Yararcılık

Bu madde asıl adı utilitarianism olan yararcı ahlak prensibi hakkındadır. Egoizm ya da pragmatizm ile karıştırılmamalıdır.

Yararcılık (utilitaryanizm), ilgili tüm bireylerin mutluluk ve refah seviyelerini maksimize edecek olan eylemleri seçmemizi talep eden bir normatif etik teoriler ailesidir.^[1][2] Yararcılığın farklı çeşitleri, farklı tanımlamaları içine alsa da, hepsinin arkasındaki temel fikir, bir anlamda, mutluluk ve refah gibi kavramlarla tanımlanan yararı maksimize etmektir. Örneğin, yararcılığın kurucusu Jeremy Bentham, faydayı "Çıkarı düşünülen taraf için fayda, avantaj, zevk, iyilik veya mutluluk üretme eğiliminde olan veya kötülük veya mutsuzluğa maruz kalmasını önleyen özellik." olarak tanımlamıştır.

Yararcılık, herhangi bir eylemin sonuçlarının onun doğru ve yanlış olmasının tek standardı olduğunu belirten sonuççuluğun bir versiyonudur. Egoizm ve altruizm gibi diğer sonuççuluk biçimlerinden farklı olarak, yararcılık tüm bireylerin çıkarlarını eşit kabul eder.

Negatif Yararcılık[değiştir | kaynağı değiştir]

Negatif yararcılık, toplam mutluluğu artırmadan önce toplam ızdırabı minimize etmemiz gerektiğini öne süren bir tür negatif sonuççuluktur. Negatif-yarar sayılan ızdırabı azaltmaya öncelik veren bir yararcılık türüdür.^[3]

"Etik açıdan, acı ve zevk arasında bir simetri olduğuna inanmıyorum. [Yani biri diğerini telafi etmez.] Ne yararcıların 'maksimum miktarda mutluluk' [içeren sonuç tercih edilmelidir] prensibi ne de Kant'ın 'Diğer [muhtemelen zaten kendilerini iyi hisseden] insanların mutluluklarına katkıda bulun...' prensibi bana doğru gelmekteler. (Bana göre) İnsan ıstırabını dindirmenin, doğrudan bir ahlaki önemi varken, zaten keyfi yerinde birinin mutluluk seviyesini artırmanın böyle bir ehemmiyeti yoktur." -Karl Popper^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Felsefe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.