Taiping Adası
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Taiping Adası | |
|---|---|
 | |
 | |
| Coğrafya | |
  Taiping Adası | |
| Koordinatlar | 10°22′30″K 114°22′1″D / 10.37500°K 114.36694°D |
| Takımadası | Spratly Adaları |
| Denizi | Güney Çin Denizi |
| İklim | Tropikal |
| Yüzölçümü | 0,46 km2 |
| Siyasi | |
| Adadaki ülke(ler) |
|
Taiping Adası diğer adıyla Itu Aba Adası, Güney Çin Denizi'nde doğal olarak oluşan Spratly Takım Adaları'nın en büyüğü. Ada siyasi olarak Tayvan tarafından yönetilmekle birlikte, Çin, Filipinler ve Vietnam ada üzerinde hak iddia etmektedir. Ada 21 ile 35 santigrat derece arasında değişen sıcaklık ile, tropikal bir iklime sahiptir.
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
1939-45 yılları arasındaki Japon işgali sırasında "Uzun Ada" karşılığına gelen Japonca: Nagashima (長島) adı kullanıldı.[1]
Taiping ismi ilk olarak, 1946 yılında Japonya'nın II. Dünya Savaşı sonrası teslim olmasının ardından adaya yelken açan Çin savaş gemisinin onuruna seçildi.[2] Çince "Barış Adası" anlamına gelen Tàipíng Dǎo (太平島) ismi kullanılır. Taipei Adası anlamına gelen Tàipíng Dǎo, Çin ve Tayvan tarafından resmî olarak kabul edilir.[3]
Ada için yaygın kullanılan diğer uluslararası isim ise Itu Aba'dır. Bu ad için üç farklı etimolojik köken ileri sürülmüştür. Türkçe Nedir bu? kelimesinin karşılığı olan, Malayca "itu apa" 'dan geldiği ifade edilmiştir. Diğer bir görüş, Fransız Çinhindi döneminde Spratly Adaları'nın haritalandırılmasından sorumlu yetkilinin, "Tu" ve "Ba" adlı iki Vietnamlı hizmetçinin adını kullandığı yönündedir. Ada, Amerika Birleşik Devletleri federal hükûmeti kaynaklarında Itu Aba olarak tanımlanmakta, Taiping ise genellikle parantez içerisinde kullanılmaktadır.
Vietnamca "Ba Binh" (Çince: 波平; Vietnamca: Đảo Ba Bình) "sakin dalga" veya "sakin deniz" anlamlarında kullanılmaktadır.[4] Filipinler ise yerel dilinde "kayıp ada" anlamına gelen "Ligao" adını tercih etmektedir.[5]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Ada 46 hektar (110 dönüm) bir alana sahiptir. Uzunluğu 1.4 kilometre (0.87 mil), genişliği ise 0,4 kilometre (0.25 mil) olan elips bir şekle sahiptir.
Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]
Taiping Adası'nın yönetimi siyasi olarak Tayvan'a aittir fakat ada üzerinde Çin, Filipinler ve Vietnam egemenlik iddiasında bulunmaktadır.[6]
13 Şubat 2013'te Filipinler, Çin'in Güney Çin Denizi'ndeki iddialarına karşı Birleşmiş Milletler Daimî Tahkim Mahkemesi'ne dava açtı. 2015 yılında davayı kabul eden mahkeme, 12 Temmuz 2016'da verdiği kararda Filipinler'i haklı buldu. Mahkeme, Taiping'in bir ada değil, kara parçası olarak tanımlanmasına ve bu nedenle 200 deniz mili (370 km) münhasır ekonomik bölge kapsamına alınmaması gerektiğine hükmetti.[6][7]
Tayvan, adanın Filipinler'in ileri sürdüğü gibi bir kaya parçası değil, insanların yaşamlarını sürdürebileceği ve ekonomik faaliyete imkân veren bir ada olduğunu savunmaktadır. Bununla birlikte Çin Denizindeki toprağı olan Taiping Adası’ndaki varlığını pekiştirmeye devam etmektedir. 12 Aralık 2015'te Tayvan Hükûmeti tarafından adaya bir iskele ve deniz feneri inşa edildi.[8]
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Hua Chunying, Çin'in Taiping Adası dahil Nansha Adaları ve yakınlarındaki sularda tartışmasız egemenliğe sahip olduğunu açıkladı. Ayrıca, Çinli balıkçıların eskiden beri Taiping Adası'nda yaşayarak, balıkçılık, tarım, inşaat ve hayvancılık gibi faaliyetlerde bulunduklarını, Çin halkının Taiping Adası'ndaki üretim ve yaşam faaliyetlerinin buranın bir ada olduğunun göstergesi olduğunu ifade etti. Filipinler'in Taiping Adası'nı kayalık olarak görmesinin uluslararası hukuka aykırı olduğu ve bu tavrın kabul edilmesinin mümkün olmadığını sözlerine ekledi ve kararı tanımayacaklarını açıkladı.[9]
22 Eylül 2016'da Tayvan hükûmeti, Google'ın harita uygulamalarında görülen adadaki askerî yapılara ait görüntülerin bulanıklaştırılmasını resmî olarak talep etti. Savunma Bakanı Fıng şı-kuan, "Taiping adalarında inşa ettiğimiz tesislerin gizli askeri yapılar olması hasebiyle herkese açık olması elbette bizim için sakıncalı ve rahatsız edici." ifadelerini kullandı. Google ise talebi değerlendireceğini açıkladı.[10]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Hung, Joe (18 Temmuz 2016). "When two elephants fight, it is the grass that gets trampled". The China Post. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2016.
- ^ Yiran, Lu (2007). 中国近代边界史 (A modern history of China's borders),. 四川人民出版社 Sichuan People's Publishing. ss. 1092-1093. ISBN 7220073313.
- ^ Soong, Grace (19 Temmuz 2011). "Taiping Island camp shows sovereignty: Ma". The China Post. Erişim tarihi: 27 Eylül 2016.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "VN demands a stop to violation of sovereignty". VietnamPlus. 10 Mayıs 2012. 10 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2016.
- ^ "RP protests Taiwan leader Spratly trip". The Philippine Star. 3 Şubat 2008. Erişim tarihi: 27 Eylül 2016.
- ^ a b Jennings, Ralph (26 Temmuz 2016). "Fishing Boats Sail To Disputed Taiping Island". Forbes. 5 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2016.
- ^ ""Çin, Filipinler'in egemenlik haklarını ihlal etti"". Haberturk.com. 12 Temmuz 2016. 5 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2016.
- ^ "ROC Minister of the Interior Chen Wei-zen presides over a ceremony marking the opening of a wharf and lighthouse on Taiping Island". Tayvan İçişleri Bakanlığı. 19 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2016.
- ^ Phillips, Tom. "Beijing rejects tribunal's ruling in South China Sea case". The Guardian. 12 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2016.
- ^ "Tayvan'dan Google'a: Askeri tesislerimizi gizleyin". BBC Türkçe. 22 Eylül 2016. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.