Sovyet atom bombası projesi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sovyet atom bombası projesi (Rusça: Советский проект атомной бомбы, Sovetskiy proyekt atomnoy bomby), Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin'in II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'nin nükleer silah geliştirmesi için yetkilendirdiği[1] araştırma ve geliştirme programı.[2][3]
İgor Kurçatov'in başında olduğu çalışma grubu dahil pek çok Sovyet bilim çevresi, bir atom bombası yapabilme imkanını 1930'larda tartışmış olmasına karşın[4][5] 1940'ta tam programlı atomik silah geliştirmek için somut bir teklifte bulundu.[6][7][8] Sovyet istihbaratı tarafından toplanan Amerika Birleşik Devletleri'nin gizli Manhattan Projesi'ne dair bilgiler neticesinde bu programa cevaben tam ölçekli program başlatıldı.
Sovyet fizikçi Giorgi Flyorov, Alman, Amerikalı ve İngiliz bilim insanlarının fisyon konusundaki bilimsel yayınların göze çarpan sessizliği nedeniyle, Müttefik Devletlerin 1939'dan beri gizlice "süper-silah" geliştirdiklerinden şüphelendi.[3] Flyorov Stalin'e bir mektup yazarak 1942'de bu programı başlatması çağrısında bulundu.[9] Barbarossa Harekâtı sonrası Sovyetler Birliği'nin Nazi istilasına uğraması nedeniyle ilk girişimler yavaşladı ve proje büyük oranda ABD'de çalışan casusların Manhattan Projesi'ne dair verdiği bilgilerle ilerledi.[2]
1945'te II. Dünya Savaşı'nı resmi olarak sona erdiren Japon İmparatorluğu'ndaki Hiroşima ve Nagasaki'ye atom bombası saldırısının öğrenilmesinin ardından program ağırlıklı olarak Nazi silah projesi ve ABD Manhattan Projesi hakkında etkili istihbarat toplanması yoluyla devam etti.[10] Sovyetler yakalanan Nazi bilim insanlarını programlarına katmak için yoğun çaba harcadı ve program yoğun olarak Sovyet istihbarat teşkilatlarına gelen casusluk bilgileriyle devam etti.[11]
29 Ağustos 1949 tarihinde Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Semey şehrinde ABD'nin Fat Man tasarımına dayanan ve RDS-1 adı verilen ilk başarılı atom bombası testini gizlice gerçekleştirdi.[2]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Baggott, Jim (2010). The First War of Physics: The Secret History of the Atom Bomb, 1939-1949 (googlebooks) (İngilizce). New York: Pegasus Books. ISBN 9781605987699. 23 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2017.
- ^ a b c Sublette, Carey. "The Soviet Nuclear Weapons Program". nuclearweaponarchive.org. nuclearweaponarchive, part I. 3 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2017.
- ^ a b Swift, John. "The Soviet-American Arms Race". www.historytoday.com. History Today. 29 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2017.
- ^ "К ИСТОРИИ СОЗДАНИЯ ПЕРВОЙ ОТЕЧЕСТВЕННОЙ ЯДЕРНОЙ БОМБЫ" (Rusça). Aviaport.ru. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2017.
- ^ "Памяти Льва Владимировича Мысовского (К семидесятипятилетию со дня рождения)" (Rusça). Ufn.ru. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2017.
- ^ "Национальный научный центр Харьковский физико - технический институт" (Rusça). 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2017.
- ^ "Физика низких температур в Харькове" (Rusça). Kharkov.ua. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2017.
- ^ Грабовский, Сергей. "Харьков-1940: атомная прелюдия" (Rusça). Kyiv.ua. 3 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2017.
- ^ Holloway, [by] David (1994). Stalin and the bomb : the Soviet Union and atomic energy (İngilizce) (1 bas.). New Haven: Yale University Press. s. 421. ISBN 0300066643. 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2017.
- ^ US DOE. "Manhattan Project: Espionage and the Manhattan Project, 1940-1945". www.osti.gov. US DOE. 22 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2017.
- ^ Strickland, Jeffrey (2011). Weird Scientists: the Creators of Quantum Physics (İngilizce). New York: Lulu.com. s. 549. ISBN 9781257976249. 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2017.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Collection of Archival Documents on the Soviet Nuclear Program (İngilizce)11 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Wilson Center Dijital Arşiv
- Ilkaev, RI (2013), "Major stages of the Atomic Project", Phys. Usp., 56 (5), ss. 502-509, Bibcode:2013PhyU...56..502I, doi:10.3367/UFNe.0183.201305h.0528, 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Eylül 2017,
- Video archive of Soviet Nuclear Testing 4 Ocak 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi at sonicbomb.com
- Kurchatov institute (official website), 6 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Eylül 2017
- Citizen Kurchatov, PBS, 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Eylül 2017.
- Soviet and Nuclear Weapons History (İngilizce)
- German Scientists in the Soviet Atomic Project (İngilizce)7 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Russian Nuclear Weapons Museum (İngilizce)
- Sovyet bombaları resimleri (Rusça)— RDS-1, RDS-6, Çar Bombası
- Cold War: A Brief History (İngilizce)27 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Annotated bibliography on the Russian nuclear weapons program from the Alsos Digital Library (İngilizce)
- On the Soviet Nuclear Scent (İngilizce)1 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.- CIA Kütüphanesi
- Holloway, David (1994), Stalin and the Bomb: The Soviet Union and Atomic Energy 1939–1956, Yale University Press, ISBN 0-300-06056-4.
- Kojevnikov, Alexei (2004), Stalin's Great Science: The Times and Adventures of Soviet Physicists, Imperial College Press, ISBN 1-86094-420-5.
- Rhodes, Richard (1995), Dark Sun: The Making of the Hydrogen Bomb, Simon & Schuster, ISBN 0-684-80400-X.