Silla

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Silla
신라 (Korece: 新羅)
Silla
{{{arma_açıklaması}}}
Kraliyet Mührü
Silla haritadaki konumu
BaşkentGyeongju (Geumseong, sonra Seorabeol)
Resmî din
Budizm, Konfüçyüsçülük, Taoizm, Şamanizm (Sindo)
HükûmetMonarşi
Nüfus
• 7th century[1]
894,680
• 8th century[1]
2,000,000
Günümüzdeki durumuGüney Kore, Kuzey Kore

Silla (MÖ 57 - [a] - MS 935) (Korece: 신라 ) Kore Yarımadası'nın güney ve orta kesimlerinde bulunmuş eski krallıklardan biridir. Silla, Baekje ve Goguryeo ile birlikte Üç Kore Krallığı'nı oluşturmuştur. Nüfusu 7. yüzyılda 894,680 iken[1] 8. yüzyılda 2,000,000' a kadar çıktı. Resmî dili Şillaca (Eski Korece) idi. Öncülleri Jinhan konfederansı ve Gojoseon iken varisi Goryeo olmuştur. Bugünkü Kuzey Kore ve Güney Kore topraklarında yer almıştır.

Park ailesinden Silla Hyeokgeose tarafından kurulan Kore [2] hanedanı, 586 yıl boyunca Gyeongju Gim (Kim) (김, 金) klanı, 232 yıl boyunca Miryang Bak (Park) (박, 朴) klanı tarafından yönetildi. Wolseong Seok (석, 昔) klanını ise hanedanı 172 yıl yönetmiştir. Samhan konfederasyonlarında, bir süre Sui Çin ve sonra Tang Çin ile müttefik olan bir şeflik olarak doğdu. Sonunda diğer iki krallığı, 660'ta, Baekje ve 668'de Goguryeo'yu fethetti. Daha sonra Birleşik Silla Kore Yarımadası'nın çoğunu işgal etti. Bu sırada yarımadanın kuzey kısmında Goguryeo'nun halef devleti olan Balhae ortaya çıktı. Bir zaman sonra, neredeyse 1000 yıl yönetimin ardından, 935 senesinde Goryeo'ya iktidarı devrederek Silla Geç Üç Kore Krallığı, Geç Baekje ve Taebong'a parçalandı.

Krallık Tarihinin Bazı Kritik Olayları
Kuruluş MÖ 57
Budizme giriş 530
Kral Jinheung'un Seferleri 551–585
Geç Silla 668–935
Goryeo' ya devri MS 935

İsim[değiştir | kaynağı değiştir]

Tam teşekküllü bir krallık olarak kurulana kadar Silla, yerli Korece ismini fonetik olarak andıracak birkaç hanja kombinasyonu kullanarak kaydedildi. Kullanılanlar arasında 斯盧 (사로, Saro), 斯羅 (사라, Sara), 徐 那 (伐) (서나 [벌], Seona [beol]), 徐 耶 (伐) (서야 [벌], Seoya [beol]), 徐 羅 (伐) (서라 [벌], Seora [beol]) ve 徐 伐 (서벌, Seobeol).

504 yılında Silla'dan Jijeung, karakterleri Modern Korecede "Shilla" olarak telaffuz edilen 新 羅 (신라) olarak standartlaştırdı.

Bir etimolojik hipotez, Seorabeol adının, "başkent" anlamına gelen ve daha önce Hansung (漢城) veya Hanyang (漢陽) olarak bilinen Güney Kore'nin şu anki başkenti, Seul kelimesinin kökeni olabileceğini gösteriyor. Silla başkentinin adı, kısa bir süre sonra Syeoul (셔울) olarak değişmiş ve son olarak Modern Korece' de Seul (서울) ile sonuçlanan "kraliyet başkenti" anlamına gelen Geç Orta Kore formundaki Syeobeul (셔블) olarak değişmiş olabilir.

Silla'nın ya da başkenti Seorabeol'un adı, Kuzeydoğu Asya'da, Silla halkına etnik bir isim olarak, Japonca'da Shiragi, Orta Çağ Curçenlerin ve sonraki soyları olan Mançular'ın dilinde Solgo ya da Solho olarak göründü. Modern Moğolca dilinde, Kore ve Koreliler, Солонгос (Solongos) olarak bilinir. Солонгос (Solongos) kelimesinin Silla kelimesinin değişmiş bir hali olduğu düşünülmektedir. Solongos kelimesini moğolca "gökkuşağı" anlamına gelen солонго solongo sözcüğünden esinlenilmiştir.

Silla, kökenleri Silla'nın başkenti yakınlarındaki ormandan gelen "tavuk ormanı" anlamına gelen Gyerim (鷄 林, 계림) olarak da adlandırıldı. Bir efsaneye göre, devletin kurucusunu aynı ormanda bir tavuk ejderhası (Cockatrice) yumurtasından çıkarak doğmuştur (Korece Gyeryong, 雞 龍, 계룡, kelimenin tam anlamıyla "tavuk-ejderhası" demektir).

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Silla Krallığı, Park (박), Seok (석) ve Kim (김) olmak üzere üç farklı klan (kabile) tarafından yönetilmiştir. Tarihçiler bu üç klanın da başa geçebilmesi için kan dökülmüş olması gerektiğini söylemektedirler. Ki zaten kan dökülmeden üç farklı klanın ülkeyi yönetmesi söz konusu olamaz. Park (박) klanı, Seok (석) klanı tarafından bir darbeye uğrayana kadar 3 kuşak boyunca Silla'yı yönetmiştir. Ancak bu iki klan mücadele ederken Kim (김) klanı kargaşaya son vermiş ve iki klan üzerinde otorite kurarak başa geçmiştir.

7. yüzyılda Baekje, Gaya ve Koguryo'yu birleştirme düşüncesiyle ön plana çıkmıştır. Silla Krallığı güçlenmeye başlayınca önce Gaya'yı himayesi altına almış, ardında Koguryo'yu ve Baekje'yi himaye altına almak için Tang Hanedanlığı ile (şimdiki Çin) anlaşma yapmıştır. Ancak Tang Hanedanlığı, anlaşmaya uymayıp Baekje ve Koguryo'yu almak isteyince Tang Hanedanlığı ile savaşa girilmiş ve Silla Krallığı başarılı olmuştur. Bu sırada 27. hükümdar ve ilk kadın yönetici olan Kraliçe Seondeok Uzakdoğu'nun ilk gözlemevlerinden birini yaptırmıştır. Bu gözlem evi hala vardır ve Gyeongju bölgesindedir. 8. yüzyılın ortalarında en parlak dönemi yaşamış olan Silla krallığı daha sonra kralların çıkarları yüzünden yıkılmış ve o dönemin parlak ülkelerinden Goryeo Hanedanlığı'na boyun eğmek zorunda kalmıştır.

Silla ordusunun atlıları, zırhlı atlı birliklerden oluşuyordu. Ayrıca Hwarang (Çiçek asker) adı verilen kılıçta usta olan gençlerden seçilen birlikler (bizdeki Yeniçeri gibi), hanedan tarihinde önemli rol almışlardır. Hwaranglar, geleneksel olarak savaşa gitmeden veya bir davaya girmeden önce yüzlerini boyayıp küpe takarlardı.

Bunun sonucunda "Birleşik Silla" diye adlandırdığımız döneme geçilmiş ve Silla, Kore Yarımadası'na hükmetmeye başlamıştır. Ancak daha sonraki dönemlerde yönetim zayıflayıp güç asillerin elinde bir oyuncak haline gelmeye başlayınca, 399 yılında Japon hükümdarı Nintoku[3][4][5] ata topraklarını, Silla'dan geri almaya başlamış ve Silla yaklaşık 1000 yıllık tarihinin ardından tarihin tozlu sayfalarına gömülmüştür.

Birleşik Şilla ( 676-935 ) ve Balhe dönemi ( 698- 926 )[değiştir | kaynağı değiştir]

Goguryeo yıkıldıktan sonra Mançurya bölgesinde Goguryeo komutanı olarak faaliyet gösteren Dae jo young yeni bir devlet kurarak adını Balhe koymuştur. Balhae ilk başlarda güçlü bir ülke olarak gelişmesine rağmen Goranlar tarafından yıkıldıktan sonra Goryeo’nun eline geçmiştir. Diğer yandan üç krallığı birleştiren Şilla Çin ile etkin bir kültürel ilişki içinde gelişmesini sürdürmüştür. Üç Krallık döneminde Kore topraklarına giren Budizm’i yaygınlaştırarak Bulguk Tapınağı, Sokguram gibi eserlerle Budizm kültürünü geliştirmiştir.8.yy’ın ikinci yarısından sonra bölgedeki beyliklerin merkezinde Beakje ve Goguryeo’nun eski topraklarında Geç Beakje ve Geç Goguryeo adlarında devletlerin kurulmasıyla Geç Üç Krallık dönemi başladıysa da Geç Goguryeo devleti kralı ülke adını Goryeo olarak değiştirerek milletin birliğini sağlamıştır.

Birleşme Öncesi Silla Krallığı'nın Yöneticileri Birleşme Sonrası Silla Krallığı'nın Yöneticileri Silla'nın Ünlü Kralları 3 Tarihi Silla Dönemi
Yönetici ismi İktidar periyodu Yönetici ismi İktidar periyodu Kral ismi İktidar periyodu Dönem isimleri Dönem periyotları
1 Hyeokgeose MÖ 57 - MS 4 Munmu 661-681 Hyeokgeose (kurucu kral) MÖ 57 - MS 4 Kuruluş dönemi MÖ 57 – MS 654
2 Namhae 4-24 Sinmun 681-691 Jinheung 540 - 576 Orta dönem 654 – 780
3 Yuri 24-57 Hyoso 692-702 Muyeol 654 - 661 Birleşik Silla 780 – 935
4 Talhae 57-80 Seongdeok 702-737 Munmu 661 - 681
5 Pasa 80-112 Hyoseong 737-742 Sinmun 681 - 692
6 Jima 112-134 Gyeongdeok 742-765 Gyeongsun (sonuncu kral) 927 - 935
7 Ilseong 134-154 Hyegong 765-780
8 Adalla 154-184 Seondeok 780-785
9 Beolhyu 184-196 Wonseong 785-798
10 Naehae 196-230 Soseong 798-800
11 Jobun 230-247 Aejang 800-809
12 Cheomhae 247-261 Heondeok 809-826
13 Michu 262-284 Heungdeok 826-836
14 Yurye 284-298 Huigang 836-838
15 Girim 298-310 Minae 838-839
16 Heulhae 310-356 Sinmu 839
17 Naemul 356-402 Munseong 839-857
18 Silseong 402-417 Heonan 857-861
19 Nulji 417-458 Gyeongmun 861-875
20 Jabi 458-479 Heongang 875-886
21 Soji 479-500 Jeonggang 886-887
22 Jijeung 500-514 Jinseong 887-897
23 Beopheung 514-540 Jinseong 887-897
24 Jinheung 540-576 Hyogong 897-912
25 Jinji 576-579 Sindeok 913-917
26 Jinpyeong 579-632 Gyeongmyeong 917-924
27 Seondeok 632-647 Gyeongae 924-927
28 Jindeok 647-654 Gyeongsun 927-935
29 Muyeol 654-661

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Silla, Çin'e uzak olduğu için Çin kültüründen çok fazla etkilenmemiş, kendine özgü geleneklerini korumuştur. Özellikle, kendinden sonra gelecek hanedanlarda Konfüçyüsçülüğün benimsenmesi yüzünden meydana geleceklerin aksine, Silla'da kadınlara büyük saygı beslenmiş fikirleri küçümsenmemiştir. Ayrıca kadınlar önemli devlet görevlerine gelmişlerdir.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Erken Silla'dan altın süsleme
    Erken Silla'dan altın süsleme
  • 5-6. Yüzyıl Silla' sından altın bir iç kap
    5-6. Yüzyıl Silla' sından altın bir iç kap
  • Silla'dan bir eser
    Silla'dan bir eser
  • 7. yüzyıldan kalma Silla rölikeri
    7. yüzyıldan kalma Silla rölikeri
  • Silla'nın son kralı Kral Gyeongsun (r. 927–935)
    Silla'nın son kralı Kral Gyeongsun (r. 927–935)
  • 5. yüzyılın sonları veya 6. yüzyılın başlarından bir Silla tacı
    5. yüzyılın sonları veya 6. yüzyılın başlarından bir Silla tacı
  • Kral Seongdeok'un Çanı (771 yılından)
    Kral Seongdeok'un Çanı (771 yılından)
  • Seokguram
    Seokguram
  • Bhaisajyaguru Buddha'nın bu ayakta heykeli Silla döneminde üretilmiş olan yaldızlı bronzdan yapılmıştır.
    Bhaisajyaguru Buddha'nın bu ayakta heykeli Silla döneminde üretilmiş olan yaldızlı bronzdan yapılmıştır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Samguk Sagi' ya göre MÖ 57 kuruluş tarihi olarak belirtilirken Seth 2010'a göre ise "Bu tarihler Kore’de bugün birçok ders kitabında ve yayınlanmış materyallerde verilir, fakat tarihlerin temeli efsanelerdedir; sadece Goguryeo, efsanevî kuruluşunun yakınında herhangi bir yerde olan bir zamana kadar izlenebilir. ”

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c 박용운 (1996). 고려시대 개경연구 147~156쪽. 
  2. ^ "...the first united Korean nation-state was established by the Silla Dynasty" The Two Koreas and the Great Powers, p. 48. Cambridge University Press.
  3. ^ Titsingh, Isaac (1834). Annales des empereurs du japon. ss. 22-24. 
  4. ^ Brown, Delmer M. (1979). Gukanshō. ss. 256-257. 
  5. ^ Varley, H. Paul (1980). Jinnō Shōtōki. ss. 110-111. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Silla&oldid=32408743" sayfasından alınmıştır