Tjalling Koopmans
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Tjalling Koopmans | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 28 Ağustos 1910 's-Graveland, Hollanda |
| Ölüm | 26 Şubat 1985 (74 yaşında) New Haven, Connecticut, ABD |
| Milliyet | Hollanda |
| Mezun olduğu okul(lar) | Leiden Üniversitesi |
| Ödüller | Nobel Ekonomi Ödülü (1975) |
| Kariyeri | |
| Dalı | İktisat |
| Doktora danışmanı | Hendrik Anthony Kramers, Jan Tinbergen |
| Doktora öğrencileri | Leonid Hurwicz |
Tjalling Charles Koopmans (d. 28 Ağustos 1910, 's-Graveland-Hollanda - ö. 26 Şubat 1985, New Haven, Connecticut, ABD), 1975'te Nobel İktisat Ödülü'nü Leonid Kantoroviç ile ortaklaşa kazandı.
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Koopmans Hollanda'da 's-Graveland şehrinde doğdu. 1927'de daha 17 yaşında iken matematik okumak üzere Utrecht Üniversitesine girdi, ama 1930'da teorik fizik bölümüne geçti. 1933'te aynı şekilde matematik ve fizik okuduktan sonra iktisatçı olan Jan Tinberge ile tanıştı ve onun hocalığı altında matematik iktisat okumak için Amsterdam'a gitti. Koopmans matematik iktisat çalışmaları yanında istatistik ve ekonometri alanlarında da çalışmalar yaptı. Özellikle 1935 sonbaharında Norveç'e gidip Ragnar Frisch yanında çalışmalardan çok etkilendi. Tez hocası Leiden'e tayin olduğu için Koopmans üniversite master yüksek lisans diplomasını 1936'da Leiden Üniversitesi'nden aldı.
1936-1938'de hocası olan Tinbergen Genevre'ye Milletler Cemiyeti Maliye Bölümü'nde çalışmaya gidince, Koopmans Rotterdam'da Erasmus Üniversitesi'nde Tinbergen'in derslerini vermeye başladı. 1938'de Koopmans'da Cenevre'ye gidip Milletler Cemiyeti'nde Maliye Bölümü'ne girdi ve burada Tinbergen'in ABD için hazırladığı ekonometrik konjontür tahmin modelinin benzerini İngiltere ekonomisine tatbik etmek için çalışmalara başladı. Burada çalışan tanınmış (sonradan Nobel İktisat Ödülü alacak olan) James Meade ile yakın araştırma ilişkileri kurdu. II. Dünya Savaşı başlayınca karısı ve küçük bebek olan kızı ile birlikte Koopmans 1940'ta ABD çalışmaya gitti. Koopmans Washington'da İngiliz Ticaret Gemicilik Misyonu'nda çalıştı ve İngiltere'nin Amerikan aldığı savaş malzemelerinin Atlantik Denizi üzerinde taşıma sorunlarıyla ilgilendi. Burada çalışmasını taşımacılık iktisadı üzerine, özellikle optimal ileti yolları, sorunu üzerine odaklandı. 1944'te İngiliz hükûmetinin yaptığı bir reorganizasyon dolayısıyla işini kaybeden Koopmans Chicagoya geçerek Chicago Üniversitesi'ne bağlı bir araştırma kurumu olan Cowles Ekonomik Araştırma Komisyonu'nda çalışmaya başladı. Koopmans 1946'da ABD vatandaşlığına geçti. 1948'de Koopmans çalıştığı araştırma kurumunun direktörlüğüne getirildi. Bu kurumun malî finansmanını sağlayan Cowles desteğini 1955'te Yale Üniversitesi vermeye başladı ve bu üniversitede yeni bir Cowles Ekonomik Araştırma Komisyonu kuruldu ve Koopmans da Yale Üniversitesi'ne geçti. Orada çalışmalarını optimal büyüme iktisadı ve eylem araştırması içinde bulunan eylem analizi üzerine çekti.
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Koopmans'ın yaptığı ilk araştırma fen bilimi üzerinde Hartree-Fock teorisi üzerine oldu ve sonuç olarak kuantum kimyası alanında yaygın olarak bilinen Koopmans'in teoremi ile sonuçlandı. Matematik iktisat alanında araştırmaları eylem analizi, üretim, maliyet ve fiyatlama için girdi ve çıktılar arasındaki bağlantılar ve bunların ekonomik etkinlik ve fiyatlar ile ilişkileri üzerinde oldu. 1975'te Kantoroviç ile ortaklaşa kazandığı Nobel İktisat Ödülü kaynak dağılımı ve özellikle kaynakların optimal kullanılması teorisine yaptığı büyük katkılar nedeni ile verildi.
Önemli yayınları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Linear Regression and Activity Analysis of Economic Time Series (1937)
- Three Essays on the State of Economic Science (1957)
- The Scientific Papers of Tjalling C. Koopmans (1970)
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Nobel otobiyografi 5 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Tjalling Charles Koopmans 18 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Herbert Scarf tarafından hazırlanmış bibliyografik anılar
