Safiye Ali
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Safiye Ali | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 2 Şubat 1894 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 5 Temmuz 1952 (58 yaşında) Dortmund, Almanya |
| Meslek | Tıp doktoru |
| Tanınma nedeni | Türkiye’nin ilk kadın tıp doktoru |
Safiye Ali (2 Şubat 1894, İstanbul – 5 Temmuz 1952, Dortmund), Türk doktor.
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın tıp doktoru ve tıp eğitimi veren ilk kadındır. Anne çocuk sağlığı üzerine çalışmalar yapan Safiye Ali’nin adı Süt Damlası Bakımevleri ile anılır.
Mesleki çalışmalarının yanı sıra İstanbul’da başlayan feminist harekete katılarak Türk kadınının seçilme hakkı için mücadele etmiştir.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1894 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Babası Sultan Abdülaziz ve II. Abdülhamid'in yaverlerinden Ali Kırat Paşa, annesi Şeyhülharem Hacı Emin Paşa'nın kızı Emine Hasene Hanım'dır. Safiye Ali, dört kız kardeşin en küçüğü idi.[2]
Ailesi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde çeşitli hizmetleriyle tanınmıştır. Dedesi Hacı Emin Paşa 17 yıl Mekke şeyhülislamlığı yapmış ve hâlen aktif beş vakıf kurmuştur.[2] Babasını küçük yaşta kaybeden Safiye Ali, dedesi Emin Paşa'nın Valideçeşme'deki konağında büyüdü.[2]
İstanbul'da Amerikan Kız Koleji'nde öğrenim gördü. Ocak 1916'da kolejden mezun oldu.[3] Kolej yıllarında iken tıp doktoru olmaya karar verdi. Kadın hastaların kadın doktorları tercih etmesinden ötürü ülkede kadın doktorlara gereksinim duyuluyordu ancak Darülfünun Tıp Fakültesi henüz kadın öğrenci kabul etmiyordu. I. Dünya Savaşı sürerken maddi güçlüklere rağmen Almanya'ya giderek Würzburg Üniversitesi Tıp Fakültesinde öğrenim gördü. Dönemin Maarif Nazırı Ahmet Şükrü Bey'in yardımıyla devlet bursu alan Safiye Ali, çok hızlı bir şekilde Almanca öğrenerek hemen derslere başladı.[3] Amerikan Koleji mezunu olması sebebiyle zorluk çıkaran Bavyera Millî Eğitim Bakanlığı, sınavda aldığı birincilik derecesi karşılığı Safiye Ali'ye “doktor namzeti” unvanını verdi. 1921 yılında “bebeklerde iç Pakimenenjit kanaması' hakkındaki tezi ile diplomasını aldı.
İstanbul’a döndükten altı hafta sonra kadın ve çocuk hastalıkları ihtisası yapmak üzere tekrar Almanya'ya gitti. Burada Dr. Ferdinand Krekeler (sonradan aldığı adı ile Ferdi Ali) ile evlendi.[2]
Haziran 1923'te Türkiye'nin ilk kadın doktoru olarak icazetnamesini aldı ve eşi ile birlikte Cağaloğlu’nda muayenehane açtı. İlk zamanlar tanınmadığı için muayenehanesine kimse gelmemiştir ve hatta kadın olduğu için düşük vizite ücreti ödemek isteyenler bile olmuştur.[4] İstanbul’da beş yıl doktorluk yaptı ancak karşılıksız olarak anne-çocuk sağlığına yaptığı hizmetler klinik çalışmalarının önüne geçti. Bu dönemde ayrıca Amerikan Koleji bünyesinde açılan ilk kız tıp okulunda jinekoloji ve obstetrik dersleri vererek kızlara tıp eğitimi veren ilk kadın öğretim üyesi olarak tarihe geçti.[2]
Anne sütünden kesilen ve steril süt içme imkânından mahrum olan çocuklar için Fransız Kızılhaç'ı tarafından kurulup 1925'te Himaye-i Etfal Cemiyeti'ne bırakılan Süt Damlası Bakımevi'nin başına geçen Safiye Ali, gönüllü çalışmalarıyla bakımevine etkinlik kazandırmıştır. Süt Damlası'ndaki çalışmaları kadınları emzirmeye teşvik etme; yetersiz beslenen çocukların sağlıklı beslenebilmeleri amaçlı eğitimler düzenlemeye odaklı idi. Safiye Ali ayrıca sütten kesilmiş 1 yaş sonrası hasta ve zayıf çocukların bakımı ile ilgilenmek üzere Hilal-i Ahmer Hanımlar Merkezi Küçük Çocuklar Muayenehanesi'ni kurdu. Londra, Viyana ve Bolonya’da düzenlenen kongrelerde Himaye-i Etfal Cemiyeti’ni temsil etti.[3] Mesleğinin zirvesinde iken Süt Damlası’ndan istifa etmek zorunda kaldı.[2] Ocak 1928'de sadece muayenehane doktorluğu yapıyordu. Bu tarihte, İstanbul'da muayenehanesi olan hekimler arasındaki tek kadındı. Bu dönemde toplum, kadın doktora o kadar yabancıydı ki Malul Gaziler Büyük Ticaret Salnamesinde adı, "Safiye Ali Bey" olarak geçmektedir. Erken Cumhuriyet dönemindeki kadın hareketinin içinde yer alan Safiye Ali'nin 1928'de Bolonya'da toplanan Beynelmilel Kadın Doktorlar Konferansı'nda edindiği sosyal ve bilimsel izlenimleri Servet-i Fünun'da yayımlanmıştır.[4]
Safiye Ali, mesleki çalışmalarının yanı sıra İstanbul'da başlayan feminist harekete katıldı ve Türk Kadınlar Birliği’nin Sıhhiye Komisyonu başkanlığını üstlenerek fuhuşla mücadele için çalıştı.[2]
Kanser teşhisi konulması üzerine Türkiye'den ayrılarak Almanya'ya yerleşti. II. Dünya Savaşı yıllarında sağlığı el verdiği sürece mesleğini sürdürdü. 5 Temmuz 1952'de Dortmund’da 58 yaşında öldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Yıldırım, Nuran. "Türkiye'nin İlk Kadın Doktoru Safiye Ali". İstanbul Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2012. Erişim tarihi: 30 Nisan 2016.
- ^ a b c d e f g Kardaş, Ayşe. "Türkiye'nin ilk kadın doktoru: Safiye Ali". www.lacivertdergi.com. Laciver Dergi, Say 8, Aralık 2014. 2 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2016.
- ^ a b c Çolak, Güldane. "Turkish Female Students Studying in Germany: The Case of Safiye Ali". Türk-Alman İlişkileri Sempozyumu, 8-10 Ekim 2009. Erişim tarihi: 30 Nisan 2016.
- ^ a b Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı, 2017 Ajandası, "Kadın Hayatlarını Yazmak, Oto/ Biyografi Yaşam Alıntıları", sayfa 9
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abadan-Unat, Nermin; Kandiyoti, Deniz; Kıray, Mübeccel Belik (1981), Women in Turkish Society, BRILL, ISBN 90-04-06346-3.
- Arda, Berna (2009), Anatolia; The Cradle of Modern Medicine (PDF), http://dergiler.ankara.edu.tr/: Journal Of Ankara University Faculty of Medicine, 62(1), 28 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 30 Nisan 2013
- Davis, Fanny (1986), The Ottoman Lady: A Social History from 1718 to 1918, Greenwood Publishing Group, ISBN 0-313-24811-7.
