Varna Nekropolü
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Varna Kalkolitik Nekropolü Варненски халколитен некропол | |
 Varna Nekropolü'nde bulunan 43 numaralı mezar M.Ö. 4600 | |
| Diğer adı | Varna Nekropolü |
|---|---|
| Bölge | Avrupa, Balkanlar |
| Koordinatlar | 43°12′47″K 27°51′52″D / 43.21306°K 27.86444°D |
| Tür | Kültürel |
| Tarihçe | |
| Kültür(ler) | Gumelniţa–Karanovo Kültürü, Varna Kültürü |
| Sit ayrıntıları | |
| Arkeologlar | Mihail Lazarov, Ivan Ivanov |
Varna Nekropolü (Bulgarca: Варненски некропол) (ya da Varna Mezarlığı) Varna Gölü'ne yarım km, şehir merkezine 4 km uzaklıkta, şehrin batısındaki sanayi bölgesinde bulunan, prehistorik çağa ait en önemli arkeolojik alanlardan biri olarak kabul edilen tarih öncesi mezarlık. Kazılarda, M.Ö. 4600-4200 yıllarına ait dünyanın en eski altın hazineleri bulunmuştur.[1]
Nekropolün keşfi ve yapılan kazılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Nekropol Ekim 1972'de, ekskavatör operatörü Rayço Marinov tarafından şans eseri keşfedilmiştir. Yerel halk tarafından buluntuları incelemesi için bölgeye çağırılan, Dalgapol Tarih Müzesi küratörü Dimitar Zlatarski, keşfin tarihisel ve arkeolojik boyutunun önemini hemen kavramış ve derhal Varna Tarih Müzesi yetkilileriyle temas kurmuştur. Gerekli formalitelerin tamamlanmasından sonra, kazı ve araştırma, Mihail Lazarov (1972–1976) Ivan Ivanov (1972–1991) yönetimindeki ekibe teslim edilmiştir. Nekropol bölgesinin %30'luk kısmında hâlâ arkeolojik kazı yapılmamıştır.
Nekropolde şimdiye kadar, içinde altın ve bakırdan yapılmış değişik materyaller, topraktan mamul kap kacağın (toplam 600 parça) yanı sıra, obsidyen ve çakmak taşından yapılmış yüksek kalitede bıçaklar ve değişik deniz kabukları ve boncuklar, barındıran toplam 294 mezar ortaya çıkartılmıştır.[2]
Kronoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
2006 yılında radyokarbon tarihleme yöntemi ile yapılan incelemede, mezarların Bakır Çağı'nda Gumelniţa–Karanovo Kültürü'nün bir parçası olarak addedilen Varna Kültürü'ne ait olduğu ve M.Ö. 4569-4340 arasında yapıldığı[2][3] anlaşılmıştır.
Mezarlardaki buluntular[değiştir | kaynağı değiştir]
Mezarlarda kimi çömelmiş şekilde, kimi düz şekilde defnedilmiş insan kalıntıları bulunurken, bazı mezarlarda sadece hediye olarak bırakılan birtakım sunular bulunduğu, insan iskeleti bulunmadığı (kenotaf) görülmüştür. En zengin altın materyalleri barındıran mezarlar, sembolik boş mezarlardır. Bu mezarlardan toplamda yaklaşık altı kg ağırlığında, üç bin parça eser bulunmuştur. 43 numaralı bulunan eserlerin sayısı, Kalkolitik Çağ'a ait o güne dek tüm dünyada bulunmuş eserlerin toplamından fazladır. Kenotaf mezarların üçünde pişmemiş kilden yapılmış masklara rastlanılmıştır. Bulunan eserlerden, Varna Kültürü'nün uzak mesafelerdeki topluluklarla ticari ilişkide oldukları anlaşılmaktadır (ticaret yapılan bölgeler büyük olasılıkla aşağı Volga ve Kiklad'ı da kapsamaktadır). Materyallerin üretildiği bakır cevheri Eski Zağra yakınlarındaki Sredna Dağları'ndaki madenlerden çıkartılmıştır. Mezarlarda bulunan deniz kabuklarının (spondylus cinsi) değiş tokuşlarda para yerine kullanıldığı düşünülmektedir.
Bu kültür üyelerinin sofistike bir din ve ahiret inancına sahip oldukları ve toplumsal hiyerarşik düzen geliştirdikleri anlaşılmaktadır.[4] Seçkin bir erkeğe ait, dünyada bilinen en eski mezar kanıtları da bu kazılarda keşfedildi (Litvanya asıllı ABD'li arkeolog ve antropolog Marija Gimbutas, M.Ö. 5. yılın sonlarının, Avrupa'da erkek egemenliğine geçişin başladığı dönem olduğunu iddia etmektedir). Bu mezarda elinde statü sembolü bir asa ya da savaş baltası bulunduran ve altından yapılmış penis kılıfına sahip bir erkek iskeleti bulunmuştur. Ayrıca an yüksek miktarda altın eser, bu mezardan çıkartılmıştır. Boğa şeklindeki altın sembollerin de savaşçılık ve erkekliği simgelediği düşünülmektedir. Gimbutaş, eserlerin büyük ölçüde yerel zanaatkarlar tarafından yapıldığını düşünmektedir.
Marija Gimbutas'a göre, "Varna, Karanovo, Vinča ve Lengyel kültürlerinin bulundukları bölgelerde süreklilik sağlayamaması, nüfusun önemli kısmının kuzey ve kuzeybatıya kayması, yalnızca iklimsel değişiklik, bir salgın hastalık veya başkaca doğal bir felaketle açıklanamamaktadır. M.Ö. 5. bin yılın ikinci yarısına ait, böyle bir felaketin gerçekleştiğine dair başkaca kanıt da bulunmamaktadır. Böyle bir nüfus hareketliliğine yol açabilecek, atlı düşman savaşçıların işgaline ait dolaylı ipuçları bulunmaktadır. Höyüklerde yapılan araştırmalarda, bu döneme ait çok sayıda kurgana rastlanılmıştır.
Kalkolitik devir mezarlarında bulunan metal (altın ve bakır) ve ametal (mineraller, kayalar, çömlekler, pigmentler vs) eserler arasında çok sayıda kalsedon ve akikten yapılmış boncuklar vardır. Üç ana tip boncuk tanımlanmıştır:
- Uzun silindir şekilli
- İkizkenar yüzeylerle uzatılmış şekilli
- Kısa silindirik şekilli
Farklı altın takıların(boncuklar, aplikler, yüzükler, bilezikler, kolye ve taçlar) ağırlıklarının analizi, hem mineral hem de altın boncuklar için kullanılan en az iki ağırlık ölçüsünün bulunduğunu ortaya çıkardı (~ 0.14 ve ~ 0.40 g). Yaklaşık 2 karat ağırlığında olan bir başka Kalkolitik ölçü birimine, Varna Nekropolü'ün baş harfleri kullanılarak van adı verilmiştir.
Bulunan eserlerin teşhiri[değiştir | kaynağı değiştir]
Trakyalı Atlının Hazinesi adı altında sergilenen eserler, 1970'lerin sonuna dek, dünyanın önde gelen müzelerinde sergilendi.[5][6][7]
Eserler Varna Arkeoloji Müzesi'nde ve Sofya Ulusal Tarih Müzesi'nde görülebilir.
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
-
İnsan başı biçiminde kil heykel, geç Bakır çağı, M.Ö.4500-4000. -
İnce altın levhadan yapılmış boğa figürleri, M.Ö.4600-4200 -
Güç sembolü altın asa, çekiç ve altın takılar -
Mask üzerinde altın takılar -
43 numaralı mezar -
Altın kolye M.Ö. 4600-4200
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Grande, Lance; Augustyn, Allison (2009). Gems and Gemstones: Timeless Natural Beauty of the Mineral World. The Universtiy Press of Chicago. 12 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b New perspectives on the Varna cemetery (Bulgaria) 12 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., By: Higham, Tom; Chapman, John; Slavchev, Vladimir; Gaydarska, Bisserka; Honch, Noah; Yordanov, Yordan; Dimitrova, Branimira; 1 September 2007
- ^ Krauß, Raiko; Schmid, Clemens; Kirschenheuter, David; Abele, Jonas; Slavchev, Vladimir; Weninger, Bernhard (2018). "Chronology and development of the Chalcolithic necropolis of Varna I". Documenta Praehistorica. Cilt 44. s. 282. doi:10.4312/dp.44.17.
- ^ Shaw, Ian; Jameson, Robert, (Ed.) (1999). "Varna". A Dictionary of Archaeology. Oxford and Malden, MA: Blackwell Publishing. s. 603.
- ^ "The Varna Treasures; Archaeological Museum, Varna". Thracian Treasures from Bulgaria: Checklist of The Special Exhibition, June 11 - September 4, 1977, coordinated by Dietrich von Bothmer, items 20-74. New York: Metropolitan Museum of Art. 1977. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2018 – Digital Collections of the Metropolitan Museum of Art vasıtasıyla.
- ^ Venedikov, Ivan (1977). "The Archaeological Wealth of Ancient Thrace". The Metropolitan Museum of Art Bulletin. 35 (1). ss. 7-71. doi:10.2307/3258668. JSTOR 3258668. via- Met Publications 14 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Thracian Treasures from Bulgaria; 12 May - 1 July, 1979, Nagoya City Museum; items 20-74. Tokyo: The Chunichi Shimbun, The Tokyo Shimbun. 1979.