Sinjska alka
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Sinjska alka | |
|---|---|
 | |
| Ülke | Hırvatistan |
| Kaynak | 357 |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
| Tescil geçmişi | |
| Tescil | 2010 |
The Sinjska alka, 1715'ten beri her Ağustos ayının ilk Pazar günü Hırvatistan'ın Sinj kasabasında düzenlenen bir binicilik yarışmasıdır.[1] 14 Ağustos 1715'te Osmanlı-Venedik savaşında, yaklaşık 700 Hırvattan oluşan yerel Hıristiyan nüfusun daha az sayıda Venedikli ile işbirliği içinde Mehmed paşa liderliğindeki 60.000 Osmanlı askerine karşı Sinj'i savunmayı başardığı bir Hırvat-Venedik zaferini anmayı amaçlayan bir yarışmadır.[2] Bu zafer neticesinde Venedikliler, Sinj üzerindeki kontrollerini ellerinde tutmuşlardır ve 1718'de imzalanan Pasarofça Antlaşması'nın hükümlerine uygun olarak Sinj'i Venedik Dalmaçyası'na dahil etmişlerdir.[3][4]
Sinj halkı , Sinj Hanımının mucizevi bir şekilde Osmanlıları uzaklaştırdığına ve böylece kasabalarını savunmalarına yardım ettiğine inanıyorlardı. 15 Ağustos'ta Meryem'in Göğe Kabulü'nün ulusal bayramında, Sinj Hanımı onuruna, tam teşekküllü atlıların Sinj Meryem Ana'nın bir tablosunu şehrin sokaklarında gezdirdiği bir geçit töreni düzenlenir.
Alka, dörtnala at binen çeşitli atlıların mızraklarını asılı bir metal halkaya nişan aldıkları ve çemberin hangi bölümünü delebildiklerine göre puanlar aldıkları bir binicilik yarışmasıdır. 2010 yılında Alka, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine dahil edilmiştir.[5]
Yarışmanın amacı[değiştir | kaynağı değiştir]
Alka, turnuvada kullanılan hedefin adıdır ve eşit aralıklı üç çubukla birbirine bağlanan iki eşmerkezli halkadan yapılmıştır. Hedef, yarış pistinin ortasında bir ipe asılır. Yarışmacılar ( Alkar ) atını dörtnala sürerler ve mızraklarıyla orta halkayı vurmaya çalışır. Alka'nın hangi kısmına vurduğuna bağlı olarak 1'den 3'e kadar puan alırlar ve ıskalarsa puan alamazlar. Bununla birlikte, alkar havadaki alkayı fırlatır ve aşağı inerken hangi bölgenin vurulduğuna bağlı olarak, bir hedef vuruşu için 1 ve 3 puan arasında puan kazanabilir ve ek üç puan verilir, Böylece bir turda maksimumu 6 puan kazanılabilir.[6] Yarışma toplamda üç turdan oluşmaktadır.
Katılımcılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Alka'ya yalnızca Cetinska krajina'da (Sinj yakınlarındaki Cetina nehri vadisi boyunca uzanan bölge) doğan erkekler katılabilir.[5][7] Turnuvaya katılmak büyük bir ayrıcalık olarak görülür. Alka'nın vojvodası ("Dük"), Alkarların komutanını temsil eden törensel bir unvana sahiptir. Alkar voyvodası olmak büyük bir onurdur ve sadece Cetinska krajina'nın en önemli adamları bunlardan biri olabilir. Alkar erkeklerinin giydiği kostümler, 18. yüzyılda savaşçıların giydiği kıyafetlerin aynısıdır. Her alkara, eski bir halk kıyafeti giymiş, çeşitli silahlar ( yatağan, çakmaklı tüfek ve tüfek, gürz, kalkan ) giyen bir yaver eşlik eder.[8][9][10]
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Sinjska Alka, 18. yüzyılın başlarında Venedik Dalmaçyası'nda düzenlenen şövalyelik yarışmalarının devamı olarak nitelendirilir. Alka'ya ait yazılı kaynaklarda geçen en eski bilgi, İtalyan şair Julije Bajamonti'nin 1784'te yazdığı üç sone ve bir kasidedir . Alka ile ilgili en eski resmi dosya, Avusturya'nın ilk Komiseri Avusturya Dalmaçya Kontu Raymond Thurn'ün Sinj komutanı Josip Grabovac'a 10 Şubat 1798'de yazdığı mektuptur.
Geçmişte Alka, bugünden farklı bir zamanda, ara sıra yılda iki kez düzenlenebilirdi. 1834'te 9 Şubat'ta, 1838'de 19 Nisan'da ve 1855'te 4 Ekim'de kolera nedeniyle düzenlendi. Alka, 1902 Tüzüğü ile belirlenen 1849 yılından bu yana, İmparator Franz Joseph'in doğum günü olan 18 Ağustos'ta düzenli olarak gerçekleştirilmektedir. O zamandan beri Alka, Ağustos ayında (ve yeni kurallara göre), ayın ilk üçte birinde düzenleniyor, böylece Bara, Čoja ve Alka aynı ayda düzenlenebiliyor.
1818'de Dalmaç'ya gezisi sırasında İmparator II. Francis Sinj'i ziyaret ettimişti ve yerel halk onun onuruna özel bir Alka düzenlemişti. İmparator, kazanana 800 forinti değerinde parlak bir yüzük verdi. Ayrıca, 1818'de Viyana, turnuva kazananı 100 florinlik bir ödülle ödüllendiriyordu. Muhtemelen şövalye turnuvasının devam etmesinin ana nedeni verilen para ödülüydü. İmparator Franz Joseph 1848'de iktidara geldiğinde ödülün 100 forinti olduğunu belirledi. 1902'den 1914'e kadar kazanana verilen ödül 4000 kron oldu ve daha sonrasında 1914'ten 1918'e kadar turnuvalarda ödül 600 kron olarak belirlendi.
Alka, çeşitli hükümdarların veya önemli kişilerin ziyaretleri sırasında defalarca organize edildi. Örnek olarak, 28 Mart 1842'de Avusturya Arşidükü Albrecht'in Sinj'i ziyareti sırasında ve aynı yıl 22 Ekim'de Avusturya Arşidükü Franz Karl onuruna Alka düzenlenmesi gösterilebilir. 18 Mayıs 1875'te İmparator Franz Joseph, Sinj'i ziyaret ettiğinde de imparator onuruna Sinj halkı olağanüstü büyüklükte bir Alka düzenledi. İmparator kazanan kişiye altın bir yüzük vererek onu ödüllendirdi.
Alka, 1832'de Split'te, 1922'de Belgrad'da, 1946'da Zagreb'de ve 2017'de Vukovar'da olmak üzere dört kez Sinj dışında düzenlendi.
Kurallar[değiştir | kaynağı değiştir]
Sinjska alka, en az 11 en fazla 17 Alkar'ın katılabileceği bireysel bir binicilik yarışmasıdır. Atlı bir binici olan Alkar, 160 m uzunluğundaki parkuru atını dörtnala sürerek 12 saniyeden daha kısa sürede geçmek ve alka adı verilen küçük bir demir halkanın merkezine vurmaya çalışmak zorundadır. Alka, eşit aralıklarla yerleştirilmiş üç parmaklık ile birbirine bağlanan iki eş merkezli ferforje çemberden yapılmış bir halkadır. İç halkanın çapı 35mm'dir ve dış halka132mm olarak belirlenmiştir. Alka'nın jantları ve iğneleri 6,6 mm kalınlığındadır ve Alkara bakan tarafta sivri bir kenara sahiptir. İpin üzerine asmak için dış halkanın üstündeki bir yay klipsi kullanılır. Alka, merkezinden zemine kadar 3.32 m yüksekliğindedir. Alka'nın Sorumlusu ( najmeštač alke ) ve yardımcısı, Alka'nın uygun şekilde yerleştirilmesinden ve yüksekliğinden sorumludur; Alka Sorumlusu, 3,22 m uzunluğundaki bir çubukla kolye halkasını sabitler ve aynı anda yüksekliğini kontrol ederken, yardımcısı halkanın asıldığı ipi sıkılaştırır.
Oyunun amacı, üç denemede mümkün olduğunca çok puan toplamaktır. Yarış boyunca tüm ekipmanlar atın ve Alkar'ın üzerinde kalmalı ve tek bir parçasının bile düşmesine izin verilmemelidir. Bu, Alkar'ın kontrolü dışında yaşanırsa, daha sonra başka bir deneme için Alka Dükü'nden izin almak zorundadır. Alkar, herhangi bir ekipmanın yere düştüğünü fark ederse, Alka'ya vurmaya çalışmadan mızrağını indirilmiş olarak hedefin yanından geçmelidir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Sinjska alka". Viteško alkarsko društvo Sinj. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.
- ^ "Giornale del blocco ed assedio della fortezza di Sign". Sinj i njegovo slavlje | god. 1887 | spomen knjiga su 11 slika (Hırvatça). Dionička tiskara u Zagrebu. 1898. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Par važnih napomena o tome za koga su Sinjani ginuli 1715". telegram.hr. 10 Ağustos 2015. 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2017. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Alka – Mit koji se obnavlja". 5 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2017.
- ^ a b "UNESCO - Sinjska Alka, a knights' tournament in Sinj" (İngilizce). 8 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.
- ^ "Alkarsko natjecanje" [Alka tournament] (Hırvatça). Viteško alkarsko društvo Sinj. 9 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012.
- ^ Statut Viteškog alkarskog društva Sinj (PDF) (Hırvatça). 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Alkarski momak". alka.hr. 30 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2022.
- ^ "Alkars' squires". alka.hr. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2022.
- ^ "Alka dress and weapons". alka.hr. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2022.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sinjska alka 14 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. resmi web sitesi
- Sinjska alka Müzesi 7 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
