Prespa Anlaşması
Vikipedi, özgür ansiklopedi
_(42853677381).jpg) | |
| İmzalanma | 17 Haziran 2018 |
|---|---|
| Yer | Psarades, Yunanistan |
| Onay | 25 Ocak 2019 |
| Yürürlük | 12 Şubat 2019 |
| İmzacılar |  Kuzey Makedonya Yunanistan |
| Dil | İngilizce |
Prespa Anlaşması (Yunanca: Συμφωνία των Πρεσπών, "Symfonia ton Prespon" Makedonca: Преспански договор, "Prespanski Dogovor") 17 Haziran 2018 tarihinde Makedonya'nın Adlandırma Sorunu'nu çözmek amacıyla Yunanistan ve Kuzey Makedonya tarafından Birleşmiş Milletler'in himaye altında imzalanan uzlaşı anlaşmasıdır. Her iki ülkenin parlamentosu tarafından 25 Ocak 2019 tarihinde onaylanan anlaşma, 12 Şubat 2019 tarihinde ülkelerin BM ve AB'ye bildirmesinin ardından yürürlüğe girdi.[1] Anlaşmanın sonucunda Makedonya bağımsızlığından itibaren karşılaştığı adlandırılma problemini çözerek ismini Kuzey Makedonya olarak değiştirmiştir. Anlaşma Prespa Gölü'nün yanında imzalandığı için bu isimle adlandırılıyor.[2]
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Yunanistan, 1991'deki Yugoslavya'nın dağılmasının ardından Balkanlar'da kurulan devletlerden biri olan Makedonya'nın Anayasasında bulunan ülkenin ismi ve bayrağının belirlendiği 3. ve 49. maddelere karşı itirazda bulunarak, bu maddelerin kendi ülkesine yönelik yayılmacı politikalar ve iddialar içerdiğini ileri sürmüştür.[3] Yunanistan'ın kendi ülkesinin kuzey bölümünü Makedonya olarak isimlendirilmesi ve bu bölgelerde yaşayan Makedon azınlığın kışkırtılması tehlikesine karşın ülkenin Makedonya ismini kullanmasına karşı çıkmıştır. Yunanistan, kuzey komşusunun isim ve sembol seçimiyle ülkesel egemenliğini sorguladığını ve kendisine karşı kültürel bir iddiada bulunduğunu ve Makedonya’nın kendisini Büyük İskender’in varisi olarak gördüğünü öne sürmüştür.[2] Ülkenin ilk bayrağında bulunan on altı ışını bulunan Vergina Güneşi'nin kullanılması aynı zamanda ülkenin başkenti Üsküp'e İskender’in büyük atlı heykelinin inşa edilmesi Yunanistan tarafından "kültürel hırsızlık" olarak kabul edilmiştir. Aynı dönemde Yunanistan, Üsküp'teki havaalanının isminin "Büyük İskender Uluslararası Havalimanı" olarak yeniden adlandırılmasından, Makedon parası üzerine Selanik Kulesi’nin basılmasından ve 2006 yılında Başbakan Nikola Gruevski’nin yaptığı bir toplantıda geniş Makedonya haritasının kullanılmasından da rahatsızlık duymuştur.[2]
Yunanistan'ın Makedonya'nın isminden dolayı ülkenin bağımsızlığını tanımama kararı nedeniyle Makedonya uluslararası örgütlere katılmakta sorunlarla karşılaşmıştır. Yunanistan'ın Makedonya'ya uyguladığı ekonomik ve siyasi ambargo Avrupa Birliği Komisyonu tarafından Avrupa Adalet Divanı'na şikayet edilmiştir. Bosna Savaşı'nın ardından Balkanlar'da oluşan yeni politikalar ve çevre ülkelerin baskısı nedeniyle Yunanistan, Makedonya politikasını yumuşatmaya gitmiştir. 1995 yılında her iki ülkede BM gözetiminde Geçici Uzlaşı dönemine geçmiştir. Bu uzlaşı kapsamında Makedonya, bayrağında bulunan Vergina Güneşi'ni kaldırmayı kabul etmiş, Yunanistan ise ülkeyi "Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti" olarak tanıyarak ülkenin uluslararası örgütlere katılmasına artık karşı çıkmayacağını belirtmiştir.[2] Bu uzlaşmaya rağmen Makedonya'nın isimlendirme problemi çözülmemiştir bu nedenle Yunanistan, 2004 yılında Makedonya'nın NATO ve AB müzakerelerini veto etmiştir. NATO'nun 2008 Bükreş Zirvesi'nde isimlendirme probleminin çözülmesi durumunda müzakerelere başlanacağı belirtilmiştir. 17 Haziran 2018 tarihinde iki ülke arasında imzalanan ve 12 Şubat 2019 tarihinde yürürlüğe giren Prespa Anlaşması sonucunda Makedonya ismini Kuzey Makedonya olarak değiştirmiştir. Bunun sonucunda Yunanistan, Kuzey Makedonya’nın AB ve NATO üyelik süreçlerinin önüne koyduğu engeli kaldırmıştır. Kuzey Makedonya ile Haziran 2019 tarihinde başlayan NATO üyeliği müzakerelerinin tamamlanması sonucunda 27 Mart 2020 tarihinde Kuzey Makedonya, NATO'nun 30. üyesi olmuştur.[1][4] 25 Mart 2020 tarihinde ise, AB Genel İşler Konseyi’nde Kuzey Makedonya ile katılım müzakerelerine başlanması kararı alınmıştır.[1]
Bağları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Igor Janev, Prespa Agreement And Its Effects On Macedonian Right To National Identity: An Act of Ethno– Genocidal Termination of the National Identity, Lambert Academic Publishing 2021. ISBN 978-620-4-71741-8. [1] 19 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "Kuzey Makedonya". www.ab.gov.tr. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
- ^ a b c d "Kuzey Makedonya'da İsim Tartışmaları ve Prespa Anlaşması". Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi. 24 Aralık 2019. 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
- ^ "MAKEDONYA İLE YUNANİSTAN ARASINDAKİ İSİM SORUNUNUN ÇÖZÜMÜNDE ARABULUCULUĞUN ETKİSİ". Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1 Ocak 2019. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
- ^ NATO. "North Macedonia joins NATO as 30th Ally". NATO (İngilizce). 27 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.