Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi | |
|---|---|
 New York'taki Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi odası | |
| Kısaltma | BMGK veya UNSC |
| Kuruluş | 24 Ekim 1945) |
| Tür | Uluslararası kuruluş |
| Amaç | Uluslararası güvenliği ve barışı korumak |
| Merkez | New York, Amerika Birleşik Devletleri |
| Üyeler | 15 üye ülke Daimî üyeler:  ABD Birleşik Krallık Çin Fransa RusyaGeçici üyeler:  Arnavutluk Birleşik Arap Emirlikleri Brezilya Ekvador Gabon Gana İsviçre Japonya Malta Mozambik |
| Resmî diller | Arapça, Çince, Fransızca, İngilizce, İspanyolca, Rusça |
| Başkan | Rusya |
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Birleşmiş Milletler'in üye ülkeler arasında güvenlik ve barışı korumakla yükümlü en güçlü organı. Birleşmiş Milletler'in diğer organları sadece tavsiye kararı alabilirken, Uluslararası Adalet Divanı ile birlikte bağlayıcı karar alma yetkisine sahip iki Birleşmiş Milletler organından biridir. Bu bağlayıcılık, üye ülkelerin tamamına yakını tarafından imzalanmış olan Birleşmiş Milletler Antlaşması'nda açık bir şekilde belirtilmiştir.
Güvenlik Konseyi, beşi daimi olmak üzere on beş üyeden oluşmaktadır: Çin, Fransa, Rusya, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri. Bu ülkeler, II. Dünya Savaşı'nın galipleri olan büyük devletler ya da onların halefi olan devletlerdir. Daimi üyeler, Birleşmiş Milletler'e yeni üye devletlerin kabulü ya da Genel Sekreter adayları da dahil olmak üzere, Güvenlik Konseyi'nin her türlü önemli kararını veto edebilir. Bu veto hakkı, Genel Kurul ya da Genel Kurul'un acil özel oturumları ya da oylamaları için geçerli değildir. Diğer on üye bölgesel bazda iki yıllık bir dönem için seçilir. Konseyin başkanlığı, üyeleri arasında aylık olarak dönüşümlüdür.
Güvenlik Konseyi kararları genellikle üye devletler tarafından gönüllü olarak sağlanan ve BM ana bütçesinden bağımsız olarak finanse edilen askerî güçlerden oluşan Birleşmiş Milletler Barış Gücü tarafından uygulanmaktadır. Kasım 2021 itibarıyla, 121 ülkeden 87.000'den fazla personelin görev yaptığı ve toplam bütçesi yaklaşık 6,3 milyar dolar olan 12 barışı koruma heyeti bulunmaktadır.
Üyeler[değiştir | kaynağı değiştir]
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, 15 üye ülkeye sahiptir. Bu ülkelerden beş tanesi daimi üye, on tanesi ise seçilmiş üyelerdir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri, aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in kurucu üyeleri olan Rusya ve Çin, SSCB ve Çin Cumhuriyeti'nin halefleri olarak, konsey tarafından tanınmışlardır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde, kararları veto etme hakkı bulunan daimi üyeler Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Fransa, Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya ile on geçici üye ülke bulunur. Dönüşümlü 10 üye ülke her iki yılda bir Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda yapılan seçimlerle belirlenir. Konsey Başkanlığı ise ayda bir üye ülkeler arasında el değiştirir.
Birleşmiş Milletler'in üyeleri, örgütün hızlı ve etkili hareket etmesini sağlamak için, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasında başlıca sorumluluğu Güvenlik Konseyi'ne bırakırlar ve bu sorumluluk gereğince görevlerini yerine getirirken Güvenlik Konseyi'nin kendi adlarına hareket ettiğini kabul ederler.
Güvenlik Konseyi, bu görevleri yerine getirirken Birleşmiş Milletler'in Amaç ve İlkeleri'ne uygun hareket eder. Bu görevleri yerine getirebilmesi için Güvenlik Konseyi'ne verilmiş belirli yetkiler VI-VIII. ve XII. bölümlerde gösterilmiştir.
Daimi üyeler[değiştir | kaynağı değiştir]
| Ülke | Bölgesel Grup | Mevcut temsilci devlet | Eski temsilci devlet |
|---|---|---|---|
| Çin | Asya-Pasifik | Çin Halk Cumhuriyeti (1971-) |  Çin Cumhuriyeti (1946-1971) |
| Fransa | Batı Avrupa ve Diğerleri | Beşinci Fransa Cumhuriyeti (1958-) | Dördüncü Fransa Cumhuriyeti (1946-1958) |
| Rusya | Doğu Avrupa | Rusya Federasyonu (1992-) |  Sovyetler Birliği (1946-1991) |
| Birleşik Krallık | Batı Avrupa ve Diğerleri | Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı (1946-) | — |
| ABD | Batı Avrupa ve Diğerleri | ABD (1946-) | — |
Geçici üyeler[değiştir | kaynağı değiştir]
İşleyiş[değiştir | kaynağı değiştir]
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararları, üye ülkeler tarafından verilen bir önergenin, 15 üye ülkeden dokuzu tarafından kabul edilmesi ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Daimi Üyesi ülkelerden birinden ret oyu almamış olması şartıyla alınır.
Dünya barışına katkısı ve karşıt görüşler[değiştir | kaynağı değiştir]
Veto yetkisine sahip beş daimi ülke olan Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Çin, Fransa ve Birleşik Krallık aynı zamanda dünyanın en çok silah üreten ve pazarlayan ülkeleridir.[2] Dünya silah ticaretinin baş aktörlerinden oluşan Güvenlik Konseyi Ülkeleri'nin dünya barışına kalıcı katkıda bulunacak kararlar verebileceğine bazı çevreler şüpheyle bakmaktadır.
Kore Savaşı (1950) ve Körfez Savaşı kararları, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından onaylanmıştır.[kaynak belirtilmeli]
Dipnot[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ At the time of election, and until August 1984, the country was known as Republic of Upper Volta.
- ^ The election was secured by South Yemen, and in May 1990, during its membership of the Security Council, it unified with North Yemen to form the single country of Yemen.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 2 sayılı kararı
- Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 67 sayılı kararı
- Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 2016 sayılı kararı
- Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 2034 sayılı kararı
- Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararları listesi (2101-2200)
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Italy, Netherlands ask to share Security Council seat". Al Jazeera. 28 Haziran 2016. 28 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "Rakamlarla Dünya Silah Ticareti (İngilizce)". Jubilee 2000. 9 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2007.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Resmî site21 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1946-2007 Arasında Kullanılmış Tüm Vetolar ve Açıklamaları - İngilizce17 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Güç |  | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yapı | |||||||
| Görevler | |||||||
| Üyeler |
| ||||||
| Sözleşme Metni | |
|---|---|
| Sözleşme Tarihi | |
| Oluşturulan örgütler | |
| Otorite kontrolü |
|
|---|
