gerginliğe neden olurdu. Bu, zembereği bozabilir ve kırmasa bile "çarpma" veya "banking" adı verilen bir soruna neden olabilir. Saat hareketinin dişli takımına uygulanan aşırı tahrik kuvveti, denge çarkının aşırı genlikle dönmesine neden olarak darbe piminin palet çatal kornalarının arkasına çarpmasına neden olabilir. Bu, saatin hızlı çalışmasını sağlar ve darbe (ing: impulse) pimini kırabilir. Bunu önlemek için, zemberek üzerinde kayar bir kavrama cihazı kullanılır böylece zemberek aşırı kurulmaz.
Kayan yay veya "dizgin" (ingilizce:"bridle")[değiştir | kaynağı değiştir]
"Kayan zemberek" cihazının patenti, Patek Philippe'in kurucularından biri olan Adrien Philippe tarafından 16 Haziran 1863'te,[5] kendinden kurmalı kol saatlerinden çok önce alındı. Sıradan bir saat zembereğinde barel, spiral zembereğin dış ucu barelin içine takılır. Kayar barelde, zemberek, barelin iç duvarına baskı yapan ve onu tutmak için çentikleri olan, genellikle bridle (Türkçe: "dizgin") denilen dairesel çelik bir genleşme yayına bağlıdır.[6]
Zemberek tam kurulduğundan daha az kurulduğunda, dizgin zembereği barel duvarına sürtünme yoluyla tutarak zembereğin kurulmasına imkan verir. Zemberek tam kurulduğunda kuvveti dizgin yayından daha güçlüdür ve daha çok kurma dizgiyi çentiklerden kurtarır ve zembereğin daha fazla kurulmasını önleyip duvar boyunca kayar. Dizgin, zembereğin tam kurulmasına izin vermek ancak aşırıya kaçmamak için barel duvarını tam doğru kuvvetle kavramalıdır. Çok gevşek bir şekilde kavrarsa dizgin, zemberek tamamen kurulmazdan önce kaymaya başlar ve bu 'zemberek kayması' denen ve yedek güç süresinin kısalmasına neden olan bir kusurdur. Bu cihazın bir diğer yararı zembereğin aşırı elle kurmayla kırılmamasıdır. Bu özellik genellikle saat şirketi reklamlarında "kırılmaz zemberek" olarak tanımlanır.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- A visual guide to the gears that make bi-directional winding possible 16 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- A detailed evaluation of the mechanics of the Seiko 7S26 automatic watch movement
- Ranfft, Roland. "Automatics for Everyone". About watches. Ranfft Watches. 6 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2008. Photos of early automatic movements on German watch vendor site, including the Harwood
- Caliber Guide 12 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ American Management Association (1958). "AMA Management Report". Cilt 13. s. 144. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022.
- ^ "The development of automatic watches and their future", Horology Journal, British Clock and Watch Manufacturers' Association, 114 (10), s. 22, 1972
- ^ Popular Science (March 1961). "How a Self-Winding Watch Works". 178 (3). s. 96. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022.
- ^ Harold C. Kelly (February 2012). Watch Repair for Beginners: An Illustrated How-To Guide for the Beginner Watch Repaire. s. 39. ISBN 9781626366404. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022.
- ^ Patent No. 58921
- ^ "The Mainspring of an Automatic Watch". Glossary. TimeZone Watch School. 6 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2008. Diagram showing operation of slipping mainspring.
- Hampel, Heinz (1994) [1992]. Automatic Wristwatches from Switzerland: Self-Winding Wristwatches. Atglen, Penn.: Schiffer Pub. ISBN 9780887406096. OCLC 31115550.
