Zülfikar Ali Butto
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Zülfikar Ali Butto ذوالفقار علي ڀُٽو | |
|---|---|
.jpg) | |
| Pakistan Başbakanı | |
| Görev süresi 14 Ağustos 1973 - 5 Temmuz 1977 | |
| Cumhurbaşkanı | Fazal Elahi Çaudhri |
| Yerine geldiği | Nurul Amin |
| Yerine gelen | Muhammed Han Cuneco |
| 4. Pakistan Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 20 Aralık 1971 - 13 Ağustos 1973 | |
| Yardımcı | Nurul Amin |
| Yerine geldiği | Yahya Han |
| Yerine gelen | Fazal Elahi Çaudhri |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 5 Ocak 1928 Larkana, Britanya Hindistanı (şimdi Pakistan) |
| Ölüm | 4 Nisan 1979 (51 yaşında) Rawalpindi, Pakistan |
| Partisi | Pakistan Halk Partisi |
| Evlilik(ler) | Nusrat Ispahani |
| Çocuk(lar) | Benazir Murtaza Sanam Şahnavaz |
Zülfikar Ali Butto (Sindhî: ذوالفقار علي ڀٽو, Urduca: ذُوالفِقار علی بُھٹّو Ocak 1928 - 4 Nisan 1979), 1973'ten 1977'ye kadar Pakistan'ın dokuzuncu Başbakanı, 1971'den 1973'e kadar Pakistan'ın dördüncü Cumhurbaşkanı olarak görev yapan Pakistanlı bir avukat ve politikacı. Aynı zamanda Pakistan Halk Partisi'nin (PPP) kurucusudur. 1979'da idam edilinceye kadar partinin başkanlığını üstlenmiştir.[1]
Sind eyaletinde doğan ve Kaliforniya Üniversitesi ve Oxford Üniversitesi'nde eğitim gören Butto, Başkan İskender Mirza'nın kabine üyelerinden biri olarak siyasete girmeden önce Lincoln's Inn'de avukatlık eğitimi aldı ve sırasında birkaç bakanlığa atandı. Sonradan yönetime el koyan general Muhammed Eyüb Han'ın 1958'den itibaren askeri yönetimi sırasında 1963'te Dışişleri Bakanı olarak atanan Butto, bakanlık yaptığı sırada II. Hindistan-Pakistan Savaşı meydana geldi. Eyüp Han'ın devrilmesinde sonra yapılan ve 1970'te Yahya Han'ın kazandığı genel seçimlere itiraz etti. Awami Ligi ülke çapındaki sandalyelerin çoğunluğunu kazanırken, Halk Partisi yalnızca Batı Pakistan'da sandalyelerin çoğunluğunu kazandı. İki parti yetki devri ve yeni bir anayasa konusunda anlaşamadı. Bangladeş Kurtuluş Savaşı'nı Hindistan'ın kazanması sonrası Aralık 1971'de cumhurbaşkanlığını devraldı ve olağanüstü hal ilan edildi. Butto Pakistan'ı yeniden inşa etmeye başladığında, niyetinin "güveni yeniden inşa etmek ve gelecek için umudu yeniden inşa etmek" olduğunu belirtti.[2]
Temmuz 1972'ye kadar Butto, Simla Anlaşması'nı imzaladıktan sonra 93.000 savaş esirini ve 5.000 metrekarelik toprağı Hindistan'dan geri aldı.[3]
Çin ve Suudi Arabistan ile bağlarını güçlendirdi, Bangladeş'i tanıdı ve 1974'te Lahor'da ikinci İslam İşbirliği Teşkilatı'na ev sahipliği yaptı. 1973 yılında parlamento oybirliğiyle yeni bir anayasayı onayladı. Fazal Elahi Çaudhri'yi Cumhurbaşkanlığı makamına atadığı ve yeniden yetkilendirilen Başbakanlık makamına geçti. Ayrıca ülkenin nükleer programının başlatılmasında büyük bir rol oynadı. Bununla birlikte, Butto'nun Pakistan'ın yeni gelişen endüstrilerinin, sağlık hizmetlerinin ve eğitim kurumlarının çoğunu kamulaştırması ekonomik durgunlukla karşılandı. Belucistan'daki eyalet feodal hükûmetini dağıttıktan sonra kargaşa yaşandı, Butto 1973'te Belucistan'a bir ordu operasyonu emretti ve binlerce sivilin ölümüne neden oldu.[4] Mevcut karışıklığa rağmen, Halk Partisi 1977'de yapılan parlamento seçimlerinde rakibinin iki katı oy alarak kazandı seçimleri muhalefetin hile yapıldığı iddiasıyla şiddet ülke çapına yayıldı. Aynı yıl 5 Temmuz'da Butto, ordu komutanı Muhammed Ziyâ ül Hak tarafından askeri bir darbeyle devrildi ve 1979'da Pakistan Yüce Mahkemesi tarafından siyasi bir rakibin öldürülmesine izin verdiği gerekçesiyle tartışmalı bir şekilde yargılanıp idam edildi.[5]
Butto, milliyetçiliği ve laik enternasyonalist gündemi nedeniyle övülen, ancak siyasi muhaliflerini sindirdiği ve insan hakları ihlalleri nedeniyle eleştirilen tartışmalı bir figür olmaya devam ediyor. Sıklıkla Pakistan'ın en büyük liderlerinden biri olarak kabul edilir[6] Partisi, kızı Benazir Butto'nun iki kez Başbakan seçilmesiyle Pakistan'ın en büyükleri arasında yer alırken, damadı ve Benazir'in kocası Asıf Ali Zerdari de cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Pakistan Peoples Party". web.archive.org. 28 Ekim 2013. 28 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
- ^ Jalal, Ayesha (16 Eylül 2014). The Struggle for Pakistan: A Muslim Homeland and Global Politics (İngilizce). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-74499-8. 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
- ^ "1979: Deposed Pakistani PM is executed" (İngilizce). 4 Nisan 1979. 18 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
- ^ "Balochistan Insurgency". www.globalsecurity.org. 24 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
- ^ "Pakistan - ZIA UL-HAQ". countrystudies.us. 27 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
- ^ Hassan, Nadir (4 Nisan 2011). "In memoriam: Zulfikar Bhutto". DAWN.COM (İngilizce). 18 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
 | Vikisöz'de Zülfikar Ali Butto ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
 | Pakistan ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Bir siyasetçi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Parti siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Yeni makam | Pakistan Halk Partisi Lideri 1967-1979 | Sonra gelen Nusret Butto |
| Siyasi görevi | ||
| Önce gelen Muhammed Ali Buğra | Pakistan Dışişleri Bakanı 1963-1966 | Sonra gelen Şerifüddin Pirzade |
| Önce gelen Yahya Han | Pakistan Cumhurbaşkanı 1971-1973 | Sonra gelen Fazal Elahi Çaudhri |
| Sıkıyönetim Komutanı 1971-1973 | Sonra gelen Ziya ül Hak | |
| Pakistan Dışişleri Bakanı 1971-1977 | Sonra gelen Aziz Ahmed | |
| Pakistan Savunma Bakanı 1971-1977 | Sonra gelen Ziya ül Hak | |
| Önce gelen Serdar Abdur Raşid Han | Pakistan İçişleri Bakanı 1971-1972 | Sonra gelen Abdul Kayyum Han |
| Önce gelen Abdül Cabbar Han | Pakistan Ulusal Meclis Başkanı 1972-1973 | Sonra gelen Fazal Ilahi Chaudhry |
| Önce gelen Nurul Amin | Pakistan Başbakanı 1973-1977 | Sonra gelen Muhammed Han Cuneco |
| Önce gelen Abdul Kayyum Han | Pakistan İçişleri Bakanı 1977 | Sonra gelen İnamul Hak Han |
