Pelikozor
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Pelikozor | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||
| |||||||||
| İçerdiği gruplar | |||||||||
| Metne bakınız. | |||||||||
Pelikozorlar (Pelycosauria), yalnızca bazal veya ilkel Geç Paleozoyik sinapsitlerinden oluşan ve bazen "memeli benzeri sürüngenler" olarak adlandırılan gayri resmi bir gruptur. Terapsitler ve onların soyundan gelenler hariç tüm sinapsitleri kapsarlar.
Daha gelişmiş sinapsit grubu olan Therapsida, doğrudan pelikozorlardan evrimleştiği için, Pelycosauria kladı parafiletiktir. Böylece, "memeli benzeri sürüngenler" terimine benzeyen "pelycosaurlar" adı, 21. yüzyılda bilim adamları arasında gözden düşmüştü. Ancak modern bilim literatüründe hâla gayri resmi olarak kullanılmaktadır.[1]
Evrimsel tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Pelikozorlar, memelilerle doğrudan atasal bağları olan, farklı dişlere ve gelişen sert bir damağa sahip bir sinapsit grubu olarak görünmektedir. Pelikozorlar; Geç Karbonifer döneminde ortaya çıktılar, doruk noktalarına Permiyen'in erken kesimlerinde ulaştılar ve yaklaşık 40 milyon yıl boyunca baskın kara hayvanları olarak kaldılar. Birkaçı Kapitaniyen'e kadar yaşadı.Daha sonra kendilerinden evrimleşmiş terapsitler onların yerini aldı.
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Kladdaki bazı türler oldukça büyüktü ve 3 metre (10 ft) veya daha fazla uzunluğa erişebiliyorlardı. Ancak klad genel olarak küçük türlerden oluşmaktaydı. Bulunmuş büyük pelikozor cinsleri arasında; Dimetrodon, Sphenacodon, Edaphosaurus ve Ophiacodon yer alıyordu.[2]
Pelikozor fosilleri , Rusya ve Güney Afrika'dan bazı küçük, geç hayatta kalan formlar bilinmesine rağmen, esas olarak Avrupa ve Kuzey Amerika'da bulunmuştur.
Taksonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
1940 yılında, grup ayrıntılı olarak gözden geçirildi ve o sırada bilinen her tür, Alfred Sherwood Romer ve Llewellyn Price tarafından yazılan önemli bir monografta, birçoğu resmedilmiş olarak açıklandı.[3]
Aşağıdaki sınıflandırma 2004 yılında Benton tarafından sunulmuştur.[4]
- Takım Pelycosauria
- Aile Eothyrididae
- Aile Caseidae
- Aile Varanopidae
- Aile Ophiacodontidae
- Aile Edaphosauridae
- Aile Sphenacodontidae
- Takım Therapsida
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Pelikozorların soyu, Permiyen-Triyas yok oluşundan önce tükenmiştir; ancak, terapsitlere öncü oldukları düşünülür.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Botha-Brink, J. (2007). "A mixed-age classed 'pelycosaur' aggregation from South Africa: Earliest evidence of parental care in amniotes?". Proceedings of the Royal Society B. 274 (1627): 2829-2834. doi:10.1098/rspb.2007.0803. PMC 2288685 $2. PMID 17848370.
- ^ History of Life. John Wiley & Sons. 2013. ss. 91-92. ISBN 978-1-11851-093-3.
- ^ Romer, A.S. (1940). "Review of the Pelycosauria". Geol. Soc. Amer. Spec. Papers. Geological Society of America Special Papers. 28: 1-538. doi:10.1130/SPE28-p1.
- ^ Vertebrate palaeontology. 3rd. Oxford: Blackwell Science. 2004. ISBN 978-0-632-05637-8.
 | Pelikozor ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |