Titanoboa
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Titanoboa | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Timsahla beslenen bir Titanoboa modeli | |||||||||||||||||
Yaşam restorasyonu | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| †Titanoboa cerrejonensis Head vd., 2009 | |||||||||||||||||
Titanoboa, Paleosen'de kuzeydoğu Kolombiya'da şimdiki La Guajira'da yaşayan çok büyük yılanların soyu tükenmiş bir cinsidir. 12,8 m (42 ft) uzunluğa kadar büyüyebilir ve 1,135 kg (2,500 lb) ağırlığa ulaşabilirler.[1]
Titanoboa fosilleri Cerrejón Formasyonu'nda bulundu[2] ve yaklaşık 58 ila 60 milyon yıl öncesine tarihleniyor. Dev yılan, Kretase-Paleojen yok oluş olayının hemen ardından 10 milyon yıllık bir dönem olan Orta ila Geç Paleosen döneminde yaşadı.[3][4]
Bilinen tek türü, önceki rekor sahibi Gigantophis'in yerini alan şimdiye kadar keşfedilen en büyük yılan olan Titanoboa cerrejonensis'tir.[3]
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Titanoboa adı "dev gibi boa" anlamına gelir.[1] Tür sıfatı cerrejonensis, içinde fosillerin bulunduğu Cerrejón kömür madenini ve Cerrejón Formasyonunu ifade eder.
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Araştırmacılar, fosilleşmiş omurlarının boyutlarını ve şekillerini mevcut yılanlarınkiyle karşılaştırarak, bulunan en büyük T. cerrejonensis bireylerinin toplam 12,8 m (42 ft) uzunluğunda ve yaklaşık 1,135 kg (2500 lb; 1,12 uzun ton) ağırlığında olduğunu tahmin ettiler.[1]
Adlandırma ve keşif[değiştir | kaynağı değiştir]
2009 yılında, Kolombiya, La Guajira'daki Cerrejón kömür madenlerinin Cerrejón Formasyonu'nda 28 T. cerrejonensis bireyinin fosilleri bulundu.[1][3] Bu keşiften önce, Güney Amerika'nın eski tropikal ortamlarında çok az sayıda Paleosen dönemi omurgalı fosili bulunmuştu.[5] Yılan, Florida Üniversitesi'nden omurgalı paleontolog Jonathan Bloch ve Panama'daki Smithsonian Tropikal Araştırma Enstitüsü'nden paleobotanist Carlos Jaramillo liderliğindeki uluslararası bilim adamlarından oluşan bir ekip tarafından bir keşif gezisinde keşfedildi.[4]
Bibliyografi ve ileri okuma[değiştir | kaynağı değiştir]
Bölgesel jeoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ayala, R.C.; Bayona, G.; Cardona, A.; Ojeda, C.; Montenegro, O.C.; Montes, C.; Valencia, V.; Jaramillo, C. (2012). The paleogene synorogenic succession in the northwestern Maracaibo block: Tracking intraplate uplifts and changes in sediment delivery systems (PDF). Journal of South American Earth Sciences. 39. ss. 93-111. 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Bayona, Germán; Cardona, Agustín; Jaramillo, Carlos; Mora, Andrés; Montes, Camilo; Valencia, Victor; Ayala, Carolina; Montenegro, Omar; Ibañez Mejía, Mauricio (2012). Early Paleogene magmatism in the northern Andes: Insights on the effects of Oceanic Plateau–continent convergence (PDF). Earth and Planetary Science Letters. 331-332. ss. 97-111. 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Cediel, Fabio; Shaw, Robert P.; Cáceres, Carlos (2003). Tectonic assembly of the Northern Andean Block, in C. Bartolini, R. T. Buffler, and J. Blickwede, eds., The Circum-Gulf of Mexico and the Caribbean: Hydrocarbon habitats, basin formation, and plate tectonics (PDF). AAPG Memoir. 79. ss. 815-848. 13 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Iturralde Vinent, Manuel A.; MacPhee, R.D.E. (1999). Paleogeography of the Caribbean Region: Implications for Cenozoic Biogeography (PDF). Bulletin of the American Museum of Natural History. 238. ss. 1-95. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Jaillard, Etiénne; Sempere, Thierry; Soler, Pierre; Carlier, Gabriel; Marocco, René (1995). The role of Tethys in the evolution of the northern Andes between Lake Permian and Late Eocene times (PDF). The Ocean Basins and Margins. 8. ss. 463-492. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Pindell, James L.; Tabbutt, Kenneth D. (1995). Mesozoic-Cenozoic Andean Paleogeography and Regional Controls on Hydrocarbon Systems in Petroleum Basins of South America (PDF). AAPG Memoir. 62. ss. 101-128. 10 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Woodburne, Michael O; Goin, Francisco J.; Bond, Mariano; Carlini, Alfredo A.; Gelfo, Javier N.; López, Guillermo M.; Iglesias, A.; Zimicz, Ana N. (2014). Paleogene Land Mammal Faunas of South America; a Response to Global Climatic Changes and Indigenous Floral Diversity (PDF). Journal of Mammalian Evolution. 21. ss. 1-73. 30 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
Yerel jeoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
- Denny, Mark W.; Lockwood, Brent L.; Somero, George (2009). Can the giant snake predict palaeoclimate?. Nature. 460. ss. 715-717. 10 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Herrera, F.; Jaramillo, C.; Wing, S.L. (2005). Warm (not hot) tropics during the Late Paleocene: First continental evidence (PDF). 86. Proceedings of American Geophysical Union Fall Meeting, San Francisco, California, USA. ss. 51C-0608. 10 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Makarieva, Anastassia M.; Gorshkov, Victor G.; Li, Bai-Lian (2005). Gigantism, temperature and metabolic rate in terrestrial poikilotherms. Proceedings of the Royal Society B. 272. ss. 2325-2328. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Rodríguez García, Gabriel; Londoño, Ana Cristina (2002). Mapa geológico del departamento de La Guajira. INGEOMINAS. ss. 1-259. 30 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
Paleobiyoloji Titanoboa[değiştir | kaynağı değiştir]
- Head, Jason; Bloch, Jonathan; Moreno Bernal, Jorge; Rincón Burbano, Aldo Fernando; Bourque, Jason (2013). Cranial osteology, body size, systematics, and ecology of the giant Paleocene snake Titanoboa cerrejonensis (PDF). Society of Vertebrate Paleontology. ss. 140-141. 10 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Head, J.J.; Bloch, J.I.; Hastings, A.K.; Bourque, J.R.; Cadena, E.A.; Herrera, F.A.; Polly, P.D.; Jaramillo, C.A. (2009). Giant boid snake from the paleocene neotropics reveals hotter past equatorial temperatures. Nature. 457. ss. 715-718. 8 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
Paleobiyoloji ve diğer faunalar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Cadena, Edwin A.; Ksepka, Daniel T.; Jaramillo, Carlos A.; Bloch, Jonathan I. (2012a). New pelomedusoid turtles from the late Palaeocene Cerrejon Formation of Colombia and their implications for phylogeny and body size evolution (PDF). Journal of Systematic Palaeontology. 10. ss. 313-331. 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Cadena, Edwin A.; Bloch, Jonathan I.; Jaramillo, Carlos A. (2012b). New bothremydid turtle (Testudines, Pleurodira) from the Paleocene of northeastern Colombia. Journal of Paleontology. 86. ss. 688-698. 14 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Cadena, Edwin A.; Bloch, Jonathan I.; Jaramillo, Carlos A. (2010). New Podocnemidid Turtle (Testudines: Pleurodira) from the Middle-Upper Paleocene of South America. Journal of Vertebrate Paleontology. 30. ss. 367-382. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Hastings, Alexander K.; Bloch, Jonathan I.; Jaramillo, Carlos A. (2014). A new blunt-snouted dyrosaurid, Anthracosuchus balrogus gen. et sp. nov. (Crocodylomorpha, Mesoeucrocodylia), from the Palaeocene of Colombia (PDF). Historical Biology. 27. ss. 998-1020. 14 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mart 2017.
- Hastings, Alexander K.; Bloch, Jonathan I.; Jaramillo, Carlos A. (2011). A new longirostrine Dyrosaurid (Crocodylomorpha, Mesoeucrocodylia) from the Paleocene of north-eastern Colombia: Biogeographocal and behavioural implications for New-World Dyrosayridae (PDF). Palaeontology. 54. ss. 1095-1116. 31 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Herrera, Fabiany; Manchester, Steven R.; Carvalho, Mónica R.; Jaramillo, Carlos; Wings, Scott L. (2014). Paleocene wind-dispersed fruits and seeds from Colombia and their implications for early Neotropical rainforests (PDF). Acta Paleobotanica. 54. ss. 197-229. 30 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Herrera, Fabiany A.; Jaramillo, Carlos A.; Dilcher, David L.; Wing, Scott L.; Gómez N., Carolina (2008). Fossil Araceae from a Paleocene neotropical rainforest in Colombia. American Journal of Botany. 95. ss. 1569-1583. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.[ölü/kırık bağlantı]
- Pérez Consuegra, Nicolás; Cuervo Gómez, Aura; Martínez, Camila; Montes, Camilo; Herrera, Fabiany; Madriñán, Santiago; Jaramillo, Carlos (2017). Paleogene Salvinia (Salviniaceae) from Colombia and their paleobiogeographic implications (PDF). Review of Palaeobotany and Palynology. 246. ss. 85-108. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.
- Sniderman, J.M.K (2009). Biased reptilian palaeothermometer?. Nature. 460. ss. E1. doi:10.1038/nature08222. 30 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Wing, Scott L.; Herrera, Fabiany; Jaramillo, Carlos A.; Gómez Navarro, Carolina; Wilf, Peter; Labandeira, Conrad C. (2009). Late Paleocene fossils from the Cerrejón Formation, Colombia, are the earliest record of Neotropical rainforest. Proceedings of the National Academy of Sciences. 106. ss. 18627-18632. 12 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Jane O'Brien (2 Nisan 2012). "The giant snake that stalked the Earth". BBC News. 6 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- Nina Rastogi (10 Şubat 2009). "A Snake the Size of a Plane: How did prehistoric animals get so big?". 11 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2017.
- IMDb'de Titanoboa: Monster Snake
Wikimedia Commons'ta Titanoboa ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Titanoboa ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Head vd., 2009
- ^ Titanoboa cerrejonensis 22 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at Fossilworks.org
- ^ a b c Kwok (4 Şubat 2009). "Scientists find world's biggest snake". Nature News. doi:10.1038/news.2009.80. 7 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2021.
- ^ a b "At 2,500 Pounds And 43 Feet, Prehistoric Snake Is Largest On Record". Science Daily. 4 Şubat 2009. 5 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2009.
- ^ "Fossil of 43-foot super snake Titanoboa found in Colombia". Los Angeles Times. 4 Şubat 2009. 6 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2009.