Roskosmos

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Roskosmos Devlet Kuruluşu
Государственная корпорация по космической деятельности "Роскосмос"
Roskosmos amblemi
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi25 Şubat 1992
TürüUzay ajansı
AdresMoskova, Rusya
Yıllık bütçeartış 186,5 milyar RUB (2015)[1]
Yönetici(ler)
  • Aleksandr İvanov, Yönetici
Web sitesiroscosmos.ru

Roskosmos Devlet Uzay Etkinlikleri Kuruluşu (Rusça: Государственная корпорация по космической деятельности "Роскосмос"), (yaygın şekilde Roskosmos olarak bilinmektedir) Rusya'nın uzay bilimleri programı ile genel havacılık ve uzay araştırmalarından sorumlu devlet kurumudur.

Kurum 28 Aralık 2015'te şimdi dönüştürülmüş Federal Uzay Ajansı temelinde kurulmuştur. Roskosmos daha önce Rus Havacılık ve Uzay Ajansı olarak bilinmekteydi (Rusça: Российское авиационно-космическое агентство, Rossiyskoe aviatsionno-kosmicheskoe agentstvo, "Rosaviakosmos" şeklinde bilinmektedir).[2][3]

Ana Görev Kontrol Uzay Merkezi Korolev kenti yakınında yer alır iken Roskosmos merkezi Moskova'da yer almaktadır. Yuri Gagarin Kozmonot Eğitim Merkezi Yıldız Şehri bulunmaktadır. Ana uzay üsleri Baykonur ve Plesetsk olup Uzak Doğu Rusyası'nda Amur Oblastı'nda Vostoçni Uzay Üssü'nün ise 2018 yılında açılması planlanmaktadır.

Ocak 2015 yılından bu yana mevcut Başkanı İgor Komarov olmaktadır. 2015 yılında Rus hükûmeti, Roskosmos Devlet Kurumu'nu oluşturmak için, Birleşik Roket ve Uzay Şirketi'ni yeniden kamulaştırdı ve Rus uzay sanayisinde Roskosmos oluşturuldu.[4]

Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Rus Uzay Ajansı belirtkesi (Rosaviakosmos), 1991-2004
Kozmonotluk Tarihi, Kaluga, Rusya Tsiolkovsky Devlet Müzesi'nde Uzay Teknolojisi Salonu. Sergi Rus/Sovyet sonrası buluşların model ve replikalarını içerir:
ilk uydu, Sputnik 1 (tavana asılı bir top şeklinde);
ilk uzay giysisi (sol alt köşede);
ilk insanlı uzay uçuşu modülü, Vostok 1 (resmin merkezinde);
ilk Molniya-tipi uydu (sağ üst köşe);
ilk uzay gezgincisi, Lunokhod 1 (sağ altta);
ilk uzay istasyonu, Salyut 1 (solda);
ilk modüler uzay istasyonu, Mir (sol üstte).

Sovyet uzay programının merkezi yönetim kuruluşları yoktu. Bunun yerine, örgütsel mimarisinde çok merkezlilik vardı; tasarım büroları ve tasarımcıların konseyi ile çoğunun siyasi liderlikle bağlı olduğunu söylemek zordu. Sovyetler Birliği'nden Rusya ayrıldıktan sonra merkezi bir örgütlenmenin kurulması bu nedenle yeni bir gelişme olmuştur. Rus Uzay Kurumu Başkan Yeltsin'in bir kararnamesi ile, 25 Şubat 1992'de kuruldu. Daha önce NPO Lavoçkin'de Mars uzay araçları tasarımında çalışmış olan Yuri Koptev, kurumun ilk başkanı oldu. Daha sonra adı "Roskosmos" olarak değiştirildi.[5]

Güçlü tasarım büroları operasyonlarda kendi alanlarını korumak ve hayatta kalmak için mücadele içindeydi ve erken yıllarda, merkezi bir örgütlenme eksikliğinde kıvranmaktaydı. Örneğin, 1999 yılı ötesinde Mir'i operasyonda tutmak için alınan karar bir ana kurum tarafından alınmamıştı; bunun yerine bu, Energia tasarım bürosu özel hissedar kurulu tarafından yapılmıştır. Başka bir örnek olarak, yeni Angara roketini geliştirmek için karar ana kurum tarafından bilinçli bir uzun vadeli karar yerine, kaynak çekmek için, Kruniçev'in yeteneği işlevinde olmasıdır.[5]

Bunalım yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

1990'larda doğaçlama olarak devam eden uzay programlarını elde tutmak için başkaca yollar aranmaya başlanmış (çünkü azalan nakit akışı ve ciddi mali sorunlar nedeniyle), Roskosmos'u teşvik etmek amaçlanmıştır. Bu ticari uydu fırlatma ve uzay turizminde Roskosmos'un öncül rolüne neden olmuştur. Bu yıllarda uzay sondaları veya astronomi görevleri, gezegenlerarası bilimsel görevler, çok küçük bir rol oynarken, bunlarda Roskosmos'a karşın Rus havacılık ve uzay kuvvetleri ile bağlantısı olmuştur. Bütçesi, ülkenin savunma bütçesinin bir parçası değildir, Roskosmos, iyi planlanan kullanım ömrü ile geçmişte uzay istasyonu Mir'i işletmeyi, Uluslararası Uzay İstasyonu'na katkıda bulunmayı ve devam eden ek Soyuz ve Progress uçuşlarını sürdürmeyi başarmıştır.

2004 yılı Mart ayında, yöneticisi Yuri Koptev, önce Uzay Kuvvetleri ilk komutanı olarak görev yapmıştı ve Anatoli Perminov tarafından değiştirildi.[5]

2005-2006 yıllarında geliştirilmiş durum[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusya ekonomisinde, petrol ve doğalgaz gibi kaynaklarda yüksek fiyatlardan ihracat için 2005 yılı boyunca patlama yaşanmış, 2006 yılında gelecek ödentiler için görünüm daha olumlu çıkmıştır. Bu, Ocak 2006'dan 2015'e kadar Uzay Ajansı için 305 milyar ruble (yaklaşık 11 milyar ABD doları) bir bütçenin onaylanması Rus Duması'nda sonuçlanmış, Rusya'da genel uzay harcamaları aynı süre içinde yaklaşık 425 milyar ruble toplam değere ulaşmıştır.[6] 2006 yılı bütçesi 2005 bütçesinden %33 artışla 25 milyar ruble (yaklaşık 900 milyon dolar) gibi yüksek bir değerde olmuştur. Geçerli 10 yıllık bütçe onaylanmış, bu kapsamda Uzay Kurumu bütçesi sabit para akışı ile uzay kurumuna sağlanarak yılda %5-10 artacaktı. Bütçeye ek olarak Roskosmos, sanayi yatırımları ve ticari gibi alanlarda programlar başlatmış, diğer araçlarla bütçeye 130 milyon ruble üzerinde kaynak akıtmayı amaçlamaktadır.

ABD merkezli Gezegen Topluluğu Roskosmos ile bir ortaklığa girişmiştir.

2006–2012[değiştir | kaynağı değiştir]

Görselde araç dışı etkinlikte bir Kozmonot görünmektedir, Şubat 2012

2009 yılı için federal uzay bütçesi yaklaşık 82 milyar ruble (2,4 milyar $) ile küresel ekonomik krize rağmen değişmeden kaldı.[8] 2011 yılında hükûmet, 115 milyon ruble (3,8 milyar dolar) bütçeli ulusal uzay programlarını onayladı.[9]

2013 için önerilen proje çekirdek bütçesi 128.3 milyar ruble civarında olmuştur. Bütün uzay programı için bütçe: 169.8 milyar rubledir (5,6 milyar dolar). 2015 yılına kadar, bütçe miktarı 199.2 milyar rubleye arttırılabilir.[10]

Rus uzay programının öncelikleri arasında yeni Angara roket ailesi ve yeni iletişim uyduları, küresel uydu konumlandırma sistemi uyduları ve Dünya'yı uzaktan algılama uzay araçları gelişimi bulunmaktadır.[8] GLONASS küresel uydu konumlandırma sistemi yıllardır en önemli önceliklerden biri olmuştur ve federal uzay bütçesinde kendi bütçe çizgisine sahiptir. 2007 yılında GLONASS için 9,9 milyar ruble ($ 360 milyon dolar) ödenek ayrılmış ve 2008 yılında Başkan Vladimir Putin tarafından imzalanan bir yönerge koşulları altında ek bir 2.6 milyar dolar gelişimi için tahsis edilmiştir.[11]

Uzay İstasyonu finansman sorunları[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası Uzay İstasyonu tutulumları nedeniyle, Rusya'nın uzay bütçesinin %50'ye varan bir bölümü 2009 yılı itibarıyla insanlı uzay programlarına harcanmaktadır. Bazı gözlemcilere göre bu uzay araştırmalarının diğer yönler üzerinde zararlı bir etkiye sahip olduğuna ve diğer uzay güçlerinin yörüngede insan varlığını sürdürmek için genel bütçelerinden çok az oranlarda harcama yaptığına dikkat çekmişlerdir.[12]

Yasama ve yürütme makamları, medyada ve halk arasında olumlu geniş desteğe dikkat çekmiştir ama bütçe önemli ölçüde iyileşmiş olmasına rağmen, Rus uzay programı çeşitli sorunlarla karşı karşıya kalmaya devam etmektedir.[13] Uzay endüstrisinde ücretlerin düşük olduğu; çalışanların yaş ortalamasının (2007 yılında 46 yıl) yüksek olduğu ve donanımların çok eski olduğu söylenmektedir.[14] Olumlu taraftan, sektörde birçok şirket yabancı firmalarla sözleşme ve ortaklıklarda kazanç sağlamış; yeni roket üst aşamaları gibi birçok yeni sistemler son yıllarda geliştirilmiş; yatırımlarla yeni üretim hatları yapılmış ve şirketler yeni nesil mühendis ve teknisyenleri yetiştirmeye daha fazla dikkat etmeye başlamıştır.[5][14]

2011: Yeni yönetici[değiştir | kaynağı değiştir]

29 Nisan 2011'de Perminov, Roskosmos yöneticisi Vladimir Popovkin ile değiştirildi. 65 yaşındaki Perminov devlet yetkilileri için yasal üst yaş sınırında idi ve 2010 yılı Aralık ayında başarısız bir GLONASS fırlatmasından sonra bazı eleştiriler almıştı. Popovkin Rusya'nın Rus Uzay Kuvvetleri eski komutanı ve Rusya Savunma Bakanı'nın Birinci Yardımcısıdır.[15][16]

Rus uzay işkolunun 2013-2015 yeniden yapılanması[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 2013'te bir Proton M fırlatması başarısızlığı ile bir güvenilirlik sorunları serisi doğmuş ve bunun yakın bir sonucu olarak, Rus uzay endüstrisinin önemli bir yeniden yapılanması gerçekleştirilmiştir. Birleşik Roket ve Uzay Kuruluşu Rus uzay sektörünü sağlamlaştırmak için Ağustos 2013 yılında hükûmet tarafından bir anonim şirket olarak kuruldu. Başbakan Yardımcısı Dimitri Rogozin "başarısızlık eğilimli uzay sektörünün kendi sorunlarını aşması için devlet denetimine ihtiyacı olduğunu" söyledi.[17] Üç günlük Proton M fırlatma kesintisinden sonra, Rus hükûmeti "son derece sert tedbirler" alınacağını duyurdu.[18]

Hükûmet ön bilgi olarak bir şekilde "Roskosmos uzay kurumunu korumak ve geliştirmek" için yeniden yapılandırma niyetinde olduğunu belirtti.[17]

Ekim 2013 yılında piyasaya daha detaylı planlar açıklandı; "on binlerce işten çıkarmalara yol açabilir eylemler, gereksiz yeteneklerin birleşik bir komuta yapısına sokulması ve azaltılması", yeni ayrıntılı yenilikler ile "sorunlu uzay sanayisi"nin yeniden devletleştirilmesi için çağrıda bulunuldu.[19] Birleşik Devletler bu alanda çalışan yaklaşık 70.000 kişiye sahipken, Rus uzay sektörü, yaklaşık 250.000 kişiye istihdam sağlamaktadır. "Rus uzay verimliliği çalışmaları çoğaltan ve yaklaşık yüzde 40 verimlilikle etkinlik gösteren başka şirketler ile Amerikalıların verimliliğinden sekiz kat daha düşüktür."[19]

2013 tasarıları çerçevesinde; Roskosmos, "endüstri tarafından uygulanacak programlar için federal yürütme organıdır ve sözleşme yetkilisi olarak hareket edecektir."[17]

Güncel programlar[değiştir | kaynağı değiştir]

UUİ katılımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Rus Yörünge Bölütü
1998 yılında fırlatılan Zarya modülü UUİ'nin ilk modülü oldu.

Rus Uzay Kurumu Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) programının ortaklarından biridir; NASA'nın Birlik Modülüne katılım sağladı ve daha sonra Proton roketleri tarafından taşınan Zarya ve Zvezda çekirdek alanı modülleri ile katkıda bulunmuştur. Rassvet modülü Uzay Mekiği Atlantis gemisiyle taşındı[20] ve öncelikle kargo depolama için ve uzay aracı uğramaları için bir yerleştirme noktası olarak kullanılacaktır. Nauka modülü Kasım 2015 yılında fırlatılan UUİ'nin son bileşenidir.[21] Soyuz-TMA uzay aracı tarafından keşif ekibi fırlatmaları için ve Progress uzay taşıyıcıları ile uzay istasyonunu sonradan beslemede Roskosmos ayrıca sorumludur. NASA ile ilk UUİ sözleşme süresi sonrasında, RKA ve NASA, ABD hükûmetinin onayı ile 2011 yılına kadar işleyen bir uzay sözleşmesine girişmiştir; buna göre Roskosmos kişi başına yaklaşık 21 milyon dolar ile her yoldan Soyuz uzay aracı (böylece kişi başı 42 milyon dolar geriye UUİ için) yanı sıra Progress taşıma uçuşları (Progress başına 50 milyon dolar Keşif Sistemleri Mimarlık Çalışması'nda belirtildiği gibi[22]) sağlayacaktır. RKA bu düzenlemeye göre, insanlı Soyuz uçuşlarının yılda 4 ile ve 2008 yılında başlayan Progress uçuşlarının da yılda 8 ile iki katına çıkarıldığını duyurdu.

RKA ayrıca Space Adventures şirketi aracılığıyla UUİ için ücret ödeyen yolcular için uzay turizmini sağlar. 2009 yılı itibarıyla, altı uzay turisti Roskosmos ile sözleşmeli olarak uzaya en az 20 milyon dolar tahmini bir ücret karşılığında uçmuştur.

Bilim programları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: UUİ'de bilimsel araştırmalar

RKA yer bilimleri, iletişim ve bilimsel araştırmalar için bir dizi programı işletir. Gelecekteki projeler arasında Soyuz halefi, Olası Komutlu Taşıma Sistemi, bilimsel robotik görevler, Mars uydularından birine yanı sıra Ay yörüngesine araştırma uyduları ile yolculuk bulunmaktadır.

  • Deliciler ile Luna-Glob Ay yörüngecisi
  • Venera-D Venüs kondusu
  • Fobos-Grunt Mars görevi

Roketler[değiştir | kaynağı değiştir]

Roskosmos birkaç roket fırlatma ailesini kullanarak, çoğu ünlü R-7 yaygın şekilde Soyuz olarak da bilinen fırlatıcılarla Alçak Dünya yörüngesine (LEO) yaklaşık 7.5 ton fırlatma yeteneğine sahiptir. Proton roketi (veya UR-500K) ADY'nde 20 tonun üzerinde bir kaldırma yeteneğine sahiptir. Küçük roketler Kosmos-3M'yi içeren ve Rokot ve diğer İstasyonlarda Alman-Rus işbirliği vardır.

Şu andaki roket geliştirimleri, hem yeni bir roket sistemi olan Angara roketini hem de yanı sıra Soyuz roketinin Soyuz-2 ve Soyuz-2-3 sürümlerinin geliştirmelerini kapsar. Soyuz, Soyuz-2.1a ve Soyuz-2.1b ile iki değişkenleri başarıyla Alçak Dünya yörüngesi'nde 8.5 ton fırlatma kapasitesine arttırılma sağlanarak denenmiştir.

Yeni pilot uygulamalı uzay aracı[değiştir | kaynağı değiştir]

2005 yılında RKA'nın projelerinden biri olan Kliper, küçük bir kaldırıcı gövdeye sahip yeniden kullanılabilir uzay aracı olarak medyada büyük bir etki yapmıştır. Roskosmos projesinin geliştirme maliyetlerini paylaşmak için ESA ve JAXA yanı sıra diğer kurumlarla çalışmak istese de, diğer uzay ajanslarının desteği olmadan da projeyi ileri götürebileceğini belirtmiştir. Bu söylemde Kliper için gerekli ödenek 2006-2015 yıllarını kapsayan bütçesinin yukarıda anlatılan onayı ile desteklendi. Ancak, Kliper programı iptal edilmiş ve yeni Olası Komutlu Taşıma Sistemi projesi yerini almıştır.

Uzay dizgeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

"Resurs-P"[23] yüksek çözünürlüklü görüntüleri (1.0 metreye kadar olan çözünürlükte) elde edebilen Rus ticari yer gözlem uyduları dizisidir. Uzay aracı Resurs-DK No.1 uydusunun bir yedeği olarak Roskosmos tarafından işletilmektedir.

İki uzay aracı "Arktika-M", bir iletişim uydusu "Arktika-MS" ve radar uydusu "Arktika-R" yardımıyla oluşturabilir sistem içinde gelecekte, Kuzey Kutup bölgesindeki hidroloji ve meteoroloji sorunları için ve Dünya'nın kuzey bölgelerinde HEO uzay dizgeleri oluşturmak olanaklı hale gelecektir.

AESA radarlı dört uzay aracı "Obzor-O" (İnceleme-O) ile iki uydu fırlatmasını içerecek "Obzor-R", Dünya'yı Uzaktan Algılama, bir normal ve bir de kızılötesi algılayıcıyla Dünya'nın yüzeyini taramak için 10 metre çözünürlükte, 80 km'lik geniş bir tarama alanına sahip olacaktır. Projenin ilk iki uydusunun başlatımı 2015 yılı için planlanmıştı.[24]

Gonets: Sivil, alçak Dünya yörüngesindeki bir iletişim uydu sistemidir. 2016'da, sistem 13 (12 Gonets-M ve 1 Gonets-D1) uydudan oluşur.[25]

Fırlatma denetimi[değiştir | kaynağı değiştir]

RKA'nın askeri muadili Askeri Uzay Kuvvetleri (VKO)'dir. VKO, Rusya'da Plesetsk kozmodromu fırlatma tesisini kontrol eder. RKA ve VKO ve Baykonur Uzay Üssü'nün kontrolünü paylaşmaktadır, RKA sivil fırlatmalar sırasında uçuş denetçilerini karşılar, birçok ücretleri ise VKO karşılar. RKA ve VKO ayrıca Yuri Gagarin Kozmonot Eğitim Merkezi'nin kontrolünü paylaşır. Rusya'nın Amur Oblastı, Tsiolkovsky'de başka bir uzay limanını inşa etmekte olduğu açıklanmıştır.[26] Vostochny Uzay Üssü'nün ise 2018 yılına kadar bitirilmesi planlanıyor.

Rusya'nın uzay sanayisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Rusya uzay sanayisi

1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bazıları devlet araştırma merkezleri olarak kalırken eski Sovyet Tasarım Büroları birçok özel havacılık şirketine dönüşmüştür.

Sovyet OKB'si (eğer uygunsa) Yeni örgütlenme Sahiplik Kayda değer ürünler
Korolev S.P. Korolev Roket ve Uzay Kuruluşu Energia özel (38%'i Rus Devleti mülkiyetinde)
NPO Lavoçkin
NPO Mashinostroyeniya
Glushko NPO Energomash
Chélomei Khruniçev devlet
TsSKB-Progress devlet
NPO Molniya
NPO PM
NPO Polyot
MKB Raduga
Kuznetsov
Khimavtomatika
Makeyev
JSC Khartron özel
Moskova Isıl Teknoloji Enstitüsü

Tarihi Rus (Sovyet) uzay galerisi[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Dünya yörüngesinde dolaşan ve uzaya çıkan ilk insan olan Yuri Gagarin.
    Dünya yörüngesinde dolaşan ve uzaya çıkan ilk insan olan Yuri Gagarin.
  • Kozmonot Aleksey Leonov 1965'te, bir ADE (EVA - Extravehicular activity) gerçekleştiren ilk insandır (uzay yürüyüşü).
    Kozmonot Aleksey Leonov 1965'te, bir ADE (EVA - Extravehicular activity) gerçekleştiren ilk insandır (uzay yürüyüşü).
  • 16 Haziran 1963'te Vostok 6 gemisiyle Kozmonot Valentina Vladimirovna Tereşkova, uzayda uçan ilk kadın oldu.
    16 Haziran 1963'te Vostok 6 gemisiyle Kozmonot Valentina Vladimirovna Tereşkova, uzayda uçan ilk kadın oldu.

Uzay aracı[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Vostok uzayda bir insanı taşıyan ilk uzay aracı oldu.
    Vostok uzayda bir insanı taşıyan ilk uzay aracı oldu.
  • Soyuz düzenli olarak geliştirilen tarihinin en uzun hizmet veren insanlı uzay aracı tasarımı (1967-günümüz)'dır.
    Soyuz düzenli olarak geliştirilen tarihinin en uzun hizmet veren insanlı uzay aracı tasarımı (1967-günümüz)'dır.
  • Progress uzun süre görev yapan insansız kargo uzay aracı oldu (1978-günümüz).
    Progress uzun süre görev yapan insansız kargo uzay aracı oldu (1978-günümüz).
  • 1986 yılından 2001 yılına kadar Dünya'nın yörüngesinde ilk kalıcı insanlı uzay istasyonu, Sovyet/Rus Mir.
    1986 yılından 2001 yılına kadar Dünya'nın yörüngesinde ilk kalıcı insanlı uzay istasyonu, Sovyet/Rus Mir.
  • Rusya ve ABD Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) temel ortaklarıdır.
    Rusya ve ABD Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) temel ortaklarıdır.
  • Sovyet uzay programında iptal edilen Buran Uzay Mekiği üretilmişti.
    Sovyet uzay programında iptal edilen Buran Uzay Mekiği üretilmişti.

Fırlatma araçları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Soyuz roketleri uzaya tüm Soyuz ve Progress uzay aracı fırlatmalarında kullanılmaktadır.
    Soyuz roketleri uzaya tüm Soyuz ve Progress uzay aracı fırlatmalarında kullanılmaktadır.
  • Proton roketi ve yeni roketler Angara A5 roketi Rus uzay sanayisinin ağır yük taşıyıcısı olmaktadır.
    Proton roketi ve yeni roketler Angara A5 roketi Rus uzay sanayisinin ağır yük taşıyıcısı olmaktadır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

  • TsNIIMash (Rusça: ЦНИИмаш) Makine Yapım Merkez Araştırma Enstitüsü, 1946 yılında kurulan bir Rus havacılık ve uzay enstitüsüdür.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Ключ на рестарт // Бюджет на 2015 год 6 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Kommersant.ru. Erişim: 5 Ocak 2016 (Rusça).
  2. ^ Avaneesh Pandey (28 Aralık 2015). "Russia's Federal Space Agency Dissolved, Responsibilities To Be Transferred To State Corporation". International Business Times. 8 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016. 
  3. ^ "Vladimir Putin abolishes Russian space agency Roscosmos - The Financial Express". The Financial Express. 28 Aralık 2015. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016. 
  4. ^ "Russia Merges United Rocket and Space Corporation with Roscosmos". Via Satellite. 23 Ocak 2015. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  5. ^ a b c d e Harvey, Brian (2007). "The design bureaus". The Rebirth of the Russian Space Program. 1. Almanya: Springer. ISBN 978-0-387-71354-0. 
  6. ^ "Russian govt agrees 12.5 bln eur 10-yr space programme". Forbes. 15 Temmuz 2005. 1 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016. 
  7. ^ ВЗГЛЯД / Российские ученые создали новую технологию для космических телескопов 6 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Vz.ru. Retrieved on 2013-08-02.
  8. ^ a b "No cut in Russian 2009 space spending, $2.4 bln on 3 programs". RIA Novosti. 18 Mart 2009. 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2009. 
  9. ^ "Russia allocates $3.8 billion for space programs in 2011". RIA Novosti. 11 Ocak 2011. 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016. 
  10. ^ Бюджет на 2013 год предполагает рекордное финансирование космонавтики 9 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Spacecorp.ru. Erişim: 2 Ağustos 2013.
  11. ^ "Russia increases number of operational Glonass satellites to 17". RIA Novosti. 4 Haziran 2009. 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2009. 
  12. ^ Afanasyev, Igor; Vorontsov, Dmitri (1 Kasım 2009). "Building on sand?The Russian ISS segment is to be completed by 2016". Russia & CIS Observer. 28 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2010. 
  13. ^ "Russia's Space Program in 2006: Some Progress but No Clear Direction". Moscow Defense Brief. 2006. 20 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2009. 
  14. ^ a b Kislyakov, Andrei (15 Mayıs 2008). "Russian space program bedeviled by problems". 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2009. 
  15. ^ Popovkin replaces Perminov at Russian space agency 12 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. RIA Novosti 29 Nisan 2011
  16. ^ "Space Agency Chief Replaced". The Moscow Times. 3 Mayıs 2011. 24 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016. 
  17. ^ a b c Messier, Doug (30 Ağustos 2013). "Rogozin: Russia to Consolidate Space Sector into Open Joint Stock Company". Parabolic Arc. 14 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2013. 
  18. ^ Nilolaev, Ivan (3 Temmuz 2013). "Rocket failure to lead to space industry reform". Russia Behind The Headlines. 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2013. 
  19. ^ a b Messier, Doug (9 Ekim 2013). "Rogozin Outlines Plans for Consolidating Russia's Space Industry". Parabolic Arc. 10 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2013. 
  20. ^ Chris Gebhardt (9 Nisan 2009). "STS-132: PRCB baselines Atlantis' mission to deliver Russia's MRM-1". NASAspaceflight.com. 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2009. 
  21. ^ "Russian Launch Manifest". Sworld.com.au. 2015. 10 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2014. 
  22. ^ [1] 10 Ocak 2006 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi[ölü/kırık bağlantı]
  23. ^ Zak, Anatoly. "Resurs-P remote-sensing satellite". RussianSpaceWeb. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2013. 
  24. ^ Россия запустит спутник с активной фазированной решеткой » Военное обозрение 8 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Topwar.ru. Erişim: 2 Ağustos 2013.
  25. ^ "Russia completes its Gonets orbital group". 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2015. 
  26. ^ Solovyov, Dmitry (28 Nisan 2016). "Russia launches first rocket from new spaceport at second attempt". Reuters. 9 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Roskosmos&oldid=31678973" sayfasından alınmıştır