Proto-Tetis Okyanusu
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Proto-Tetis Okyanusu geç Edikara'dan Karbonifer'e kadar (550-330 myö.) var olmuş antik bir okyanustur.
Kavram[değiştir | kaynağı değiştir]
"Proto-Tetis" adlandırması Gondvana'nın kuzey sınırları boyunca uzanan bir paleokyanus olan ve Proto-Tetis'in ardılı olan Paleo-Tetis Okyanusu için de kimi zaman yanlışlıkla kullanılmış bir terimdir. Raumer & Stampfli (2008)'ye göre 550 myö. Kadomiyen Dağoluşumu olaylarından sonra Gondvana'nın kuzey sınırlarına bitişmesiyle okyanus alanının doğu kısmını oluşturdu. Bu modelde Proto-Tetis, Kuzey Çin ve Baltık'ı Gondvana'dan ayırmaktadır.[1]
Paleozoik evrim[değiştir | kaynağı değiştir]
Okyanus, daha sonradan Gondvana haline gelecek olan Proto-Lavrasya (Lavrentiya, Baltık ve Sibirya)'nın sürüklenerek Panotya'nın ayrışmasıyla biçimlendi. Kuzeyde Pantalassa Okyanusu ile komşuydu ve komşusu Panthalassa okyanusundan bir Ada Yayı ve Kazakistan ile ayrılmaktaydı. Proto-Tetis, Kambriyen boyunca genişledi. En geniş alanına Geç Ordovisyen ile Silüryen dönemleri arasında ulaştı. Geç Silüryen'de Kuzey Çin ve Güney Çin'in Gondvana'dan ayrılıp kuzeye yönelmesiyle küçülmeye başladı. Geç Devoniyen'de Kazakistan mikrokıtası Sibirya ile çarpıştı ve okyanusun alanı daha da küçüldü. Karbonifer'de Kuzey Çin Kratonu, Sibirya-Kazakistan kıtasıyla çarpıştığında Paleo-Tetis Okyanusu genişlerken Proto-Tetis Okyanusu kapandı.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ von Raumer & Stampfli 2008, Introduction, p. 9
Başvuru kaynakları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Berra, F.; Angiolini, L. (2014). "The evolution of the Tethys region throughout the Phanerozoic: a brief tectonic reconstruction" (PDF). Marlow, L.; Kendall, C.; Yose, L. (Ed.). Petroleum systems of the Tethyan region: AAPG Memoir. 106. ss. 1-27. doi:10.1306/13431840M1063606.
- Catalán, J. R. M.; Fernández-Suárez, J.; Jenner, G. A.; Belousova, E.; Montes, A. (2004). "Provenance constraints from detrital zircon U–Pb ages in the NW Iberian Massif: implications for Palaeozoic plate configuration and Variscan evolution". Journal of the Geological Society. 161 (3). ss. 463-476.
- Torsvik, T. H.; Cocks, L. R. M. (2009). "The Lower Palaeozoic palaeogeographical evolution of the northeastern and eastern peri-Gondwanan margin from Turkey to New Zealand" (PDF). Geological Society, London, Special Publications. 325 (1). ss. 3-21.
- von Raumer, J. F.; Stampfli, G. M. (2008). "The birth of the Rheic Ocean—Early Palaeozoic subsidence patterns and subsequent tectonic plate scenarios" (PDF). Tectonophysics. 461 (1). ss. 9-20.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Proto-tethys ocean – at global history
- Paleo-Tethys and Proto-Tethys – at global history
- Early Carboniferous 29 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – at PaleoMap Project (North China microcontinent begins to collide with Siberia-Kazakstania continent closing the Proto-Tethys)
