Sülfür
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Mart 2011) |
Kimyada, sülfür terimi -2 yükseltgenme seviyesinde kükürt içeren kimyasal bileşiklerin birkaç tipi için kullanılır.
Sülfür, İngilizce "sulfide" terimine karşılık geldiği için bazen hatalı olarak sülfit olarak Türkçeye çevrilir; sülfit SO3- iyonunun, sülfür ise S2- iyonunun ismidir. Keza, İngilizce sulfur sözcüğünün Türkçeye kükürt yerine sülfür olarak çevrilmesi (kükürt dioksit yerine sülfür dioksit gibi) hatalıdır ve yanıltıcı olabilir.
Hidrojen sülfür (H2S) veya Li2S, Na2S ve K2S gibi alkali metal tuzlarının kuvvetli alkali çözeltilerinde sülfür anyonu S2- bulunur. Sülfür son derece baziktir, pKa'sı 14'ten büyük olduğu için çok alkalin çözeltilerde bulunmaz, pH ~15'in (8 M NaOH) altında varlığı saptanamaz. Sülfür, iyonlaşmak yerine, sudaki hidrojen ile birleşip HS- iyonunu oluşturur, buna hidrojen sülfür iyonu, hidrosülfür iyonu, sülfhidril iyonu veya bisülfür iyonu denir. Daha düşük pH'lerde (<7), HS-, H2S yani hidrojen sülfüre dönüşür.
Sulu çözeltilerde geçiş metallerinin katyonları, sülfür kaynakları (H2S, NaSH, Na2S) ile tepkiyerek katı sülfürler olarak çökelirler. Bu inorganik sülfürlerini suda çözünürlüğü çok düşüktür ve bunların çoğu minerallerle ilişkilidir. Bunun iyi bilinen bir örneği kadmiyum sarısı olarak bilinen parlak sarı boya malzemesinde kullanılan CdS'dir. Gümüşün kararması ile Ag2S meydana gelir. Bu bileşiklere bazen tuz olarak değinilse de, aslında geçiş metal sülfürlerindeki bağ yapısı çok büyük oranda kovalenttir. Bu bağ yapısı nedeniyle bu malzemelerin yarı iletken özellikleri vardır.
Organik kimyada "sülfür" terimi genelde C-S-C bağlantısı için kullanılabilir ama "tiyoeter" terimi daha az muğlaktır. Örneğin dimetil sülfür (CH3-S-CH3) adlı tiyoeter, metiltiyometan olarak da adlandırılabilir. Bazen sülfür terimi -SH fonksiyonel grubu için de kullanılabilir. Örneğin metil sülfür, CH3-SH anlamına gelebilir. Tercih edilmesi gereken adlandırma biçimi "tiyol" veya "merkaptan" terimini içermelidir, örneğin metantiyol veya metil merkaptan gibi.
Disülfür teriminin farklı anlamları akıl karıştırıcı olabilir. Molibdenum disülfür, +4 yükseltgenme seviyesinde molibdenum ile ilişik durumda ayrı sülfür merkezlerden oluşur. Buna karşın demir disülfür, +2 seviyesinde demir ile ilişik S22- veya S--S-'den oluşur. Dimetildisülfürdeki bağlar CH3-S-S-CH3 şeklindedir, ama karbon disülfürde S-S bağı yoktur, yapısı S=C=S şeklindedir.
