Taliban yönetiminde kadın hakları

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kabil'de Taliban'ın dini polisinin bir üyesi, bir Afgan kadını döverken (26 Ağustos 2001).

Taliban, Afganistan'da iktidardayken kadın düşmanlığı ve kadınlara yönelik şiddetle uluslararası üne kavuşmuştur. Belirttikleri amaca göre[1] "kadınların iffet ve haysiyetinin bir kez daha kutsal olabileceği güvenli bir ortam" yaratmaktır.[2] Günümüzde Taliban'ın Afganistan'ın çoğu yerini ele geçirmesiyle kadınlara yönelik bu endişeler artmıştır.[3]

Afganistan'daki kadınlar, halk arasında her zaman burka giymek zorunda kalmıştır ve bir Taliban sözcüsüne göre, kendileriyle akraba olmayan erkekler için "bir kadının yüzü bir fitne kaynağıdır".[4] Bazen cinsiyet ayrımcılığı olarak adlandırılan sistematik bir ayrımcılığa uğrayan kadınların çalışmasına ve sekiz yaşından sonra eğitim görmelerine izin verilmemiş ve bu yaşa kadar sadece Kuran okumalarına izin verilmiştir.[5]

Eğitim almak isteyen kadınlar, yeraltı okullarına gitmeye zorlanmış ve yakalandıkları takdirde kendilerinin ve öğretmenlerinin idam edilme riskiyle karşı karşıya kalmışlardır.[6][7] Bir erkek refakatçi eşlik etmedikçe erkek doktorlar tarafından tedavi edilmelerine izin verilmemiş ve bu da kadınların hastalıklarının tedavi edilmemesine neden olmuştur.[8][9] Taliban'ın yasalarını ihlâl ettikleri için halka açık kırbaçlama ve idamla karşı karşıya kalmaktadırlar. Taliban, 16 yaşın altındaki kızların evlenmesine izin vermiş ve bazı durumlarda bunu teşvik etmiştir. Uluslararası Af Örgütü, Afgan evliliklerinin %80'inin zorla yapıldığını bildirmiştir.[10]

Cinsiyet politikaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Burka giyen Afgan kadınları

Sekiz yaşından itibaren Afganistan'daki kızların yakın bir "kandaş akrabası", kocası veya kayınpederi dışında erkeklerle doğrudan temas kurmasına izin verilmemiştir.[11] Kadınlar için diğer kısıtlamalar şunlardır:

  • Kadınlar kan bağı olmadan ve çarşafsız sokağa çıkmamalıdır.
  • Kadınlar yüksek topuklu ayakkabı giymemelidir çünkü hiçbir erkek bir kadının ayak seslerini duymamalı. Bu erkekleri tahrik eder.
  • Kadınlar toplum içinde yüksek sesle konuşmamalı çünkü hiçbir yabancı, bir kadının sesini duymamalıdır.[12]
  • Kadınların sokaktan görünmesini önlemek için tüm zemin ve birinci kat konut pencereleri boyanmalı veya perdelenmelidir.
  • Gazetelerde, kitaplarda, dükkanlarda veya evlerde kadınların fotoğraflarının çekilmesi, filme alınması ve teşhir edilmesi yasaklandı.
  • "Kadın" kelimesini içeren herhangi bir yer adının değiştirilmesi. Örneğin, "kadın bahçesi", "bahar bahçesi" olarak yeniden adlandırıldı.[13]
  • Kadınların dairelerinin veya evlerinin balkonlarına çıkmaları yasaktır.
  • Kadınların radyoda, televizyonda veya her türlü halka açık toplantıda bulunmasının yasaklanması.[14]

Hareketlilik[değiştir | kaynağı değiştir]

Kamu davranışlarına ilişkin Taliban kararları, bir kadının hareket özgürlüğüne ciddi kısıtlamalar getirilmiş ve burka almaya gücü yetmeyen veya mahremi olmayanlar için zorluklar yaratmıştır. Bu kadınlar, ev hapsine maruz kalmıştır.[1] Sokaklarda tek başına yürüdüğü için Taliban tarafından feci şekilde dövülen bir kadın, "Babam savaşta öldürüldü... Kocam yok, kardeşim yok, oğlum yok. Tek başıma dışarı çıkamayacaksam nasıl yaşayacağım?" demiştir.[15]

STK Terre des hommes için çalışan bir saha görevlisi, Kabil'in devlet tarafından işletilen en büyük yetimhanesi Taskia Maskan'da kadınların hareketliliği üzerindeki etkisine tanık olmuştur. Kadın personelin görevden alınmasının ardından kurumda yaşayan yaklaşık 400 kız çocuğu, bir yıl süreyle dışarı çıkmalarına izin verilmeden kapalı tutulmuştur.[11]

Kadınların hareketliliğini etkileyen kararnameler şunlardı:

  • Kadınların mahremleriyle bile bisiklet veya motosiklet kullanmaları yasaktır.
  • Kadınların mahremsiz taksiye binmesi yasaktır.
  • Erkeklerin ve kadınların aynı otobüste seyahat etmesini önlemek için ayrılmış otobüs seferleri vardır.[12]

Kırsal kesimdeki kadınların yaşamları, genellikle güvenli akraba ortamlarında yaşadıkları ve çalıştıkları için daha az dramatik biçimde etkilenmiştir. Ev işlerine veya çalışmalarına devam etmeleri için göreceli bir özgürlük düzeyi gerekli olmuştur. Bu kadınlar, yakındaki bir kasabaya seyahat etseler aynı kentsel kısıtlamalar onlara da uygulanmaktadır.[2]

İş hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Taliban, Afgan kadınların karma bir işyerinde çalıştırılmasına izin veren eski Afgan tüzükleriyle aynı fikirde değildir. İddia, bunun bir perde ve şeriat kanununun ihlali olduğuydu.[4] 30 Eylül 1996'da Taliban, tüm kadınların istihdamının yasaklanması gerektiğine karar vermiştir.[16] Devlet çalışanlarının %25'inin kadın olduğu ve diğer sektörlerdeki kayıplarla birleştiğinde binlerce kadının etkilendiği tahmin ediliyor.[11]

Bir başka kayıp ise çalışan kadınların hizmet ettiği kişiler için olmuştur. Neredeyse tüm ilkokul öğretmenlerinin kadın olduğu Kabil'de sadece kızların değil tüm çocukların ilköğretimi hayatı etkilenmiştir. Taliban'ın 1996'da şehri almasından sonra binlerce eğitimli aile, Kabil'den Pakistan'a kaçtı. Afganistan'da kalanlar arasında, hayati gelir kaybı birçok aileyi hayatta kalma sınırı altına düştüğü için anne ve çocuk yoksulluğunda bir artış oldu.[1][17]

Taliban Dini Lideri Muhammed Ömer, kadın memurlara ve öğretmenlere -kısa vadeli bir teklif olmasına rağmen- yine de ayda yaklaşık 5 ABD doları maaş alacaklarına dair güvence vermiştir.[18] Bir Taliban temsilcisi şunları söyledi: "Taliban'ın şu anda evinde rahatça oturan 30.000 işsiz kadına aylık maaş vermesi, kadın hakları konusunda Taliban'ı karalayanlar karşısında bir kırbaçtır. Propaganda Kabil kadınlarını Taliban'a karşı kışkırtmaya çalışıyor."[4]

Taliban, kadınların çalışmasına gerek kalmamasını sağlamak için geniş ailenin veya zekat sadaka sisteminin kullanılmasını teşvik etmiştir. Bununla birlikte, yıllarca süren çatışmalar, çekirdek ailelerin diğer akrabalara yardım etmek şöyle dursun genellikle kendilerini desteklemek için mücadele etmesi anlamına geliyordu.[1] Bir erkek akraba tarafından toplanması gereken gıda yardımı gibi mevzuat için yeterlilik genellikle erkeklere dayanıyordu. Bir kadının yaşayan herhangi bir erkek akrabası olmama olasılığı, Afgan nüfusunun bu kadar küçük bir yüzdesine yönelik uluslararası ilgi ve endişenin derecesine şaşırdığını söyleyen dışişleri bakanı vekili Molla Ghaus tarafından reddedilmiştir.[11]

Kadın sağlık çalışanları istihdam yasağından muaf tutulmuş ancak çok daha düşük koşullarda çalıştırılmışlardır. Ayrılmış otobüs sistemi ve yaygın taciz nedeniyle fiziksel olarak işe gitme çilesi, bazı kadınların kendi tercihleriyle işlerini bırakmaları anlamına geliyordu. Kalanlardan birçoğu rejim korkusuyla yaşadı ve Taliban güçlerine maruz kalmayı en aza indirmek için çalışma haftası boyunca hastanede kalmayı seçmiştir.[1] Bu kadınlar, jinekoloji, doğum öncesi ve ebelik hizmetlerinin devamını sağlamak için hayati önem taşıyordu. Rabbani rejimi altında, Kabil'deki Mollalai Hastanesinde çalışan yaklaşık 200 kadın personel varken Taliban'ın altında geriye 50 kişi kalmıştır. 2001 yılında Taliban'ın devrilmesinden sonra Afganistan'da faaliyet gösteren STK'lar, kadın sağlık profesyonellerinin eksikliğini çalışmalarının önünde önemli bir engel olarak gördüler.[19]

İstihdam yasağının diğer istisnası, daha az sayıda insani yardım çalışanının hizmette kalmasına izin vermiştir. Taliban ayrımcılık yasaları, kadınların savunmasız kadınlara erişim sağlamak veya sosyal yardım araştırması yürütmek için paha biçilmez olduğu anlamına geliyordu. Bu istisna, tüm Taliban hareketi tarafından onaylanmadığı için kadınların katılımı veya eksikliği her duruma göre değişiyordu.[1] Herat şehri, 1995'ten önce Afganistan'ın daha kozmopolit ve dışa dönük bölgelerinden biri olduğu için, Taliban'ın kadınlara yönelik muamelesinde yaptığı düzenlemelerden özellikle etkilenmiştir. Kadınların daha önce sınırlı işlerde çalışmasına izin verilmiş ancak bu, Taliban yetkilileri tarafından durdurulmuştur. Herat'ın yeni valisi Molla Razzak, kadınların dikkatlerini dağıtacakları korkusuyla ofisinin önünden geçmelerini yasaklamıştır.[20]

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Taliban, hem erkek hem de kız çocuklarına eğitim vermek için İslami görevlerini kabul ettiğini iddia etmiş ancak 8 yaşından büyük kızların eğitim almasını yasaklayan bir kararname çıkarılmıştır. Maulvi Kalamadin, bunun yalnızca geçici bir uzaklaştırma olduğu ve cinsiyetler arası teması önlemek için tesisler ve sokak güvenliği düzenlendiğinde kadınların okula ve işe geri döneceklerinde ısrar etmiştir. Taliban, İslami ancak kabul edilemez Mücahit versiyonunun yerini alacak yeni bir müfredatın içeriğini belirlemesi için bir Ulema organına çağrıda bulunmadan önce Afganistan'ın tam kontrolüne sahip olmak istemiştir.[1]

Kadın istihdam yasağı eğitim sisteminde büyük ölçüde hissedilmiştir. Karar yalnızca Kabil'de 106.256 kız öğrenciyi, 148.223 erkek öğrenciyi ve 8.000 kadın üniversite mezunu öğrenciyi etkilemiştir. 7.793 kadın öğretmen ihraç edilmiş, eğitimin sağlanmasını sekteye uğratan ve ani eğitimci eksikliği nedeniyle 63 okul kapanmıştır.[11] Bazı kadınlar evlerinde mahalle çocukları için ya da Altın İğne Dikiş Okulu gibi dikiş dersleri kisvesi altında diğer kadınlar için gizli okullar işletmiştir. Öğrenciler, ebeveynler ve eğitimciler, Taliban'ın faaliyetlerini keşfetmesi durumunda sonuçlarının farkındaydı ancak katı Taliban yönetimi altında kapana kısılmış hissedenlere bu tür eylemler, onlara kendi kaderini tayin etme ve umut duygusu vermiştir.[15]

Sağlık sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Afganistan'da Taliban'ın iktidara gelmesinden önce erkek doktorların kadınları hastanelerde tedavi etmelerine izin verilirken çok geçmeden hiçbir erkek doktorun konsültasyon bahanesiyle bir kadının vücuduna dokunmasına izin verilmemesi kararı çıkarılmıştır..[15] İstihdamda daha az kadın sağlık çalışanı oluşmuş ve doğum öncesi kliniklerin sağlanması reddedilmiştir.[1]

Kabil'de bazı kadınlar, ailelerine ve komşularına hizmet etmek için evlerinde resmi olmayan klinikler kurmuş ancak tıbbi malzemelerin elde edilmesi zor olduğundan etkinlikleri sınırlı kalmıştır. Birçok kadın, tedavi eksikliği nedeniyle uzun süreli acıya katlanmış veya erken ölüme uğramıştır. İmkanları, eğilimleri ve mahrem desteği olan aileler, Pakistan'da tıbbi yardım isteyebilmekteydi.[15]

Ekim 1996'da, sosyalleşme fırsatları İslami olmayan bir şekilde yönetildiğinden, kadınların geleneksel hamamlara erişimi yasaklanmıştır. Bu hamamlar, çok azının akan suya sahip olduğu bir ülkede önemli bir tesisti ve BM'ye göre, bu durum sonucu hijyen yöntemlerinin yanı sıra sağlık hizmetlerine erişimi olmayan kadınlar arasında uyuz ve vajinal enfeksiyonlarda bir artış yaşanmıştır.[11] Afgan-Amerikalı bir yazar olan Nasrine Gross, 2001'de birçok Afgan kadının "İslam, kadınların regl olduktan sonra banyo yapmadan namaz kılmasını yasakladığı" için tanrılarına dua edebilmelerinin üzerinden dört yıl geçtiğini belirtmiştir.[21] Haziran 1998'de Taliban, kadınların başkentteki genel hastanelere gitmelerini yasaklamış oysa daha önce genel hastanelerin sadece kadınlara açık bir bölümüne gitmeleri mümkündü. Bu, kadınların Kabil'de tedavi görebilecekleri hastane sayısını bire düşürmüştür.[22]

Zorla hapsetme[değiştir | kaynağı değiştir]

Aile uyumu, genellikle kadınların zorla hapsedilmesine eşlik eden zihinsel stres, izolasyon ve depresyondan kötü bir şekilde etkilenmiştir. 160 kadından oluşan bir anket, yüzde 97'sinin ciddi depresyon belirtileri gösterdiği ve yüzde 71'inin fiziksel sağlıklarında bir düşüş bildirdiği sonucuna varmıştır. Kabil'de ikamet eden ve yazar olan Latifa şöyle yazmıştır:[15]

"Daire bir hapishaneye veya hastaneye benziyor. Sessizlik hepimize ağır geliyor. Hiçbirimiz fazla bir şey yapmadığımız için birbirimize anlatacak pek bir şeyimiz yok. Duygularımızı paylaşmaktan aciz, her birimiz kendimizi kendi korkumuz ve sıkıntımızla kuşatırız. Herkes aynı kara çukurda olduğu için net olarak göremeyeceğimiz şeyleri defalarca tekrar etmenin pek bir anlamı yok."

Taliban ülkedeki güzellik salonlarını kapatmış[23][24] ayrıca oje ve makyaj gibi kozmetik ürünlerini yasaklamıştır.[25]

Kadınların kültürel varlığına yönelik Taliban kısıtlamaları birçok alanı kapsıyordu. "Kadın" kelimesi de dahil olmak üzere yer adları değiştirildi, böylece bu kelime kullanılmamıştır. Bir yabancının bir kadının sesini duyması uygun olmadığı için kadınların yüksek sesle gülmeleri yasaktı. Kadınların spora katılması veya bir spor kulübüne girmesi yasaklanmıştır.[26] Afganistan Devrimci Kadınları Derneği (RAWA) özellikle bu konularla ilgilendi. 1981'de Women's Message adlı iki dilli bir dergiyi kuran bir kadın olan Mina Keşvar Kemal tarafından kurulmuştur. 1987'de 30 yaşında öldürüldü, ancak Afgan kadınları arasında bir kahraman olarak saygı görmektedir.

Cezalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cezalar genellikle, ya spor stadyumlarında ya da şehir meydanlarında düzenlenen resmî gösteriler ya da spontane sokak dayakları olarak alenen infaz edilmektedir. Siviller, çok az merhamet gösterildiği için sert cezalardan korkarak yaşamış, kararnameleri çiğneyen kadınlara genellikle aşırı şiddet uygulanmıştır.[11] Örnekler:

  • Ekim 1996'da bir kadının başparmağı oje sürdüğü için kesildi.[11]
  • Aralık 1996'da Radio Shari'a, 225 Kabil kadınının şeriat kurallarını ihlâl ettikleri için tutuklandığını ve cezalandırıldığını duyurdu. Ceza bir mahkeme tarafından verildi ve kadınlar kabahatleri nedeniyle bacaklarına ve sırtlarına kırbaç yedi.[27]
  • Mayıs 1997'de, İçişleri Bakanlığından bir acil beslenme programı için araştırma yapmak üzere yetkilendirilmiş beş kadın CARE International çalışanı, din polisi üyeleri tarafından araçlarından zorla çıkarıldı. Gardiyanlar, kadınlara 1,5 metre uzunluğunda metal ve deri bir kırbaçla vurmadan önce kadınlara hakaret ve taciz etmek için bir anons sistemi kullandılar.[2]
Zarmeena olarak bilinen bir kadının, 16 Kasım 1999'da Kabil'deki Ghazi Spor Stadyumu'nda Taliban tarafından gerçekleştirilen halka açık infazı. Yedi çocuk annesi, kocası tarafından dövüldüğü iddia edildikten sonra, kocasını uyurken öldürmekten suçlu bulundu.[28][29]
  • 1999'da, yedi çocuklu bir anne, kocasını öldürdüğü için Kabil'deki Gazi Spor Stadyumu'nda 30.000 seyircinin önünde idam edildi. Üç yıl hapsedildi ve infazdan önce yoğun işkence gördü, ancak kızını (gerçek suçlu olarak bildirilmesine rağmen) korumak amacıyla masumiyetini savunmayı reddetti..[30]
  • Bir Taliban baskınında, dairesinde gayriresmi bir okul işleten bir kadın tespit edildiğinde çocukları dövüldü ve kadın, merdivenlerden aşağı atıldı (bacağı kırıldı) ve ardından kadın hapse koyuldu. Taliban'a ve yasalarına bağlılık beyanı imzalamayı reddetmesi halinde ailesini alenen taşlamakla tehdit ettiler..[15]
  • Bibi Ayşe adlı Afgan bir kız, baad olarak bilinen anlaşmazlıkları çözmek için kabile yöntemiyle yeni bir aileye vadedildi. Şiddetten kaçtığında yeni ailesi onu buldu ve bir Taliban komutanı, "köydeki diğer kızlar aynı şeyi yapmasın" diye Ayşe'nin örnek olarak cezalandırılmasını emretti.[31] Kulakları ve burnu kesildi ve dağlarda ölüme terk edildi ancak hayatta kaldı.[31]
  • Çalışan kadınlar işlerinden ayrılmakla tehdit ediliyor. Temmuz 2010'da 22 yaşındaki Hossai örneğinde olduğu gibi, Taliban'ın tehditlerine uyulmaması, kadınların vurularak öldürülmesine yol açtı.[32][33]
  • 2013 yılında Hint yazar Sushmita Banerjee, Taliban emirlerine karşı geldiği iddiasıyla Taliban militanları tarafından vurularak öldürüldü. Afgan bir iş adamıyla evliydi ve yakın zamanda Afganistan'a yerleşmişti. Daha önce, 1995'te Taliban tarafından iki kez infazdan kurtulmuş ve daha sonra Hindistan'a kaçmıştı. Taliban'dan kaçışına dayanan kitabı da bir Hint filmine uyarlandı.[34]

Kadınların sokakta cezalandırılması resmî Taliban politikasına aykırı olduğu için birçok ceza, Taliban yetkililerinin yaptırımı olmadan bireysel milisler tarafından gerçekleştirilmiştir. Maulvi Kalamadin, 1997'de "Kadınları doğrudan cezalandıramadığımız için taksicileri ve esnafı onlara baskı yapmak için kullanmaya çalışıyoruz." demiştir

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d e f g h Marsden, Peter. (1998). The Taliban: War, religion and the new order in Afghanistan. London: Zed Books Ltd, 1-85649-522-1 ss. 88–101.
  2. ^ a b c Nancy Hatch Dupree. 'Afghan Women under the Taliban' in William Maley (2001) 0-7864-1090-6. Fundamentalism Reborn? Afghanistan and the Taliban. London: Hurst and Company, 0-8147-5586-0 ss. 145-166.
  3. ^ Trofimov, Yaroslav (15 Ağustos 2021). "Afghanistan Government Collapses as Taliban Take Kabul". 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021 – www.wsj.com vasıtasıyla. 
  4. ^ a b c M. J. Gohari (2000). The Taliban: Ascent to Power. Oxford: Oxford University Press, 0-19-579560-1 ss. 108–110.
  5. ^ Hasan, Israr. (2011) THE CONFLICT WITHIN ISLAM: Expressing Religion Through Politics. iUniverse, 1-46208-301-3 pp165
  6. ^ Synovitz, Ron. "Afghanistan: Author Awaits Happy Ending To 'Sewing Circles Of Herat'" 30 Haziran 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Radio Free Europe, 31 Mart 2004.
  7. ^ Lamb, Christina. "Woman poet 'slain for her verse'" 7 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Sunday Times, 13 Kasım 2005.
  8. ^ ""The Taliban's War on Women"" (PDF). 14 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.  (857 KB), Physicians for Human Rights, Ağustos 1999.
  9. ^ "100 Girls' Schools in Afghan Capital Are Ordered Shut", The New York Times, June 17, 1998.
  10. ^ "A Woman Among Warlords: Women's Rights in the Taliban and Post-Taliban Eras". PBS. 11 Eylül 2007. 14 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2014. The Taliban’s policies also extended to matrimony, permitting and in some cases encouraging the marriages of girls under the age of 16. Amnesty International reported that 80 percent of Afghan marriages were considered to be by force. 
  11. ^ a b c d e f g h Michael Griffin (2001). Reaping the Whirlwind: The Taliban movement in Afghanistan. London: Pluto Press, ss. 6-11/159-165.
  12. ^ a b "some of the restrictions imposed by Taliban in Afghanistan". 12 Ekim 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2015. 
  13. ^ Rod Nordland (20 Haziran 2010). "Women's gardens in Kabul". The New York Times. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2011. 
  14. ^ "AccountSupport". 8 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2015. 
  15. ^ a b c d e f Latifa My forbidden face: Growing up under the Taliban. UK: Virago Press ss. 29-107.
  16. ^ United Nations High Commissioner for Refugees. "UNHCR – Document Not Found". UNHCR. 18 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2015. 
  17. ^ Rashid Taliban (2000), s. 106
  18. ^ "Taliban sack all female civil servants, teachers". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2015. 
  19. ^ "News". UNFPA – United Nations Population Fund. 5 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2015. 
  20. ^ Butcher & Bolt: Two Hundred Years of Foreign Failure in Afghanistan, David Loyn, s. 243 (978-0091921408)
  21. ^ "Afghan Women's Request for Recognition at the U.N". 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  22. ^ Rashid Taliban (2000), s. 71
  23. ^ Williams, Carol J. The Beauty Shop Beckons in Post-Taliban Kabul 20 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Los Angeles Times, December 15, 2001.
  24. ^ Kabul Beauty School – Afghanistan 23 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., YouTube, 21 Ekim 2008.
  25. ^ PBS, Taliban Women 8 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 6 Mart 1998
  26. ^ "Revolutionary Association of the Women of Afghanistan (RAWA)". 6 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2015. 
  27. ^ "Women in Afghanistan: The violations continue". Amnesty International. 1 Haziran 1997. 10 Mayıs 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2007. 
  28. ^ "Filmed by RAWA: Taliban publicly execute an Afghan woman". 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2015. 
  29. ^ Krikorian (16 Şubat 2003). "Documenting truth in dangerous places". Los Angeles Times. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  30. ^ "ZARMINA'S STORY". 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2015. 
  31. ^ a b Anthony, Andrew (5 Aralık 2010). "Afghanistan's propaganda war takes a new twist". The Guardian. Londra. 20 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2010. 
  32. ^ The Taliban War on Women Continues 19 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Human Rights Watch in the Wall Street Journal 14/7/2010
  33. ^ Reid, Rachel (14 Temmuz 2010). "The Taliban War on Women Continues". The Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  34. ^ "Indian Author Sushmita Banerjee killed by Taliban in Afghanistan". 7 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2013. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Taliban_yönetiminde_kadın_hakları&oldid=32096899" sayfasından alınmıştır