Prekmurje Cumhuriyeti
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Murska Republika Republika Slovenska okroglina Republika Prekmurje Mura Köztársaság Vendvidéki KöztársaságPrekmurje Cumhuriyeti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1919-1919 | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Murska Sobota | ||||||||
| Hükûmet | Cumhuriyet | ||||||||
| Devlet Başkanı | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Prekmurje Cumhuriyeti, (Macarca: Vendvidéki Köztársaság, Mura Köztársaság; Slovence: Murska Republika, Republika Prekmurje; Prekmurje Slovene: Reszpublika Szlovenszka okroglina, Mörszka Reszpublika) Prekmurje kentinde kurulmuş kuzeyinde Avusturya, doğusunda Macaristan ve güneybatısında Yugoslavya Krallığı olan tanınmamamış devlettir.
Kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]
Sloven ve Macarların yaşadığı, Balaton Gölü'nün yakınında yer alan bir bölgedir. Günümüzde Slovenya'nın bir parçası olsa da hem Birinci Dünya Savaşı öncesinde olsun hem de savaştan sonra yapılan Trianon Antlaşması'yla bu bölge Macaristan'a aitti. Macarlar 10. yüzyılda bu bölgenin doğu bölümünü yerleşmiş ve daha sonra da Prekmurje Macaristan Krallığı'nın bir parçası haline gelmişti. Böylelikle Mora nehri'nin doğusunda yaşayan Slovenler ile Prekmurje Slovenleri olarak adlandırılan nehrin batısındaki Avusturya kontrolü altında olan Slovenler iki ayrı kimlik geliştirdiler. Prekmurje Sloven dili (Macarca: Vend nyelv) ayırt edici hale geldi. 16. ve 18. yüzyıllarda Mura ve Raba vadilerinden çok sayıda Sloven aile Somogy İlçesine yerleşti.
Devletin geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]
Birinci Dünya Savaşı sırasında, Prekmurje'deki Sloven azınlığın liderleri çoğunlukla Katolik rahipler ve Lüterci yöneticilerdi. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından laiklik esasına dayalı Macaristan Sovyet Cumhuriyeti kuruldu. Prekmurje'deki Katolik din adamları Yugoslavya Krallığı'nın yanında yer aldılar. Bununla birlikte, Prekmurje'deki Lüterci yöneticiler Macar yönetimini destekledi. Katolikler bağımsız bir devlet ilan etmek isterken, Lüterci Sloven yöneticiler ve Prekmurjeli Macarlar Macar otoritesi altında kalmayı savunuyordu.
İsyancı Hırvat Ordusu 1918'de Prekmurje'yi ilhak etti, ancak 83. Macar Piyade Alayı onu geri aldı. Kısa süre sonra, 1918'deki Belgrad Mütarekesi Mura ve Raba bölgesini Macaristan'a verdi, ancak Sırpların başka fikirleri vardı ve Yugoslav-Çekoslovak sınırı oluşturmak için kontrol alanlarını kuzeye doğru genişletmeye çalıştılar.
21 Mart 1919 tarihinde, Macar komünistleri ve Sosyal Demokratlar oluşturulan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti, din karşıtı, enternasyonalist ve Sovyet yanlısıydı. Komünistler, tüm lordluklardan başlayarak dini varlıklarını kamulaştırmak istediler. Katolik ve Protestan din adamları buna direndi. Katolikler komünistlerden kurtulmak için özerk bir cumhuriyet kurmaya karar verdi. Macar ve Sloven sosyalistleri Prekmurje'de Sovyet sistemi kurmak istediler, ancak çok az destek vardı ve çok az kişi Macaristan Sovyet Cumhuriyeti'ne yardım etti. Međimurje'daki Sırp ve Hırvat askeri Prekmurje'ye doğru saf aldı.
Lendava'daki komünizm karşıtı askerî harekât iyi başladı ama kısa bir süre içinde dağıldı. Vilmos Tkálecz, Birinci Dünya Savaşında eski öğretmen ve asker, komünist hükûmetçe yasaklanan yasadışı ticarete karışmıştı. Bu yüzden bağımsız siyaset izlemesi gerektiğini düşünen Vilmos Tkálecz 28 Mayıs'ta Murašov'daki Elephant Hotel'de yaptığı toplantıda bir protokol kabul edildi ve gece yarısından sonra saat birde Vilmos Tkálecz, Dobray Hotel'in balkonundan Wilson İlkeleriine Prekmurje Cumhuriyeti'ni ilan etti ve yetkili Avusturya ve Macaristan devlet organlarını bilgilendirdi. Şaşkınlık ve inanmama, hatta alay ve sıradan şakalara neden olan bu hareket neredeyse hiç taraftar bulamadı. Binin biraz üzerinde askeri birimle, yeni devletin durumunu pekiştirmeye çalıştı ve sırasıyla Avusturya'dan ve Yugoslavya Krallığı'dan yardım istedi. Avusturyalılar, ilan ettiği cumhuriyeti tanıdılar ve Antal Lehár'ın isteklerinden ötürü çok az da olsa silahta verdiler, Sırplar ise Prekmurje'yi aynı şekilde işgal etmeyi planladıkları için reddetti. Prekmurje Cumhuriyeti sınırlarını genişletmeye çalıştı ve Murska Sobota, Lendava, Szentgotthárd bölgelerini ve Őrség bölgesindeki bazı köyleri aldı. Cumhuriyetin başlıca yerleşim yerleri Murska Sobota, Szentgotthárd, Lendava, Beltinci ve Dobrovnik idi .
Ancak Vilmos Tkálecz, Katolikleri hayal kırıklığına uğrattı; Prekmurje halkı cumhuriyeti desteklemedi. Macar Kızıl Ordusu birkaç gün içinde bölgeyi işgal etti ve Tkálecz ve ailesi Prekmurje'den kaçtı. 50 köylüden oluşan bir komünist milis, antikomünistleri öldürdü. Ayrıca halkın üzerine beş milyon taç tazminatı verildi ve sert bir Kızıl Terör meydana geldi.
Daha sonra[değiştir | kaynağı değiştir]
1 Ağustos 1919'da Macar Sovyet Cumhuriyeti Rumen kuvvetleri tarafından yıkıldı ve kısa süre sonra Sırp Ordusu Prekmurje'ye yürüdü.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
Prekmurje Cumhuriyeti'nin nüfusu yaklaşık 100.000 idi ve bunların 20.000 ila 22.000'i Macardı; diğer büyük azınlıklar arasında 8.000 kişilik bir Alman azınlık (özellikle Alsószölnök, Fikšinci, Kramarovci ve Ocinje köylerinde) ve 3.000 kişilik bir Hırvat azınlık vardı. Diğer etnik gruplar arasında Yahudiler ve Romanlar vardı. Prekmurje'nin üçte biri Lüterci, yarıdan fazlası Katolik ve diğer kısmı Kalvinist ve Yahudi azınlıklardı.